سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
به گزارش کسب و کار نیوز، تولیدات علمی کشورها، بیانگر تلاش‌های علمی پژوهشگران است و این تولیدات، امروزه مبنای رتبه‌بندی کشورها محسوب می‌شوند. مقالاتی که در پایگاه‌های بین‌المللی علم‌سنجی نظیر اسکوپوس یا وب‌آوساینس نمایه شده‌اند، از اعتبار علمی زیادی برخوردار هستند و هر کشوری تعداد مقاله بیشتری دراین پایگاه‌ها نمایه کرده باشد، به رتبه بالاتری دست خواهد یافت. میزان استناد به مقالات نمایه‌شده نیز به رتبه‌بندی کشورها کمک می‌کند و بیانگر میزان علمی بودن یک مدرک است.
همچنین، بنا بر نظر متخصصین، پروانه‌های ثبت اختراع نیز یک نوع تولید علمی به‌حساب می‌آیند و آمار پروانه‌های ثبت اختراع می‌تواند بیانگر فعالیت‌های نوآورانه کشورها، مناطق و بنگاه‌ها در زمینه علم و فناوری باشد و از این‌جهت، حائز اهمیت است. به همین دلیل آمار پروانه‌های ثبت اختراع هم به‌عنوان شاخص علم‌وفناوری و هم به‌منزله شاخصی برای نوآوری محسوب می‌شود.
درواقع و به‌طورکلی، زمانی که بین صنعت و دانشگاه ارتباط تنگاتنگی وجود داشته باشد، پژوهش‌های انجام‌شده در عرصه عمل قرار می‌گیرند و می‌توانند به رشد و توسعه علمی کشورها کمک کنند.
در همین خصوص، پژوهشی توسط یکی از محققان کشورمان انجام شده است که در آن به بررسی رابطه میان تولیدات علمی به‌عنوان شاخص علم و پروانه‌های ثبت اختراع به‌عنوان شاخص فناوری در کشورهای برتر جهان پرداخته شده است.
محقق دانشگاه شاهد، در این پژوهش کاربردی که با روش علم‌سنجی انجام شده است، تولیدات علمی منتشرشده در پایگاه استنادی اسکوپوس و اختراعات ثبت‌شده بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ را مورد بررسی دقیق علمی قرار داده است.
نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که کشورهای برتر ثبت اختراعات، از آمریکای شمالی، شرق آسیا و اروپا بوده‌اند. در این میان، آمریکا رتبه اول، ژاپن دوم و آلمان، کره جنوبی و تایوان، کانادا و بریتانیا، فرانسه، چین و ایتالیا در رتبه‌های سوم تا دهم قرار داشته‌اند.
بر این اساس، هشت کشور صنعتی جهان موسوم به جی هشت یا گروه هشت (فرانسه، آلمان، بریتانیا، ایتالیا، ژاپن، ایالات‌متحده آمریکا، روسیه و کانادا) در ثبت اختراعات جهانی در بین ۱۰ کشور اول هستند و فقط کشور روسیه در بین این کشورها نیست.
همچنین در کنار این کشورهای صنعتی، سه کشور از شرق آسیا یعنی کره جنوبی، تایوان و چین بیشترین ثبت اختراع را داشته‌اند.
دکتر محمدباقر نگهبان، استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان و مجری این پژوهش می‌گوید: «بررسی‌های این تحقیق نشان داد که رابطه مستقیمی میان میزان تولیدات علمی و میزان اختراعات ثبت‌شده کشورها در هر ۶ سال موردنظر از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ وجود داشته است. یعنی با افزایش تعداد تولیدات علمی کشورها در این سال‌ها میزان اختراعات ثبت‌شده آن‌ها نیز افزایش یافته است. به‌علاوه، بررسی روندها نشان می‌دهد که روند همبستگی فوق، تقریباً با شیب ملایم رو به افزایش است. یعنی همبستگی بین علم‌وفناوری رو به افزایش است و روزبه‌روز علم‌وفناوری در هم تنیده‌تر می‌شوند».
این محقق ادامه می‌دهد: «ارزیابی‌ها همچنین نشان داد رابطه مستقیمی میان میزان تولید مقاله، کتاب و مقاله کنفرانسی با میزان اختراعات ثبت‌شده کشورها وجود دارد. یعنی کشورهایی که تعداد بیشتری مقاله، کتاب و مقاله کنفرانسی تولید کرده‌اند، میزان اختراعات ثبت‌شده آن‌ها نیز بیشتر بوده است. به‌علاوه، رابطه مستقیمی میان تولیدات علمی کشورها در چهار حوزه موضوعی علوم اجتماعی و انسانی، علوم فنی و مهندسی، علوم پزشکی و علوم زیستی با میزان اختراعات ثبت‌شده آن‌ها وجود دارد. یعنی کشورهایی که تعداد تولیدات علمی بیشتری در این چهار حوزه داشته‌اند، میزان اختراعات ثبت‌شده آن‌ها نیز بیشتر بوده است».
همه این موارد بیانگر آن هستند که رابطه مستقیمی میان میزان تولیدات علمی و میزان اختراعات ثبت‌شده کشورها وجود دارد. یعنی با افزایش تعداد تولیدات علمی کشورها ازلحاظ کمی، نوع منبع و موضوع میزان اختراعات ثبت‌شده آن‌ها نیز افزایش یافته است.
اما به نظر می‌رسد این روند جهانی، در خصوص کشور ما کمتر به چشم می‌آید. به بیان دکتر نگهبان: «این رابطه بین تولیدات علمی و پروانه‌های ثبت اختراع ایران صدق نمی‌کند. ایران در بازه زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ با ۱۱۱ پروانه ثبت اختراع در اداره ثبت اختراع و علائم تجاری آمریکا در رتبه ۵۶ قرار دارد و با ۱۹۱ هزار و ۹۹۹ تولیدات علمی در پایگاه اسکوپوس در رتبه ۱۹ قرار دارد. به همین دلیل لازم است در مورد رتبه پایین اختراعات در ایران چاره‌ای اندیشه شود و باید در سیاست‌گذاری‌های علمی کشور توجه بیشتری به نوآوری و اختراع به‌عنوان شاخص فناوری صورت گیرد».
این یافته‌های پژوهشی می‌توانند به‌عنوان مبنایی برای برنامه‌ریزی توسعه تولیدات علمی کشور به‌منظور بالابردن میزان ثبت اختراعات و به دنبال آن، نزدیک‌تر شدن حوزه تولید تئوری به محصولات قابل‌ارائه به بازار، مورد استفاده قرار گیرند.
از این پروژه تحقیقاتی، مقاله‌ای علمی پژوهشی تهیه شده است که نشریه «پژوهشنامه علم‌سنجی» متعلق به دانشگاه شاهد به انتشار آن پرداخته است.
انتهای پیام
