صفحه اصلی / سرخط خبرها / رنگین کمان صنایع دستی پشت نقاب زندگی مدرن
رنگین کمان صنایع دستی پشت نقاب زندگی مدرن

رنگین کمان صنایع دستی پشت نقاب زندگی مدرن

زندگی مدرن و توسعه یافته جامعه امروزی ، احساس نیاز به صنایع دستی را در بین مردم کمرنگ کرده و غبار فراموشی بر چهره صنایع دستی پاشیده است.

 

به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایرنا،  در زندگی های مدرن امروزی و تغییر در سبک زندگی موجب شده تا گرایش به برخی از صنایع دستی کهن به فراموشی سپرده و صنایع دستی بیشتر در کنج خانه ها به لوازمی تزئینی و فانتزی تبدیل شوند.
در استان لرستان که زمانی مهد تمدن کهن و مردمان چیره دستی بود که صاحب ذوق و هنر و صنعت بوده اند اما امروز این توانمندی مغفول مانده به دست فراموشی و کم توجهی سپرده شده است.
در این استان صنایع دستی ثمره دست هایی است که عشق را از قلب خود جاری ساخته و با انگشتان خود آن را بر تار و پود گلیم و ماشته و جاجیم پیوند داده اند.
به گفته کارشناسان پیشینه کهن لرستان با پیدایش و شکل گیری بسیاری از صنایع دستی که هنوز برخی از آنها همراه با تغییراتی چند، ساخته و پرداخته می شوند، پیوندی ناگسستنی دارد.
نخستین این صنایع را می توان به ابتدایی ترین دست ساخته های سنگی مکشوفه از غارهای مسکونی پیش از تاریخ کنجی، یافته و پاسنگر خرم آباد که در حدود ۴۰ – ۳۵ هزار سال پیش توسط ساکنان آن تولید شده اند مربوط دانست.
در این گزارش ابتدا به معرفی صنایع دستی شاخص استان لرستان پرداخته می شود و سپس اقدامات مسئولان میراث فرهنگی برای ماندگاری این آثار در زندگی مردم بیان خواهد شد.

**گلیم بافی
صنایع دستی غالب و مطرح خاص لرستان گلیم بافی است که بافت آن در اکثر نقاط این استان رواج دارد اما در شهرستانهای کوهدشت، سلسله، دلفان و خرم آباد فراوانی بیشتری دارد.
گلیم بیشتر از پشم و نخ با رنگ های روشن و تیره در طرح های هندسی بافته می شود.
در استان لرستان بافت گلیم بیش از قالی سابقه و قدمت دارد و در واقع قالی در اثر تکامل گلیم طی قرن های متمادی پدید آمده است.
نقوش گلیم بر گرفته از طبیعت، شکار و اشکال انتزاعی است که با بهره گیری از اعتقادات و باورهای آیینی و سنتی بافته و به بازار عرضه می شود.
واژه ی گلیم به طور ساده، یک فرش بافت صاف یا یک نوع قالی بدون کرک یا خواب گره خورده است و گلیم بافی در آغاز در میان ایلات و قبایل چادرنشین که کار اصلی آنها دامداری بوده پدیدار شده است.

**ماشته
ماشته یکی دیگر از صنایع دستی مطرح این استان است که در اکثر نقاط استان به جز مناطق شرق و بختیاری لرستان بافته می شود که از قدیم الایام شهرستان های خرم آباد و بروجرد مرکز بافت این اثر هنری بوده اند.
در شهرستان های الیگودرز و دورود بیشتر جاجیم رواج دارد که شبیه ماشته با بافتی ریز و متراکم و از پشم و نخ طبیعی بافته می شود.
ماشته نوعی پارچه است و در دسته بندی رشته‌های صنایع دستی در دسته نساجی سنتی محسوب می شود، ماده اولیه آن پشم ریسیده است که در حال حاضر از نخ‌های پلی استر و آکریلیکی موجود در بازار استفاده می‌کنند.
یکی از رشته های بومی و غنی صنایع دستی در این استان هنر ماشته بافی است ، این هنر در کردستان به عنوان موج و در گیلان با نام چادر شب مشهور است.

**ورشوسازی
ورشو سازی یکی از دیگر صنایع دستی زبانزد لرستان است که در ابتدا با ورود ظروف مخصوصی مانند سماور از روسیه به ایران فلزکاران بروجرد تغییر شغل دادند و به ورشوکاری مشغول شدند.
در حال حاضر مواد مورد استفاده برای این هنر ورشوهای کهنه و ورق برنج است و هنرمندان مشهور و شاخصی در این شهرستان فعالیت دارند.
ورشو سازی در حال حاضر دارای کد استاندارد و مختص این استان است.
گرچه رشته های هنری صنایع دستی چرم و سنگ تراشی، صنایع فلزی و البسه رو دوزی سنتی، معرق، مشبک، خراطی نیز در این استان وجود دارد و منحصرترین رشته های بومی صنایع دستی در این استان هرمی بافی و ورشو سازی است.

**سیاه چادر
هنر سیاه چادر بافی از دیرباز جزئی از زندگی عشایر بوده است و سیاه چادر به عنوان سرپناه مردم کوچ نشین محسوب می‌شده است و امروزه هم از این سیاه چادر‌ها در بین عشایر استفاده می‌شود.
سیاه چادر (دوآر) یا (سیاه مال) نوعی چادر است که از موی بز سیاه و توسط زنان عشایر بافته می‌شودو عشایر در کوچ‌های ییلاق و قشلاق برای اقامت خود معمولاً در زیر این سیاه چادر‌ها زندگی و استراحت می‌کنند.
بافت سیاه چادر یکی از صنایع دستی کهن لرستان است که با توجه به تغییر ماهیت زندگی در استان و یکجا نشینی عشایر استفاده از چادرهای برزنتی جایگزین این چادرها شده است.
اگرچه مسئولان میراث فرهنگی می گویند جهت احیا و تداوم استفاده از هنر در نمایشگاه های داخلی و خارجی استان از سیاه چادر استفاده می شود.

**حرمی بافی(ارامی)
حرمی یکی از دست بافته های شهرستان بروجرد است که توسط ماشته باف(جیلا) با استفاده از پارچه بافی دو وردی بافته می شود و نمونه قدیمی آن تماما از تار و پود پشمی بافته می شده اما نمونه های جدید با تار پنبه ای بافته می شود.
معمولا ابعاد حرمی یک متر در هفتاد سانتیمتر است و رایج ترین نقوش به کار رفته در حرمی گل و پروانه و شانه ای و خطوط موازی می باشد و این دست بافته دارای تنوع بسیاری در رنگبندی و بافت آن نسبت به ماشته از تراکم بیشتری برخوردار است.
بیشترین رنگ های مورد استفاده در حرمی قرمزلاکی و سورمه ای است و در گذشته از آن به عنوان بقچه و زیر اندازحمام استفاده می کردند.
در حال حاضر چندین کارگاه حرمی بافی فعال و استاندارد در شهرستان بروجرد فعال است.

**مفرغ لرستان
پیشینه هنر لرستان را به واقع در مفرغ های چند هزار ساله این دیار که امروزه در موزه های بزرگ دنیا خودنمایی می کنند می توان مشاهده کرد.
مفرغ کاری لرستان وسیله ای برای انتقال هنر و سنن اجدادی، انتقال مفاهیم و موضوعات مشترک مذهبی و بیان قانونمندی‌هایی بوده است که همه اقوام سوارکار، جنگاور و کشاورز دنیای قدیم را در بر می گیرد.
اهمیت مفرغ استان لرستان به اندازه‌ای است که گریشمن باستان شناس فرانسوی در کتاب به جستجوی سیلک صفحه ۷۲ جلد دوم، هنر حقیقی ایران را هنر لرستان می‌داند گرچه به جز لرستان، اشیای مفرغی فراوانی در جنوب خزر، قفقاز و اروپا به دست آمده است ولی این اشیا به لحاظ فنی و هنری به هیچ وجه با مفرغ‌های یافت شده در لرستان قابل مقایسه نیست.
اما هر آنقدر که فرهنگ و هنر لرستان در دنیا خودنمایی کرده و حرف برای گفتن دارد به همان اندازه می توان از این داشته های غنی و ارزشمند در جهت رونق گردشگری و توسعه اقتصادی بهره برد.
این در حالی است که متاسفانه تاکنون آن گونه که باید و شاید این مهم مورد توجه قرار نگرفته و نتواسته ایم از هنر غنی و ارزشمند لرستان در حوزه های مختلف در راستای اقتصاد، اشتغالزایی و جذب گردشگر استفاده کنیم.
شاید اگر این داشته های فرهنگی و هنری لرستان در جای دیگری بود از آن به عنوان پایتخت فرهنگ و هنر یاد می شد.
کارشناس میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری لرستان با اشاره به اینکه مفرغ کاری از دیرباز به عنوان صنایع دستی مردم دیار لرستان بوده است افزود: شواهد موجود نشان از فلزکاری لرستان از هزاره چهارم پیش از میلاد دارد.
عطا حسن پور با بیان اینکه عصر مفرغ یکی از شاخص ترین دوران های فرهنگ بشری است، افزود: در این عصر آثار فاخر مفرغی تولید شده است.
وی با اشاره به اینکه مجموعه اشیای مفرغی موجود در موزه ملی ایران مربوط به لرستان است، اظهار داشت: امروز هزاران شی مفرغی در موزه ملی کشور و موزه های خارجی به معرض نمایش گذاشته شده است.
وی از سفالگری به عنوان دیگر صنایع دستی استان یاد کرد و گفت: ظروف سفالی اغلب توسط زنان ساخته می شده اند.
این کارشناس میراث فرهنگی، افزود: طبق کاوش های به عمل آمده قدمت سفالگری در استان لرستان به هزاره هفت یا هشت پیش از میلاد می رسد.
وی با بیان اینکه ظروف سفالی را معمولا برای استفاده های متفاوتی می ساختند، خاطرنشان کرد: بر روی بسیاری از ظروف سفالی نقش هایی دیده می شود که حاکی از احساسات و تفکرات درونی سازندگان آنها نسبت به دنیای پیرامونشان بوده است.
حسن پور، ادامه داد: سفالینه های بدست آمده از تپه ها و محوطه های باستانی به ویژه باغ نو و ماسور خرم آباد تنوعی از این نقوش هندسی را به نمایش گذاشته اند.
این کارشناس صنایع دستی، افزود: هم اکنون گلیم بافی، فرش بافی، جاجیم بافی، منبت چوب، ماشته بافی، مشبک چوب، معرق چوب، صنایع دستی تکمیلی و تلفیقی، مشبک فلز، تذهیب، طراحی سنتی، نقاشی ایرانی (مینیاتور) ،سفالگری، قلاب بافی، مکرومه بافی، خراطی چوب، عروسک محلی، ورشو سازی، قلمزنی، خوشنویسی، گیوه دوزی، نقاشی روی شیشه، آجیده بافی، ساز سازی، مسگری، شمع سازی، گلهای تزئینی، هویه کاری روی پارچه، تابلوهای سه بعدی ،حجاری سنگ و سراجی سنتی در این استان به علاقمندان آموزش داده می شود.
حسن پور همچنین اظهار داشت : احجام سنتی فلزی، پیکره های چوبی، محرق (ساقه گندم)، گبه بافی، رنگرزی سنتی، تراش سنگ‌های نیمه قیمتی، قفل سازی، چاقو سازی، البسه محلی، نمد مالی، سرامیک، سرمه دوزی، قلاب بافی، نقاشی روی پارچه، نوار بافی، خاتم کاری، خوشنویسی روی چوب، چهل تیکه دوزی، آیینه کاری، طلاسازی، قاب سازی، سنگ کاری (تزئینات روی سفال) نیز در استان به علاقه مندان آموزش داده می شود.

**۵۲ رشته بومی و غیر بومی صنایع دستی درلرستان وجود دارد
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری لرستان می گوید: با توجه به سابقه تاریخی لرستان در زمینه سکونت و استفاده از مواهب طبیعی در زمینه صنایع دستی نیز مانند سایر هنرها سابقه طولانی وجود دارد.
افشین باباحسینی افزود: آخرین مدارک باستان شناسی بیانگر قدمت کهن صنایع دستی لرستان مانند زیراندازها و پایپوش ها سنتی در تاریخ این استان است.
وی ادامه داد: در استان لرستان ورشو سازی، مفرغ کاری، گلیم بافی، قالی بافی، جاجیم بافی، صنایع چوبی وصنایع سفالی حاصل تلاش و زحمت مردمان این دیار از دیر باز تاکنون بوده است.

**صنایع دستی منسوخ شده در لرستان وجود ندارد
بابا حسینی گفت: اکنون رشته خاص منسوخ شده ای از صنایع دستی که ویژه استان باشد، وجود ندارد.
وی افزود: بیشتر رشته های صنایع دستی این استان کاربردشان را درزندگی امروزی از دست داده اند و مختص زندگی عشایری و روستایی مانند خورجین و نمکدان بوده اند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری لرستان گفت: اکنون صنایع دستی این استان شرایط مطلوبی مطلوب است و برخی رشته ها مانند ورشو، قفل سازی مورد حمایت قرار دارند.
وی افزود: با توجه به سیاست های کلی سازمان میراث فرهنگی آموزش های عمومی مورد حمایت است و در این راستا با تسهیلات مالی،توسعه و ترویج و دعوت اساتید ماهر آموزش های جدید در اولویت قرار دارد.
باباحسینی ادامه داد: همچنین با برپایی نمایشگاه های صنایع دستی و ارسال رایگان آثار هنرمندان استان به نمایشگاه ها در راستای زنده نگهداشتن این آثار تلاش می شود.
وی اظهار داشت: فروش صنایع دستی استان نسبت به شرایط محیطی و فصلی متغییر است و در ماه های نخست سال و نوروز فروش ببیشتر است که بر اساس برآوردهای انجام شده سالیانه ۲۵ میلیارد ریال صنایع دستی لرستان به فروش می رسد.

**ثبت سه رشته صنایع دستی بومی لرستان در فهرست ملی میراث فرهنگی
مدیرکل مراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان نیز گفت: سه رشته صنایع دستی بومی این استان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور ثبت شده است.
سید امین قاسمی افزود: با پیگیریهای صورت گرفته هنر ساخت رشته های چیت بافی،سله بافی(سبدبافی) و بوریا بافی در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
وی بیان کرد: با ثبت این آثار تعداد اثرهای ثبت شده لرستان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور به ۲۶ مورد رسیده است.
بیش از پنج هزار اثر تاریخی و فرهنگی در لرستان وجود دارد که ۲ هزار و ۳۰۰ مورد از آنها ثبت ملی شده اند.
در هر حال امروزه جایگاه هنر لرستان در بخش ها و حوزه های مختلف بسیار ارزشمند و صاحب جایگاه است و در صورت برنامه ریزی مناسب و ایجاد زیرساخت های لازم می توان از این ظرفیت در راستای رونق توسعه گردشگری و توسعه استان و همچنین ایجاد اشتغال برای جوانان استفاده کرد.
انتهای پیام

همچنین مطالعه کنید:

رشد ۲۰ درصدی تخصیص اعتبارات عمرانی در سال گذشته/ بودجه ۱۴۰۳ فاقد کسری است

به گزارش کسب و کار نیوز، داود منظور در صفحه خودش در فضای مجازی نوشت: …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.