سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
دکتر بهزاد سلطانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به پدیده “شرکت‌های خصولتی” در کشور، افزود: تعدادی شرکت‌های “خصولتی” و “شبه‌دولتی” و وابسته به نهادهای عمومی و حاکمیتی، دانش‌بنیان شده‌اند که تعداد آنها مشخص نیست و اگر مشخص شوند ما اجازه حمایت از آنها را نداریم.
وی با بیان اینکه این شرکت‌ها از صندوق شکوفایی و نوآوری تقاضای دریافت وام کرده‌اند، یادآور شد: این شرکت‌ها که دانش‌بنیان می‌شوند و از صندوق تقاضای وام دارند، خطری برای آینده دانش‌بنیان‌ها است؛ چراکه این شرکت‌ها معمولا شرکت‌های بزرگ هستند و تقاضای وام آنها زیاد است، به گونه‌ای که یکی از این شرکت‌ها تقاضای دریافت ۱۲۰ میلیارد تومان داشت.
سلطانی با بیان اینکه از سوی دیگر این شرکت‌ها از آنجایی که وابسته به قدرت هستند، نه با مطالعات کارشناسی، بلکه با فشارهای سیاسی از ما طلب اعتبار می‌کنند، اضافه کرد: اگر این روند ادامه پیدا کند و این آفت به جان شرکت‌های دانش‌بنیان بیفتد، کل موضوع دانش‌بنیان را که از سوی مقام معظم رهبری راه‌اندازی شد و حتی در شرایط غیر تحریم، برای کشور بهترین و استراتژیک‌ترین روش برای کشور است، تخریب خواهد کرد و شاهد روزی خواهیم بود که شرکت‌های دانش‌بنیان تعطیل شوند.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با تاکید بر اینکه باید جلوی این آفت تا بزرگ نشده است، گرفته شود، گفت: باید به گونه‌ای اقدام شود که اگر شرکت‌های خصولتی و شبه‌دولتی، دانش‌بنیان می‌شوند، از صندوق تقاضای وام نکنند. هر چند که طبق قانون تا خصوصی بودن شرکتی احراز نشود، نباید دانش‌بنیان شوند.
چگونه یک شرکت خصولتی، خصوصی می‌شود
وی در پاسخ به این سوال که آیا تشخیص این شرکت‌ها از شرکت‌های دانش‌بنیان واقعی امکان‌پذیر است یا خیر، توضیح داد: تشخیص این شرکت‌ها از لحاظ حقوقی و قانونی مشکل است؛ چراکه قوانین ما در این زمینه نواقصی دارد و با قانون و مقررات موجود نمی‌توان هویت شرکت‌ها را مشخص کرد، ضمن آنکه در جاهایی که قانون صراحت دارد و شفاف است، نهادهای عمومی و دولتی وابسته به حاکمیت، قانون را دور می‌زنند؛ به این صورت که سهام خود را به صورت رسمی در شرکت‌ها وارد نمی‌کنند.
سلطانی در این باره توضیح داد: سهام این نهادها به صورت شخصی، به یکی از پرسنل شرکت واگذار می‌شود و این سهام شرکت به نام شخص به ثبت می‌رسد و از فردی که سهام به نام وی است، وکالت‌نامه تام بلاعزل در دفاتر اسناد رسمی گرفته می‌شود که از این طریق مالکیت پول سپرده شده در شرکت از این فرد گرفته می‌شود تا این فرد نتواند از سود و اصل پول شخصا استفاده کند. البته مزایای مالی برای وی خواهد داشت.
خصولتی‌سازی؛ بیماری‌ای که به جان دانش‌بنیان‌ها افتاده
وی با تاکید بر اینکه “خصولتی‌سازی” خلاف اصول اقتصاد مقاومتی، سیاست‌های اصل ۴۴، قانون اساسی و سیاست‌های مقام معظم رهبری و نظرات دولت است، خاطر نشان کرد: ولی این پدیده بیماری است که تاکنون کشور نتوانسته است آن را حل کند و امروزه این بیماری به جان دانش‌بنیان‌ها افتاده و تا به غده سرطانی بزرگ تبدیل نشده است، جلوی آن باید گرفته شود.
سلطانی با بیان اینکه برخی از این شرکت‌های خصولتی فشارهای سیاسی و غیر کارشناسی به صندوق برای دریافت وام وارد می‌کنند، تاکید کرد: اگر لازم باشد با اسم، عنوان این شرکت‌ها را اعلام خواهیم کرد و اعلام می‌کنیم چه شرکتی وابسته به چه نهادی، درصدد استفاده از تسهیلات این صندوق هستند.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با ابراز تاسف از اینکه به شرکت‌های دانش‌بنیانی که خصولتی بودن آنها را متوجه نشدیم، تسهیلاتی اعطا شده است، ادامه داد: به یک شرکت خصولتی که از نظر علمی تحقیقات آنها مورد تایید نبوده است، تسهیلات اعطا کردیم و ما با بررسی سوابق شرکت، متوجه این موضوع شدیم. این صحیح نیست که منابع مالی صندوق نوآوری که با حمایت مقام معظم رهبری برای شرکت‌های دانش‌بنیان خصوصی اختصاص داده شده، مجددا این پول در بخش دولتی هزینه شود.
سلطانی با اشاره به برخی تهدیدهای شرکت‌های خصولتی برای صندوق جهت دریافت وام، اعلام کرد: اگر فشارها بر روی ما بیشتر شود، ما اسامی این شرکت‌ها را اعلام می‌کنیم و من جلوی خصولتی‌ها را می‌گیرم؛ حتی اگر به قیمت برکناری‌ام از این سمت باشد.
وام دادن خیانت یا خدمت
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی، ادامه داد: ما در مدت ۳ سال همکاری با بانک‌ها مصوبه هیات مدیره بانک‌ها را برای اعطای تسهیلات دانش‌بنیان دریافت کردیم و ما شرکت‌ها را به بانک‌ها معرفی کردیم و این یکی از دستاوردهای ما در زمینه همکاری با بانک‌ها است؛ ضمن آنکه ما برای این همکاری‌ها ۱۷ خدمت را تعریف کردیم و از سوی دیگر هم بر اساس میزان همکاری‌هایی که بانک‌ها با ما داشتند، سرمایه صندوق را در این بانک‌ها سپرده‌گذاری کردیم.
وی اضافه کرد: اینکه بانک‌ها ۱۲ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیلات دادند، اقدام خوبی است؛ ولی برخی از دستگاه‌های اجرایی که وام دادن به شرکت‌های دانش‌بنیان را خیانت می‌دانند، آنها نباید اقدام به اعطای تسهیلات از منابع بانکی به شرکت‌ها کنند و اگر نهادی ادعا دارد که ۱۲ هزار میلیارد تومان به شرکت‌ها پرداخت کرده است، تقاضا داریم اسامی شرکت‌هایی که از سوی دستگاه‌های اجرایی به بانک‌ها معرفی شدند و بانک‌ها به آنها تسهیلات دادند را اعلام کنند.
سلطانی با اشاره به اقدام برخی نهادها برای اهرمی‌کردن 200 میلیارد تومان بودجه خود در بانک‌ها و اعطای ۱۲ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: این اقدام یعنی ۱۲۰ برابر اهرمی کردن که این اقدام یک معجزه است و از نظر من از این تجربه باید در کتاب‌های دانشگاهی رشته مدیریت تکنولوژی به عنوان یک مورد مهم استفاده شود. روشن است که شرکت‌های بزرگی را که اخیرا دانش‌بنیان صنعتی شده‌اند، در این محاسبات لحاظ کرده و همه وام‌های بانکی آنها را از سال‌ها پیش از دانش‌بنیان شدن محاسبه کرده‌اند و به حساب خود نوشته‌اند.
وی با اشاره به رشد مرحله‌ای شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: این شرکت‌ها در هر مرحله نیازمند حمایت‌های خاصی هستند. در زمانی نیاز به تسهیلات قرض‌الحسنه، در زمانی نیاز به VC و در مواقعی نیاز به تسهیلات بانکی دارند؛ ولی همان دستگاه‌هایی که زمانی اعلام می‌کردند صندوق نوآوری و شکوفایی با دادن وام به شرکت‌ها خیانت می‌کنند، امروز اقدام به اعطای وام کرده‌اند.
این متخصص حوزه مدیریت تکنولوژی با تاکید بر اینکه در دنیا وام دادن به شرکت‌های “های‌تک” و “دانش‌بنیان” در مرحله‌ای از عمر شرکت اقدامی مرسوم است، اظهار کرد: زمانی که شرکت استارتاپی فرهنگ دریافت VC را ندارد و تنها وام می‌خواهد یا باید به آنها وام اعطا نشود که در این صورت تعطیل می‌شوند و یا به آنها وام داده شود، ولی گام به گام از شرکت‌ها حرکت کنیم تا آنها توانمند شوند. این همان اقدامی است که ما انجام دادیم.
وی با تاکید بر اینکه این امر را به عنوان یک مقاله علمی در کنفرانسی که از سوی سازمان ملل در هند برگزار شد، ارائه کردم، اظهار کرد: در این کنفرانس اعلام کردم که در ایران شرکت‌ها، حضور شریک را قبول ندارند و حاضر به سرمایه‌گذاری خطرپذیر نمی‌شوند، در حالی که شرکت‌های نوپا بهتر است سرمایه‌گذاری خطرپذیر انجام دهند تا وام بگیرند که رییس آن پنل در کنفرانس در میانه سخنرانی من اعلام کرد که در کشور هند هم همین مشکل وجود دارد.
این مقام مسئول با بیان اینکه از ۳ هزار و ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان ۶۰ درصد (۱۷۰۰ شرکت) نوپا هستند، خاطر نشان کرد: این شرکت‌ها بهتر است وارد VC شوند. ما در مدت ۴ سال ۴ هزار و ۴۰۰ تقاضای وام داریم که از این تعداد ۲۰۰ مورد تقاضای VC داشتند و برخی از آنها وقتی VC را درک کردند، اعلام کردند ما تقاضای وام داشتیم.
سلطانی با بیان اینکه در کشور نه شرکت‌ها فرهنگ سرمایه‌گذاری VC را دارند و نه صندوق‌های خطرپذیر آماده داریم، گفت: در طی این سال‌ها کمتر از ۱۰ شرکت سرمایه‌گذاری VC کردند.
وی با اشاره به اقدام نهادهای مسوول برای دانش‌بنیان کردن شرکت‌های صنعتی بزرگ، ادامه داد: همه اعتباراتی که این شرکت‌ها در طول سال‌های گذشته از سیستم بانکی دریافت کرده‌اند را به پای فعالیت‌های خود گذاشتند.
امتناع از اعطای وثیقه و چالش‌های ایجاد شده
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی دریافت وثیقه از شرکت‌های دانش‌بنیان را از دیگر چالش‌های شرکت‌ها عنوان کرد و یادآور شد: این چالش در حالی عنوان می‌شود که میزان وثایق بانک‌ها بسیار بیشتر از صندوق است. تاکنون ۴۵ درصد از ضمانت‌نامه‌های دریافت شده در صندوق نوآوری و شکوفایی از شرکت‌ها به جای وثیقه چک و سفته بوده است، ولی ضمانت‌نامه بانک‌ها، وثیقه است.
وی با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا قادر به پرداخت وثیقه‌های بانکی نیستند، ادامه داد: تفاوت ما با بانک‌ها در “نگرانی ما از توسعه فناوری” است؛ هیات عامل صندوق، افراد بانکی نیستند، بلکه افراد متخصص در حوزه فناوری و نوآوری هستند؛ در حالی که در هیات مدیره بانک‌ها افراد متخصص حوزه بانکی منصوب شده‌اند.
سلطانی دغدغه اصلی بانک‌ها را سودآوری و کارهای مالی و دغدغه صندوق را به نتیجه رسیدن طرح فناوری دانست و گفت: صندوق، بر اقتصادی بودن طرح‌های تحقیقاتی تاکید دارد، ولی هدف ما سود نبوده است.
به گفته وی، کشورهای توسعه‌یافته مانند فرانسه در سال‌های اخیر در کنار بانک‌ها اقدام به راه‌اندازی صندوق فناوری کرده‌اند؛ چراکه فعالیت‌های حوزه فناوری و تکنولوژی با نظام بانکی نمی‌تواند کار کند.
سلطانی با تاکید بر اینکه فعالیت‌های صندوق با توانمندسازی همراه است، خاطرنشان کرد: بانک‌ها تسهیلاتی را تصویب کرده و با دریافت تضمین سنگین، پس از چند سال، وثیقه با اصل و سود پول آزاد می‌شود و کاری ندارد که شرکت‌ها چه کار کرده‌اند.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی دلیل این امر را نبود نظارت فنی در اجرای طرح‌ها در سیستم بانکی دانست و گفت: صندوق گام به گام با شرکت‌ها به پیش می‌رود، آنها را توانمند می‌کند، طرح‌ها بررسی فنی جدی می‌شوند و شرکت‌ها در حوزه دانش‌بنیان توانمند می‌شوند، ضمن‌آنکه اگر سود تسهیلات صندوق ۴ درصد باشد، یک بار اخذ می‌شود؛ ولی سود تسهیلات قرض‌الحسنه بانکی سالی ۴ درصد است.
وی نرخ تسهیلات صندوق را ۱۱ درصد و نرخ تسهیلات بانکی را 18 درصد دانست، اضافه کرد: نرخ ۱۱ درصدی صندوق واقعی و ساده است؛ ولی نرخ ۱۸ درصدی بانکی غیر رسمی و غیر مستقیم به ۲۵ تا ۲۶ درصد می‌رسد.
سلطانی تضامین را از دیگر تفاوت‌های صندوق نوآوری و شکوفایی با بانک‌ها دانست و ادامه داد: تاکنون ۴۵ درصد تضامین ما چک و سفته بوده است به گونه‌ای که تا ۷۳ درصد ترکیبی چک و سفته و وثیقه و بالای ۷۳ درصد وثیقه دریافت شده است. زمانی که طرح بزرگ و سودآور است و تسهیلات زیادی طلب می‌شود، باید وثایق برای بازگشت تسهیلات دریافت شود.
وی با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا قادر به دریافت تسهیلات بانکی نیستند، ادامه داد: این شرکت‌ها صورت حساب‌های حسابرسی‌شده ندارند؛ از این رو این شرکت‌ها نیازهای مالی خود را از طریق صندوق برآورده می‌کنند.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی نظارت مرحله‌ای را از دیگر مزیت‌های این صندوق نام برد و گفت: تسهیلات این صندوق به صورت مرحله‌ای به شرکت‌ها داده می‌شود و بر اساس نظارت‌هایی که از این شرکت‌ها صورت می‌گیرد، در صورتی که طرح پیشرفت داشته باشد، مرحله بعدی تسهیلات پرداخت می‌شود. این امر در بانک‌ها رخ نمی‌دهد.
وی مزیت این نظارت را جلوگیری از ایجاد آسیب‌های بنگاه‌های زودبازده به عنوان طرح ناموفق دوره‌های قبل دانست و افزود: در این طرح ده‌ها هزار میلیارد صرف شد و به دولت برنگشت و در همان زمان تیم اجرای این طرح اعلام کرد این طرح ۷۵ درصد انحراف داشته است. ما نمی‌خواهیم بنگاه‌های زودبازده جدیدی در دولت ایجاد شود.
سلطانی در عین حال از امضای ۸ تفاهم‌نامه بانکی با بانک‌های کشور خبر داد و با بیان اینکه در تسهیلات اشتغال‌زایی با بانک قرض‌الحسنه مهر ایران همکاری داریم که استقبال خوبی از این تسهیلات شده است، توضیح داد: شرکت‌هایی که تا سقف ۵ نفر اقدام به استخدام بیمه‌ای نیروهای متخصص کنند، ما به این شرکت‌ها به ازای هر نفر ۲۰ میلیون تومان با کارمزد ۴ درصد اعطا می‌کنیم که در مجموع ۱۰۰ میلیون تومان می‌شود.
وی اضافه کرد: صندوق این افراد را به بانک‌های عامل معرفی می‌کند و در شرکت‌ها با تشکیل پرونده در سیستم بانکی، می‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند. این تسهیلات از منابع بانکی تامین خواهد شد، علاوه بر آن تسهیلات سرمایه در گردش خود را با بانک ملی و ملت اجرایی کردیم. این تسهیلات از محل سرمایه‌های بانکی پرداخت می‌شود و ابزار کمکی برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شوند.
سلطانی با تاکید بر اینکه اسامی این شرکت‌ها را که از بانک‌ها تسهیلات دریافت کرده‌اند، ما به طور شفاف اعلام کرده‌ایم، تاکید کرد: نهادهای اجرایی که در این حوزه وارد شده‌اند و اعلام کردند ۱۲ هزار میلیارد تومان از سیستم بانکی به شرکت‌ها اعطا کرده‌اند، باید به طور شفاف اسامی شرکت‌های دریافت کننده تسهیلات را اعلام کنند.
انتهای پیام
