همکاری تجاری با همسایگان؛ کلید رونق اقتصاد درونزا و برون نگر

به گزارش کسب و کار نیوز، توافق هسته ای برجام بستری را برای توافق های مهم بین الملل فراهم کرد و فصل جدیدی در روابط ایران با جهان گشود؛ زیرا بر پایه این توافق مهم جهانی، قرار بود موانع برقراری ارتباط تجاری و اقتصادی با دیگر کشورها- مانند تحریم های یکجانبه و بین المللی هسته ای برداشته شود.
با این همه، «دونالد ترامپ» که از بهمن سال ۱۳۹۵ به عنوان رییس جمهوری آمریکا بر سر کار آمده است، شامگاه هجدهم اردیبهشت ماه خروج این کشور از برجام را اعلام کرد و گفت که تحریم های یکجانبه تعلیق شده علیه ایران را در فرصتی ۹۰ تا ۱۸۰ روزه باز می گرداند.
در پی این تصمیم، برخی شرکت های اروپایی برای ماندن در بازار ایران یا ترک کردن آن مردد مانده اند؛ هرچند کمیسیون اروپا اعلام کرده است برای مقابله با تحریم آمریکا قانون انسداد را برای حفاظت از شرکت های اروپایی اجرایی می کند.
از سوی دیگر، برقراری روابط خوب با کشورهای همجوار همواره از سیاست های مهم جمهوری اسلامی است که ضرورت آن در شرایط کنونی- خروج آمریکا از برجام- بیش از پیش احساس می شود.
افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان بیش از ۶هزار کیلومتر مرز مشترک خشکی با جمهوری اسلامی دارند.
ایران ۲هزار و ۷۰۰ کیلومتر مرز آبی از طریق دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان با دیگر کشورها دارد که شمار آنها را به ۱۵ همسایه می رساند.
در این میان، ارتباط با کشورهای همسایه الزام هایی را می طلبد که با توجه به سیاست های کلان جمهوری اسلامی ایران مانند اقتصاد مقاومتی اهمیت می یابد.
در سیاست های اقتصاد مقاومتی که سال ۱۳۹۲ ابلاغ شد، بر تولید درونزا و برون نگر تاکید شده است؛ به این معنا که با رفع موانع تولید داخلی، بتوان برای محصول نهایی و فرآوری شده ای که ارزش افزوده بالاتری دارد، بازارهای منطقه ای و بین المللی یافت و راه صادرات آن را گشود.

**ارتقای همکاری های اقتصادی در گرو بهبود روابط سیاسی
در این ارتباط، وزیر صنایع دولت های چهارم و هفتم که اکنون دبیر مجمع وزیران ادوار است، ارتقای همکاری های اقتصادی ایران با کشورهای همجوار را در گرو بهبود روابط سیاسی دانست.
«غلامرضا شافعی» در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره همکاری اقتصادی کنونی ایران و کشورهای همجوار گفت: برخی همسایگان روابط خوبی با ایران دارند اما برخی دیگر آنگونه که شایسته کشورهای اسلامی است، رابطه مناسبی با کشور ما ندارند.
شافعی که در دولت ششم وزیر تعاون بود، ادامه داد: میزان ورود و خروج کالا و مراودات بازرگانی متاثر از روابط سیاسی است، بنابراین ایران باید برای بهبود بیشتر روابط دیپلماتیک با همسایگان تلاش کند.

** اصلاح روابط با همسایگان به سود دنیای اسلام و منطقه
شافعی روابط سیاسی کشورها را در روابط اقتصادی به شدت تاثیرگذار دانست و تاکید کرد روابط کشورهایی مانند امارات و کویت با ایران کمتر از انتظار است.
به گفته وی، در شرایط کنونی با توجه به خروج آمریکا از توافق هسته ای برجام، عربستان تلاش می کند بازارهای جهانی را از نفت تولیدی خود پر و بازارهای بیشتری را از آن خود کند.
شافعی گفت: سال هاست عربستان به دنبال افزایش ظرفیت تولید نفت خود است اما اگر روابط سیاسی ایران با این کشور بخوبی پیش رود و تنظیم شود این نوع رقابت ها به خصومت تبدیل نمی شود.
شافعی همچنین گفت: اصلاح روابط با همسایه ها می تواند به نفع دنیای اسلام و منطقه باشد.

**ضرورت بهره گیری از ظرفیت های مرزی
در این پیوند یک کارشناس مسائل اقتصادی، توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه را مستلزم بهره برداری بهینه از ظرفیت های محلی مرزی بویژه در بخش های کشاورزی و معدنی دانست و گفت: از توان کنونی برای تولید کالاهای رقابتی به خوبی استفاده نشده است.
«بایزید مردوخی» در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا افزود: با توسعه استفاده از ظرفیت های طبیعی مناطق مختلف کشور از جمله استان های مرزی و بهره مندی از فناوری های پیشرفته می توان ارزش افزوده بسیاری را برای تولیدات رقابتی ایجاد کرد.
وی تاکید کرد قیمت تولیدات داخلی باید به گونه ای باشد که بتوان با صادرکنندگان رقیب به کشورهای همسایه رقابت کرد.

** ظرفیت مغفول صنایع تبدیلی و معدنی
به گفته مردوخی، با وجود اینکه مناطق غربی کشور ظرفیت ایجاد صنایع تبدیلی کشاورزی را دارند اما از این مزیت برای صادرات بهره برداری نشده است.
این اقتصاددان، از معادن کانی موجود در مناطق غربی کشور به عنوان یکی دیگر از مزیت های صادراتی مهم یاد کرد که امکان تولید کالاهای صنعتی و فرآوری آنها را به ایران می دهد.
ایران هفت درصد معادن جهان را در خود جای داده که ارزش آنها ۷۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد ایران می توانست به جای اینکه واردکننده کالا از ترکیه باشد، از بازار این کشور برای صادرات تولیدات خود استفاده کند.
آذربایجان غربی تنها استان ایران است که از طریق مرز «سرو» با ترکیه مرز مشترک دارد.
وی افزود: درآمد سرانه عراق به نسبت بالاست و بازار قابل توجهی به شمار می رود اما ایران در این بازار نیز چیزی برای عرض اندام نداشته است.
طولانی‌ترین مرز ایران با عراق به طول یک هزار و ۴۵۸کیلومتر است و استان های خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان و قسمتی از آذربایجان‌ غربی را شامل می شود.
کوتاه ترین مرز ایران به طول ۲۷۰کیلومتر از طریق استان های آذربایجان شرقی و اردبیل با ارمنستان است.
وی معتقد است در استان های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و شمالی استعدادهای منطقه ای بسیاری وجود دارد که به اندازه کافی برای تولید کالاهای صادراتی قابل رقابت با کشورهای همسایه و رقیب از این ظرفیت ها استفاده نشده است.

** لزوم توجه بیشتر به بازار انرژی و مناطق آزاد
مردوخی گفت: مساله بازار انرژی منطقه متفاوت از دیگر صنایع است و ایران با بهره مندی از ظرفیت های بالا در زمینه انرژی می تواند بازار کشورهای همجوار را تسخیر کند.
وی افزود: وجود مناطق آزاد کشور در بخش های مختلف نیز مزیت اقتصادی مهمی به شمار می رود.
این کارشناس اقتصادی پیشنهاد کرد با ایجاد صنایع مونتاژ در این مناطق می توان صادرات به کشورهای همسایه را افزایش داد.
ایران هفت منطقه آزاد تجاری – صنعتی دارد که شامل کیش، قشم، چابهار، ارس، انزلی، اروند و ماکو است.

** فرجام سخن
یکی از خلاء های موجود برای توسعه همه جانبه همکاری های تجاری منطقه ای و جهانی و دستیابی به بازارهای جدید، ضعف دیپلماسی اقتصادی کشور بود.
در همین پیوند، مرداد پارسال عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس شورای اسلامی، از برنامه وزارت امور خارجه برای تشکیل معاونت دیپلماسی اقتصادی خبر داد.
«مجتبی ذوالنوری» گفت: وزارت امور خارجه کشور به دنبال تغییر در ساختار درونی خود است؛ بنابراین نیاز نیست در این زمینه اساسنامه ای تنظیم یا تغییراتی از بیرون در نظر گرفته شود.
در این چارچوب، بیست و هفتم بهمن ماه پارسال وزیر امورخارجه، معاونان جدید خود را براساس ساختار جدید معرفی کرد و «غلامرضا انصاری» عهده دار پست معاونت دیپلماسی اقتصادی شد.
انصاری در سفری که اردیبهشت امسال به آبادان داشت، اعلام کرد توسعه روابط بازرگانی با کشورهای همسایه به ویژه عراق از اهداف اصلی این معاونت است.

گزارش از امیر خانزاده
اقتصام*۶۹۸۴*۱۹۶۱*