سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
گروه بازرگانی
به گزارش کسب و کار نیوز، در همین رابطه نادر سیف، معاون تشکل‌های اتاق ایران در گفتگویی با «کسب‌وکار» به اهمیت تشکل‌ها، جایگاه آنها در حمایت از توسعه داخلی، رشد تولید ملی، لابی‌گری آنها برای عبور از تحریم و همچنین بازگشت سرمایه اجتماعی پرداخت که در ادامه به آن می‌پردازیم.
با توجه به شعار سال مبنی بر حمایت از تولید و کالای داخلی، نقش و جایگاه تشکل‌های اقتصادی چیست و تاکنون چه اقداماتی ازسوی آنها برای ارتقای محصولات داخلی صورت گرفته است؟
واقعیت این است که شعار حمایت از تولید داخل که از سال ۹۲ مورد توجه و تاکید دائمی رهبر معظم انقلاب بوده است، همواره مطرح شده و امسال نیز به همین دلیل عنوان سال انتخاب شد، اما متاسفانه پس از مدتی این بحث مصادف شد با تحریم‌ها و موضوع افسارگسیختگی ارز، سکه و وضعیت آشفته بازار‌ها که خیلی مجالی برای پرداختن به آن نبود. با این وجود بحث حمایت از تولید داخل با توجه به تجربه‌ای که کشورهای توسعه‌یافته دارند همواره مبنای بالندگی و توسعه اقتصادی بوده است و برخی از کشورها مثل هند، مالزی، ترکیه و… با تکیه بر همین اصل مهم؛ یعنی توجه و تاکید به صنایع داخلی و توانمندی‌های آن به رشد اقتصادی رسیده‌اند.
اما باید دانست چند نکته مهم قبل از پرداختن به بحث حمایت از تولید داخلی اهمیت دارد؛ اولین نکته مهم توقعی است که از مصرف‌کننده داخلی داریم. حمایت از تولید به معنای انتظار صرف از مصرف‌کننده برای خرید محصول داخلی بدون در نظر گرفتن سایر عوامل موثر در تولید و واسطه‌های آن نیست، بلکه همه بخش‌ها، چه تولیدکننده و چه آنکه به تولید مواد اولیه می‌پردازد و در نهایت آخرین واسطه در تولید نهایی محصول در این مسیر وظایفی دارند که در رابطه با شعار حمایت از تولید ملی باید نیازها و کارکردهای آنها را در نظر داشت. بنابراین با توجه به زنجیره تولید، همه اعضا مهم هستند و نباید تکیه حامیان تولید صرفا به میزان مصرف مصرف‌کنندگان خرد از تولید داخلی باشد.
نکته دیگر این است که محصول داخلی به لحاظ کیفی توجیه کافی داشته باشد تا مردم در یک مقایسه برابر نه از روی ناچاری به سمت تهیه و خرید محصول گرایش پیدا کنند. از سویی خرید کالای ایرانی نباید به معنای جلوگیری از واردات و یا ممنوعیت آن تلقی شود. گاهی مواقع افزایش نامتعارف تعرفه‌ها و محدودیت در ثبت‌سفارش نتیجه عکس می‌دهد و بیش از آنکه به تقویت تولید منجر شود، به تنبلی و رخوت آن و بدتر از آن به عادت آن به شیوه‌های سنتی و ازمدافتاده منجر خواهد شد.
بنابراین لازم است شرایط عرضه محصولات داخلی در فضایی کاملا رقابتی بوده و از این نظر تولیدکننده داخلی مجبور به بالا بردن سطح کیفیت محصول خود باشد. تشکل‌ها نیز از آنجایی که عموما بنگاه‌های کوچک و متوسط را در عضویت خود دارند در ساماندهی به تولید داخلی به‌ویژه تولیدات بنگاه‌های کوچک و متوسط نقش مهمی ایفا خواهند کرد. به عنوان مثال برگزاری نمایشگاه‌ها برای ارائه توانمندی محصولات داخلی و تلاش برای پایین آوردن قیمت تمام‌شده و مشابه این اقدامات از جمله کارهایی است که تشکل‌ها در راستای حمایت از تولید داخلی انجام داده‌اند.
یک‌سری مسئولیت‌ها و وظایف به تشکل‌های اقتصادی محول شده است، اما به نظر می‌رسد تصمیمات سیاسی که بر اقتصاد غالب شده دست تشکل‌ها را در برخی امور بسته باشد، نظر شما در این خصوص چیست؟
آنچه در کشور ما تحت عنوان تشکل‌ها از آن یاد می‌شود تشکل‌های اقتصادی است نه سیاسی، اما همین تشکل‌های اقتصادی به شرط وجود زمینه‌هایی می‌توانند تاثیرگذار باشند؛ اول آنکه حاکمیت قائل به نقش مشاوره‌ای و تصمیم‌سازی تشکل‌ها باشد که عملا در کشور ما این امر وجود ندارد و نمود آن اعتقاد نداشتن دولت به مذاکره با این بخش است که در شرایط متفاوت اقتصادی دیده شده است. مصداق آن نیز التهابات ارزی چند ماه اخیر است که برای تصمیم‌گیری به صورت جدی با اتاق بازرگانی که سردسته تشکل‌هاست و با تشکل‌های کوچک‌تر و فدراسیون‌ها، مذاکره‌ای نشد.
دومین عامل موثر در تاثیرگذاری تشکل‌ها، افزایش حضور و میزان حمایت اعضای تشکل از تشکل است. اینکه اعضا چقدر حامی تشکل بوده و هیات‌رئیسه تشکل تا چه اندازه با آن همراهی می‌کنند بعد دیگری برای نقش‌آفرینی و تاثیرگذاری تشکل‌هاست که در این راستا می‌تواند قدرت چانه‌زنی و لابی‌گری تشکل‌ها با دولت برای دستیابی به منافع مشترک اعضا را بالا ببرد. خوشبختانه در کشور ما این شرایط فراهم شده است. به جرات باید گفت در کشور ما تشکل‌های توانمند و قدرتمند با اعضای بالا و قدرت لابی‌گری بالا وجود دارد که در بسیاری از حوزه‌ها سرآمد بوده‌اند و می‌توانند برای اعضای خود امتیازات مشروع بگیرند. تشکل‌ها فرصت‌هایی نیز برای بهبود دارند. برای مثال آنها نیازمند حمایت و حضور جدی اعضای خود هستند. هرچقدر تعداد اعضای تشکل بالا باشد و به همان نسبت همگرایی بین اعضای تشکل قوی‌تر باشد، قدم‌های آن استوارتر است. در غیر این صورت تشکل‌های با اعضای کمتر مثل ۱۰ یا ۲۰ نفره نمی‌توانند کارآمد باشند. در بحث‌های حکمرانی هم هیات‌مدیره تشکل‌ها باید بتوانند تضاد منافع را مدیریت کنند و برای آن برنامه‌ریزی و استراتژی داشته باشند. همچنین نحوه خدمات‌رسانی به اعضای تشکل باید رضایتمندی آنها را در پی داشته باشد.
بعضی مواقع تشکل‌ها برنامه‌هایی دارند که در شرح وظایف آنها نمی‌گنجد. برای مثال یک تشکل کوچکی که برای خود استراتژی صنعتی می‌نویسد، در حالی که وظیفه آن چیز دیگری است، در نهایت شکست می‌خورد و در تحقق آن استراتژی سرخورده باقی می‌ماند. بنابراین تشکل‌ها باید هدفمند و برنامه‌محور باشند و برنامه‌های دست‌نیافتنی و غیرمعقول تدارک نبینند که خوشبختانه اکثر تشکل‌های ما اینگونه‌اند و این هم رمز موفقیت آنهاست.
تشکل‌ها برای افزایش توان بخش خصوصی و شرکت‌های کوچک و متوسط در شرایط تحریمی چه نقشی می‌توانند ایفا کنند و آیا این نقش به عبور آنها از شرایط بغرنج تحریم کمک خواهد کرد؟
در شرایط تحریمی عموما این بنگاه‌های کوچک و متوسط هستند که می‌توانند از قوانین و محدودیت‌های تحریمی فرار کنند و به همین دلیل در این مدت تاکید زیادی بر همکاری شرکت‌های کوچک و متوسط داخلی با شرکت‌های مشابه خارجی شده است. از آنجایی که این شرکت‌ها دغدغه چندانی برای کشورهای اروپایی و کشورهای مقابل به وجود نمی آورند، شرایط تحریمی بر آنها محدودکننده نیست، از این منظر فرصت خوبی در اختیار بنگاه‌های کوچک و متوسط است. از طرفی به این دلیل که تشکل‌ها نیز عموما شرکت‌های کوچک و متوسط را در اختیار دارند، می‌توانند با کمک آنها باب مذاکره را با کشورهای دیگر باز کنند و تفاهمنامه بنویسند.
بر همین اساس تشکل‌ها در مواقع تحریمی می‌توانند در حوزه‌های مختلفی مثل نفت و پتروشیمی و در حوزه استارت‌آپ‌ها و برگزاری نمایشگاه‌ها و پاویون‌ها، نقش‌آفرینی کنند. همچنین تشکل‌های استانی نیز به دلیل قابلیتی که در مناطق و شهرهای مرزی برای ارتباط با دیگر کشورها دارند در این عرصه تاثیرگذارند.
چه موضوعاتی در همایشی که به مناسبت روز ملی تشکل‌ها برای اولین بار برگزار می‌شود، مطرح خواهد شد و آیا می‌توان از این طریق اهداف تشکل‌ها را پیگیری کرد؟
۲۲ مرداد ماه روز ملی تشکل‌ها نام‌گذاری شده، به این مناسبت برای اولین بار در اتاق ایران همایشی برگزار خواهد شد که در آن همه فعالان حوزه تشکل ها حضور دارند. برخی از وزرا و همچنین نایب رئیس مجلس نیز وعده حضور داده‌اند. عنوان این همایش «تشکل‌های اقتصادی راهبران توسعه» است و نقش انجمن‌های کسب‌وکار در توسعه اقتصاد ایران در نظر گرفته شده است. همچنین بحث تضاد منافع و اجماع‌سازی مبانی اصول حکمرانی خوب نیز از دیگر موضوعات
مورد نظر ما در همایش است. نکته مهم تر در این همایش موضوع سرمایه اجتماعی است. از آنجایی که کشور ما از پایین بودن میزان سرمایه اجتماعی به‌شدت رنج می‌برد سعی تشکل‌ها برای احیای این سرمایه قابل توجه است. به همین دلیل در این همایش فرصتی برای پرداختن به قدرت تشکل‌ها در احیای سرمایه اجتماعی فراهم خواهد شد. همچنین رونمایی از فهرست تشکل‌های ملی که یکی از وظایفی است که قانون‌گذار برای اتاق ایران دارد، در این همایش صورت خواهد گرفت که امید است در نقش‌آفرینی هرچه بیشتر تشکل‌ها در کشور موثر واقع شود.
