ترویج علم ناشناخته مانده است/لزوم فرهنگ‌سازی کلی در زمینه ترویج علم

اکرم قدیمی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به عنوان “کانون تفکر  وزارت علوم، تحقیقات و فناوری” فعالیت دارد، ادامه داد: این مرکز به سیاست‌گذاری در حوزه علم، فناوری و نوآوری می­‌پردازد. هم‌اکنون در حال انجام پژوهش درباره “طراحی الگوی ترویج علم در ایران” هستیم، همچنین پیشنهاد اجرای چند پروژه دیگر نیز از سوی گروه به معاونت پژوهشی ارسال شده است.

وی ۷ گروه پژوهشی این مرکز را “گروه سیاست‌گذاری علم و فناوری”، “گروه آینده‌پژوهشی”، “اقتصاد علم”، “علم و جامعه”، “اخلاق علم”، “علم‌سنجی” و “ترویج علم” عنوان و اضافه کرد: حوزه فعالیت گروه ترویج علم که نخستین گروه پژوهشی با این عنوان در کشور است، تنها به فعالیت‌های پژوهشی محدود نشده و کارهای اجرایی را نیز در برنامه خود قرار داده است. این از آن رو است که موضوع ترویج علم موضوعی خاص بوده و گستره مخاطبان آن به گستردگی کل جامعه است.

مدیرگروه ترویج علم مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور از جمله کارهای اجرایی این گروه را برگزاری “جشنواره ترویج علم در پایان‌نامه‌های دانشجویی” عنوان و تصریح کرد: در این جشنواره شرکت‌کنندگان در عرض ۵ تا ۶ دقیقه خلاصه پایان‌نامه خود را در یک صفحه و به نحوی قابل درک برای عموم، ارائه می‌کنند. در حال حاضر فراخوان این جشنواره داده شده و آثار در حال جمع‌آوری است. زمان برگزاری جشنواره نیز متعاقباً اعلام خواهد شد.

رئیس انجمن ترویج علم ایران، برگزاری نشست سازمان­‌ها و نهادهای فعال در حوزه ترویج علم را از دیگر برنامه­‌های سالانه گروه ترویج علم برشمرد و افزود: این نشست با هدف شناسایی و ایجاد هم‌افزایی بین سازمان­‌ها و نهادهای فعال در این حوزه برگزار می­‌شود تا ضمن شناسایی ­آن‌ها، فعالیت نهادهای فعال در این حوزه را نیز از حالت جزیره‌ای به شبکه­‌ای تبدیل کند.

وی همچنین از برنامه­‌های مشترک مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با انجمن ترویج علم ایران و سایر نهادهای فعال در حوزه ترویج علم در برگزاری هفته ترویج علم و همایش‌های مربوط به آن خبر داد و افزود: یکی از برنامه­‌های گروه ترویج علم در برنامه راهبردی مرکز، انتشار فصلنامه علمی عمومی “دانشگر” ذکر شده است.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور نقش رسانه در ترویج علم را غیر قابل انکار دانست و خاطرنشان کرد: رسانه در ترویج علم دو نقش ایفا می‌کند؛ یکی به عنوان “ابزار” و دیگری “نهاد”. رسانه در عمومی‌سازی و ترویج علم نقش بی‌بدیلی دارد.

قدیمی در همین زمینه بر لزوم ساخت و ارائه برنامه‌های ترویجی بیشتر از سوی رسانه‌ها تأکید و اظهار کرد: رسانه‌ها اعم از صوتی و تصویری، مکتوب و … همگی در ترویج علم نقش دارند و این نقش فراتر از نقش سایر نهادهاست. در حال حاضر در رسانه فاصله زیادی بین آنچه هست و آنچه باید باشد، وجود دارد.

وی آن‌گاه به مسئولیت گسترش فرهنگ علمی در گروه ترویج علم مرکز اشاره کرد و گفت: تا زمانی که افراد احساس نکنند ترویج علم جزئی از فرهنگ آن‌هاست، این موضوع نمی‌تواند چندان موفقیت‌آمیز باشد؛ ترویج علم تنها زمانی مؤثر واقع می‌شود که جزئی از فرهنگ و برنامه زندگی مردم باشد.

مدیرگروه ترویج علم مرکز تحقیقات سیاست علمی در پایان برخی چالش‌های حوزه ترویج علم را عدم اجماع در مورد تعریف ترویج علم، تخصیص داده نشدن بودجه‌ای جداگانه تحت عنوان “بودجه ترویج”، جدی گرفته نشدن نقش رسانه در ترویج علم و فقدان سیاست‌گذاری جامع و مشخص در این حوزه برشمرد و تصریح کرد: در سیاست‌گذاری‌ها نیز ترویج علم در حاشیه قرار دارد. تنها در قانون برنامه ششم، بندی تحت عنوان “مردمی‌سازی” علم آمده است.

 قدیمی ادامه داد: همچنین در نقشه جامع راهبرد کلان شماره ۲ نیز به صورت غیر مستقیم و تحت عنوان “گفتمان‌سازی حوزه علم و فناوری” به این موضوع اشاره شده است. این گفتمان‌سازی نیاز به  گسترش دارد و باید برای آن برنامه اجرایی طراحی و اجرا شود.

وی تأکید کرد: اختصاص ردیف بودجه مستقل به این موضوع در هدایت فعالیت نهادها به سمت فعالیت‌های ترویجی مؤثر است.

انتهای پیام