ترمه تحفه شهر میراث جهانی یزد

صنایع دستی و خصوصا هنرهای بافندگی و نساجی از گذشته در بین یزدی ها رواج داشت و بسیاری از مردمان آن با گره زدن پود به تار، روزگار گذرانده و امرار معاش می کردند.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایرنا ، صنایع دستی در ایران سابقه تاریخی دارد و قدمت آن با بیش از ۶ هزار سال به پیش از میلاد مسیح به عصر حجر میانه می رسد.
در استان یزد اکنون سه هزار هنرمند در ۴۰ رشته صنایع دستی فعالیت دارند.
ترمه از جمله سوغات فاخر و دست بافته یزد که اکنون در کارگاه های صنعتی تولید و روانه بازار می شود ، این محصول همواره مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی است و به عنوان تحفته ای از شهر میراث جهانی یزد به نقاط مختلف ایران و جهان برده می شود.
اوج ترمه بافی در دوره شاه عباس صفوی و همزمان با رونق نساجی در این دوره بود، طوری که هنرمندان سراسر کشور در کارگاه سلطنتی در اصفهان گردهم می آمدند و غیاث الدین نقشبند یزدی به عنوان مسئول این کارگاه افزون ۶۰۰ نفر هنرمند را آموزش داد.
پیشه بیشتر هنرمندان یزد در گذشته بافندگی بود و کارگاه های ترمه به عنوان دست بافته فاخر در اکثر محلات قدیمی این استان وجود داشت و اغلب در هر کارگاه ۲ هنرمند با کمک یکدیگر به بافت ترمه مشغول بودند.
پس از سالها فعالیت هنرمندان بافنده در یزد، ابتدا زری بافی و سپس ترمه بافی دستی که سنتی نامیده می شود در استان منسوخ شد، البته زری بافی چندی پیش با کمک کارشناسان پژوهشگاه میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری احیا شد و هشت نفر در مرکز تخصصی نساجی استان واقع در خانه باقی آموزش دیدند.
توجه به سرعت در بافت و ماشینی شدن دستگاه های ترمه بافی، این هنر را از حالت سنتی و دستباف به صنعتی تبدیل کرد که این موضوع به گفته مسئولان صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی یزد ضربه ای مهلک بر پیکر این هنر وارد کرد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی یزد در این ارتباط می گوید: ترمه بافی به شیوه کنونی و صنعتی از حدود پنج دهه قبل در یزد آغاز شد و با توجه به پشینه تاریخی در صنعت نساجی، سال های گذشته برخی دستگاه ها در این بخش از جمله احرامی، زری و ترمه بازسازی و کارگاه های زیادی در بخش کاربافی و شابافی در استان ایجاد شد.
محمدرضا دهقان مهرجردی افزود: بیش از ۷۰۰ نفر در این زمینه ها آموزش دیدند که اغلب آنها جذب بازار کار شدند.
وی با بیان اینکه پارچه ترمه اکنون به عنوان یکی از رشته های صنعتی در استان مطرح است ، اظهار کرد: البته با توجه به اینکه ترمه به عنوان سوغات فاخر یزد مطرح است حمایت خود را از این صنعت برای حضور در نمایشگاه ها انجام می دهیم.
وی بیان کرد: هنرمندان از این پارچه به عنوان زیرکار رشته رو دوزی های سنتی از جمله سرمه دوزی و ملیله دوزی استفاده می کنند.
وی افزود: در صدد احیای چند کارگاه ترمه بافی به خصوص در حوزه گردشگری هستیم و بر این اساس چند کارگاه مرمت شد ، اما رسیدن به این مهم نیازمند صرف هزینه های بیشتری است.
وی ادامه داد: در صورتی که دولت به این نتیجه برسد، احیای کارگاه های سنتی سبب رشد شمار گردشگران می شود به طور حتم از این موضوع حمایت می کند و بودجه مناسبی به آن اختصاص می دهد.
همچنین یکی از تولیدکنندگان پارچه ترمه در یزد با بیان اینکه جنس اصلی ترمه از ابریشم است، گفت: هم اکنون ترمه هایی با جنس پلی استر و پلاستیک که به اصطلاح آنها را « ترمه های تقلبی » می نامند با قیمت کم تولید و عرضه می شود.
محمدعلی شاهنده افزود: قیمت ترمه متغیر و وابسته به تعداد رنگ و تراکم ابریشم موجود در آن دارد که از قرار متری ۶۰ هزار ریال تا چهار میلیون ریال عرضه می شود.
وی با یادآوری وضعیت اقتصادی موجود اظهار کرد: با توجه به اینکه این پارچه در زمره کالاها و نیازهای ضروری خانواده ها نیست لذا، بازار و استقبال از خرید آن دچار افت شده است.
در حال حاضر پارچه های موجود ترمه در بازار ماشینی است، تولید دستی آن بسیار اندک و مقرون به صرفه اقتصادی هم نیست و بافت سنتی آن تنها به سفارش مشتری با قیمت بالا خواهد بود.
ترمه پارچه ای با تار ابریشمی و پود نخ، پشم، کرک الوان و ابریشم است و بافت ترمه در گذشته با انگشت انجام می شد و از این رو به انگشت باف نیز شهرت داشت اما بعدها این کار به صورت نیمه دستی انجام شد و برای بافت آن از دستگاه های مخصوصی استفاده می کردند.
بته و جقه، طرح شاه عباسی و شاخ گوزنی طرح های رایج مورد استفاده در ترمه ها با انواع مختلفی از جمله شال بندی، شال چارقدی، شال راه راه، شال اتابکی، شال محرمات، شال رضای، شال کشمیری و شال یزدی است.
استان یزد با یک میلیون و ۱۳۸ هزار نفر جمعیت، یکهزار و ۷۲۰ اثر تاریخی و فرهنگی ثبت ملی دارد.
با توجه به غنای یزد از لحاظ بناهای تاریخی، فرهنگی تاکنون پنج اثر شامل بافت تاریخی یزد، باغ های دولت آباد یزد و پهلوان پور مهریز و قنات های زارچ و حسن آباد در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
یزد نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان است و در کنار استان های فارس و اصفهان به عنوان مثلث طلایی گردشگری ایران، مقصد اول گردشگران خارجی و اروپایی است.
یزد با عناوینی همچون شهر بادگیرها، دارالعباده، حسینیه ایران، دوچرخه ها، شیرینی، قنات، قنوت و قناعت و آفتاب شناخته می شود.