ردپای پدیده تداخل “آب شور و شیرین” در جلگه‌های خزری

سید رمضان موسوی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری در گفت وگو با ایسنا اظهار کرد: آب های زیرزمینی و مخاطرات آن یک موضوع تخصصی و فوق تخصصی است که دنیا به آن توجه جدی دارد.

وی خاطرنشان کرد: در حالی که ایران نخستین کشور در اجرای دقیق ترین و پیچیده ترین عملیات آب های زیرزمینی در دنیا بوده و در دهه های اخیر با وجود مشکلات مختلف در زمان برنامه توسعه‌ای کشور و پس از جنگ تحمیلی، اجرای این پروژه شروع شد اما موضوع آب های زیرزمینی مغفول باقی ماند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری تصریح کرد: آب زیرزمینی یک منبع فسیلی و به عبارتی یک میراث زمین شناسی است که متاسفانه در دهه های اخیر به این میراث در ایران توجه نشده است.

موسوی با اشاره به این که آب‌های زیرزمینی به عنوان یکی از شاخص های ارزش یک کشور محسوب می شود، یادآور شد: اگر رفتار مسئولان و مردم نسبت به این گنج و میراث حساس و ظریف تغییر پیدا کند، موجب از بین رفتن سرمایه های عظیمی خواهد شد.

این دکترای زمین شناسی سفره های آب های زیرزمینی را تجدید شونده دانست و افزود: اگر ما با این سفره ها درست برخورد کنیم، این منابع قابلیت خودپالایی و تجدید حیات را دارند اما اگر به سفره های زیرزمینی بیش از حد تجاوز و برداشت بی رویه صورت گیرد، شاهد فرونشست و فروافتادگی دشت های کشور می شویم.

وی با بیان این که اگر سفره های زیرزمینی دچار فرونشستگی شود با هیچ پمپ و قدرتی قابل بهره برداری مجدد نیست، گفت: اگر این امر رخ دهد به هیچ عنوان بهره برداری امکان پذیر نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری خاطرنشان کرد: در کشور ایران برخی از دشت ها و جلگه ها دارای ارزش و بار اقتصادی و استراتژیک ویژه هستند که یکی از این دشت‌ها، دشت خزری است که سواحل جنوبی دریای خزر در استان های گلستان، گیلان و مازندران شامل آن می‌شود.

موسوی با تاکید بر این که بخش عمده‌ای از این دشت‌ها در مازندران قرار دارد، اظهار کرد: دشت خزری از آن جایی که بین سلسله جبال البرز قرار دارد، از ظرافت و حساسیت بالایی برخوردار است به همین منظور در مواقع خشکسالی و تغییر اقلیم توجه به این دشت باید به صورت فنی انجام شود.

وی تصریح کرد: در مواقع کم آبی و خشکسالی که کشاورزان برای ادامه کار کشاورزی به پمپاژ آب های شیرین سفره های زیرزمینی روی سطح آب شور دارند، باید با دقت برداشت را انجام دهند.

موسوی تصریح کرد: اگر کشاورزان به برداشت بی رویه آب شیرین از جلگه خزر اقدام کنند، امکان رخ دادن پدیده تداخل آب شور و شیرین است که این امر هزینه بسیار سنگین و زمان طولانی برای بازگشت لازم دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری یادآورشد: مدیریت کلان استان و مدیریت آب و فاضلاب استانی و شهرهای مازندران باید با مطالعه و نظارت جدی نسبت به عمق و میزان برداشت داشته باشند تا خطر پدیده تداخل شور و شیرین رخ ندهد.

موسوی یادآور شد: به ازای هر متر افت آب یا کاهش حجم آب شیرین روی صفحه هیدرواستاتیکی، 10 متر آب شور بالا می‌ رود که این خطر بسیار جدی  است و در دهه ۳۰ و ۴۰ در برخی از نقاط مازندران این اتفاق رخ داده است.

وی با تاکید بر اینکه این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، گفت: دانشگاهیان، متخصصان، ادارات، مدیریت های مختلف و به ویژه مردم باید آموزش های این موضوع را فرا بگیرند و اهمیت این خطر را درک کنند چراکه اگر پدیده تداخل رخ دهد و چاهی آب شور را بالا بکشد زمان و هزینه زیادی را طلب خواهد کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری خاطرنشان کرد: باید در تغذیه سفره‌های زیرزمینی مدیریت صحیح صورت گیرد و با اجرای طرح هایی، از سرازیر شدن آب هایی که در فصول مختلف سال به آن نیاز نیست و به دریا می ریزد جلوگیری و تحت عنوان عملیات های پیشرفته تغذیه مصنوعی، آب های سطحی هدایت شوند تا سفره‌های زیرزمینی تقویت شوند.

موسوی با اشاره به این که این خشکسالی تقصیر هیچ فرد یا مسئولی نیست، تصریح کرد: مدیریت کلان استان باید دو عملیات مهم را در این سال های خشکسالی رعایت کند که یکی از آن‌ها آموزش استفاده درست از آب های سطحی و آشنا کردن با موضوع پدیده تداخل آب شور و شیرین و تغذیه مصنوعی است.

وی یادآور شد: متاسفانه سد هراز هنوز به بهره برداری نرسیده است و همین امر موجب می شود که بسیاری از نعمت های الهی که می تواند در تغذیه سفره های زیرزمینی موثر باشد وارد دریا شود که باید یا مدیریت و تلاش جدی با پروژه های ملی از این دوره خشکسالی با کمترین خسارت در کشاورزی عبور کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری درخصوص بهسازی خاک‌های شور یا حذف نمک اضافی از عرصه‌ها و مناطق، گفت: زهکشی های بسیار ظریف سطحی و زیرسطحی، انتقال آب و استفاده از جاذبه ها و مواد می تواند در بهسازی خاک‌های شور موثر باشد که البته با هزینه های بسیار بالا و زمان زیاد همراه است و کشاورزان نمی توانند به راحتی از این معضل عبور کنند.
انتهای پیام