سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرایی
با وجود اینکه کسب‌وکارهای اینترنتی به سرعت در حال گسترش و اشتغالزایی هستند، اما صاحبان این مشاغل هنوز جایگاه مشخصی در قوانین و پوشش بیمه‌ای کشور ندارند، به طوری که در قانون بیمه و بیمه بیکاری، بهره‌مندی مشاغل اینترنتی از مقرری پیش‌بینی نشده و کارشناسان نبود تعریف رسمی برای مشاغل اینترنتی را تایید می‌کنند. در این رابطه رضا الفت‌نسب، عضو هیات‌مدیره و سخنگوی اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی خبر می‌دهد که تفاهمنامه‌ای میان سازمان تامین اجتماعی و این اتحادیه در حال شکل‌گیری است که مراحل پایانی خود را می‌گذراند. این تفاهمنامه قرار است روند بیمه شدن کارکنان غیرمستقیم استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای مجازی را تسهیل بخشد.
نکته قابل توجه درباره تفاهمنامه، آن است که شاغلان باید تمام هزینه بیمه ماهانه خود را پرداخت کنند. این در حالیست که هم‌اکنون نیز افراد می‌توانند از بیمه خویش‌فرما در تامین اجتماعی استفاده کنند. با این حال الفت‌نسب به چند تفاوت اشاره می‌کند و می‌گوید: «در بیمه خویش‌فرما شخص برای بیمه درمان خود فرانشیز پرداخت می‌کند که در حالتی که ما تفاهم کرده‌ایم، وجود ندارد. از سوی دیگر این نوع بیمه دست ما را باز می‌گذارد تا با سازمان‌های مختلف مذاکره کنیم تا برای بخشی از این حق بیمه معافیت بگیریم یا خود کسب‌وکار سهمی از آن را پرداخت کند.»
هزینه بیمه تامین اجتماعی برای سال ۹۷ معادل ۳۶۷ هزار و ۲۱۷ تومان است که سهم کارفرما ۲۸۸ هزار و ۵۳۳ تومان و سهم کارگر معادل ۸۵ هزار و ۶۸۴ تومان محاسبه می‌شود. در این نوع از بیمه که اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی به دنبال آن است، پرداخت کل این سهم به خود شاغل تعلق خواهد گرفت. عضو هیات‌مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی درباره چرایی این موضوع می‌گوید: «در حالتی که شخص با فعالیت شناور کسب درآمد دارد، مکان ثابتی هم ندارد و معمولا در محل خودش مشغول به کار است، بیمه بر عهده خود فرد است. معاونت‌های مختلف سازمان تامین اجتماعی در این رابطه اظهارنظر کرده‌اند و خودشان به این نتیجه رسیدند که بیمه کامل بر عهده فرد باشد؛ پیشنهاد از سمت ما نبود.»
الفت‌نسب پیش‌بینی می‌کند که در آینده احتمالا چنین روندی در تاکسی‌های آنلاین به وجود خواهد آمد: «به نظر من در پی رقابتی که بین شرکت‌ها وجود دارد، این اتفاق خواهد افتاد و احتمالا خود شرکت‌ها بخشی از هزینه بیمه افراد را پرداخت خواهند کرد. اطمینان دارم که پس از شروع این طرح، رقابتی بین شرکت‌ها به وجود خواهد آمد که برای مثال تاکسی‌های آنلاین از آن به عنوان یک مزیت برای جذب راننده استفاده خواهند کرد. بیشترین حجم افرادی که بیمه ندارند مربوط به همین رانندگان است.»
بیمه و مالیات کسب‌وکارهای اینترنتی در دستور کار اتحادیه قرار بگیرد
محمدرضا مرادی، کارشناس حوزه کار
کسب‌وکارهای آنلاین به عنوان بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین فعالیت در فضای مجازی شناخته می‌شوند که هر روز نیز شاهد افزایش آمار این کسب‌وکارها هستیم. بنابراین قوانین و مقرراتی برای فعالیت این دسته باید در فضای مجازی تدوین شود تا از بروز مشکلات آتی که شاید در برخی مواقع قابل حل هم نباشند، جلوگیری کرد. متاسفانه با وجودی که مشاهده می‌شود تعداد این کسب‌وکارها روزانه در حال افزایش است، اما هنوز جایگاه مشخصی در قوانین و پوشش بیمه‌ای کشور ندارند و برای بیمه این مشاغل راهکاری جدی اندیشیده نشده است، در صورتی که اگر با دقت به این موضوع بنگریم متوجه خواهیم شد که تعداد مشاغلی که ازسوی این کسب‌وکارها ایجاد شده، بسیار زیاد است و حتی در قبال این مشاغل باز هم مشاغلی غیرمستقیم، اما مربوط به آنها شکل گرفته است. به عنوان مثال تاکسی‌های اینترنتی در ایران به سرعت راه خود را پیدا کردند و با استخدام تعداد بسیار زیادی راننده در حال خدمت‌رسانی به شهروندان هستند، در صورتی که هنوز این مشاغل برای بیمه خود دچار مشکلاتی‌اند. درباره بقیه کسب‌وکارهای آنلاین نیز همین موضوع صادق است.
کسب‌وکارهای اینترنتی به مزیت‌های موجود در فضای مجازی پی برده‌اند و راه‌های درآمدزایی را در این فضا آموخته‌اند و نمی‌توان منکر شد که نتوانسته‌اند رونقی در فضای کسب‌وکار به وجود بیاورند، چراکه با رشد و گسترش این کسب‌وکارها تعداد بسیاری شغل ایجاد شد که توانست عده‌ای را از بیکاری نجات دهد. بنابراین باید برای بیمه که مهم‌ترین موضوع برای افراد شاغل است، چاره‌ای اندیشیده شود.
قوانینی باید در این راستا تدوین و تصویب شود که مخصوص همین نوع از مشاغل باشد، چراکه مدل کسب‌وکارهای آنلاین با کسب‌وکارهای فیزیکی بسیار تفاوت دارد و حتی برخی از این کسب‌وکارها با دورکاری مشغول به فعالیت هستند. ضرورت دارد موضوع مهم بیمه و مالیات کسب‌وکارهای اینترنتی در دستور کار اتحادیه قرار بگیرد تا تکلیف این افراد برای ادامه کار خود مشخص شود. در حال حاضر ثبت جدی و رسمی درباره کسب‌وکارهای مجازی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نداریم. البته ممکن است درباره برخی کسب‌وکارها این اتفاق افتاده باشد، مثل تاکسی‌های اینترنتی که بیشتر از بقیه نرم‌افزارها در کشور و میان مردم فراگیر شده، ولی این کسب‌وکارها هم هنوز به طور رسمی فعالیت‌شان جدی نشده و جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده‌اند و درباره بیمه و حق و حقوق خود در رابطه با بیمه بیکاری مشکل دارند.
در حال حاضر در حوزه کسب‌وکار اینترنتی و آنلاین موردی وجود ندارد که کسب‌وکار به معنای واقعی ثبت شده و مجوز جدی گرفته باشد یا ارتباط سازمانی با اداراتی نظیر بیمه و مالیات داشته باشد. بسیاری از این مشاغل کد کارگاهی نگرفته‌اند و سازمان تامین اجتماعی باید به طور تخصصی و رسمی اعلام کند چه تعداد از کسب‌وکارهای مجازی هستند که کد کارگاهی گرفته‌اند و همچنین اعلام کند تعداد نیروهای کارشان چقدر است که در صورت بسته شدن دچار بیکاری می‌شوند و باید بیمه بیکاری دریافت کنند. در قانون بیمه و بیمه بیکاری، بهره‌مندی کسب‌وکارهای اینترنتی از مقرری بیمه پیش‌بینی نشده است. بیمه بیکاری و اینکه به چه افرادی تعلق بگیرد، ملاحظاتی دارد و تعریف رسمی از کسب‌وکارهای مجازی در قانون بیمه بیکاری وجود ندارد.
