منتقدان فراموشکار

به گزارش کسب و کار نیوز، پس از پایان سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر، شور و مشورت برای بر پایی مستقل و یا همزمان جشنواره های بعدی جهانی و ملی فیلم فجر ادامه دارد و جلساتی نیز با حضور محمود اربابی معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان سینمایی برگزار شده است.
اربابی که خود از مخالفان ادغام دو باره جشنواره جهانی و ملی جشنواره فیلم فجر است در این جلسات نظرات و پیشنهادات منتقدان را شنیده و این جلسات با حضور وی ادامه خواهد داشت.
وی به ایرنا گفت که برای جدا سازی جشنواره ملی از بخش جهانی دلایل بسیاری مد نظر قرار گرفته است که ترکیب دو باره آن بعید و غیرمنطقی به نظر می رسد.
ازسویی دیگر فشار برخی رسانه ها برای باز گشت به عقب جشنواره فیلم فجر ادامه دارد و اظهار نظرهایی متفاوت از سوی موافقان و مخالفان در رسانه های مختلف منتشر می شود اما فارغ از این اظهار نظرها به نظر می رسد برخی منتقدان حافظه تاریخی خود را دراین باره به دست فراموشی سپرده اند.
پیشتر بیانیه های صادر شده از سوی شوراهای مرکزی کانون کارگردانان، انجمن منتقدان و نویسندگان سینما و اتحادیه تهیه کنندگان درباره ادغام دوباره جشنواره جهانی و ملی فیلم فجر به دست رسانه ها رسیده اما نکته جالب آنکه امضا کنندگان این بیانیه ها که از شوراهای مرکزی هستند پیشتر در جشنواره جهانی مسوولیت داشته و یا در گفت وگوهایی حمایت قاطع خود را از برگزاری جداگانه جشنواره جهانی فیلم فجر اعلام کرده اند و همین افراد امروز در گذر یک فراموشی تاریخی، یاد شان رفته پیشتر چه نقطه نظراتی درباره جشنواره جهانی داشتند.
به عنوان نمونه نظر یکی از منتقدان که عضو هیات انتخاب جشنواره نیز بوده در باره برگزاری مستقل جشنواره جهانی بدین شرح بوده است:
به ‌طورکلی تنوع خوبی در فیلم‌ها وجود دارد. یک فضای کلی از سینمای جهان را در این جشنواره می‌شود دید و در جمع ‌بندی نهایی می‌توان گفت تنوع و جذابیتی که در فیلم‌ها به وجود آمده به حد کافی است و جشنواره فجر متنوع و جذابی را در پیش داریم.
به نظر من این جداسازی تصمیم بسیار خوبی بود، این را نه به عنوان یک عضو هیئت انتخاب بلکه به عنوان یک منتقد فیلم که در سال‌های گذشته جشنواره فیلم فجر را رصد کرده‌ام می ‌گویم. بخش بین‌الملل در سال‌های قبل بیشتر جشنواره‌ای بود که با حضور افراد خارجی برگزار می ‌شد، اما الان می‌توان گفت که جشنواره به سمت بین‌المللی شدن قدم بر داشته است
یک چهره جشنواره فجر که به افراد خارجی نشان داده شده است، این است که ما محصولات خودمان را برای آن‌ها به نمایش در می‌ آوردیم و معمولا پخش‌ کنندگان فیلم، خریداران فیلم و برگزارکنندگان جشنواره‌ها به جشنواره فجر دعوت می‌ شدند تا از محصولات سینمای ایران برای اکران و یا جشنواره خود استفاده کنند.
این منتقد سینما با اشاره به تفکیک بخش بین الملل از جشنواره فجر و برگزاری آن به شکل مستقل عنوان کرد : این بخش قرار است به صورت مستقل از جشنواره فجر برگزار شود و این بسیار طبیعی است که دوستان بخواهند نام آن را تغییر دهند. این هم یکی از فرزندان جشنواره فجر است که خودش مستقل شده است.
در ادامه به بخشی از نقطه نظرات یکی از منتقدان و کارشناسان دیگر که در دوره ای اتفاقا مشاور دبیر بوده نیز اشاره می شود :
هیچ جشنواره ای جای جشنواره فیلم فجر را نمی ‌گیرد. من در بعضی از گفته های دوستان خواندم که نظام ارزش گذاری این بخش را به واسطه این اقدام خارج از معیارها دانسته بودند و سوالم این است که مگر زمانیکه جشنواره فیلم کوتاه تهران خارج از جشنواره فجر برگزار شد معیارهای آن هم در خارج از معیارهای فرهنگی نظام تعریف شد؟ و آیا دیگر جشنواره ها خارج از معیارها و قوانین جمهوری اسلامی ایران هستند؟
ما یک جشنواره فیلم فجر داریم که برایمان مهم است و هیچ جشنواره ای جای جشنواره فیلم فجر را که آثار بخش ملی سینمای ایران در آن داوری می شود، ندارد. جشنواره فیلم فجر به شدت آبرومندانه و با اعتبار برگزار می شود و به آنچنان بلوغی رسیده است که جشنواره های دیگر از آن متولد می شوند.
با این حال من متعجب هستم که دوستان به جای اینکه به رویکردها و برنامه های بخش بین الملل بپردازند به نام آن واکنش نشان داده اند. برای ما باعث افتخار است که از جشنواره فجر چهار جشنواره زاییده شده است که هر چهار جشنواره در سطح بین الملل فعال هستند و اینها از همان برکات جشنواره فیلم فجر است.
مشاور سابق دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر درحالی پیشتر این اظهارات را مطرح کرده که اخیرا در سرمقاله ای در یکی از رسانه ها به آنچه ‘شکستی نسبتا بزرگ' دانسته در باب اشتباه در جدایی بخش ملی و بین الملل جشنواره فیلم فجر اشاره کرده است.
همچنین بخشی از نظرات فیلمسازانی که نام آنان چه مطلع باشند و چه نباشند پای بیانیه منتقدانه به برپایی مجزای جشنواره جهانی آمده نیز بدین شرح بوده است :
به نظرم جشنواره جهانی خیلی بهتر از جشنواره ملی برگزار می‌شود و این در نوع شکل و شمایل برگزاری، مهمان‌ نوازی، اکران فیلم‌ها و حتی ارتباطی که عوامل فیلم‌ها می‌توانند با مهمانان خارجی و مدیران فستیوال‌ها برقرار کنند دیده می‌شود. از سوی دیگر سینماگران می‌توانند برای پخش بین‌المللی فیلم و حتی برای فروش آن با خریداران خارجی وارد گفت‌ وگو شوند و جشنواره جهانی این شرایط را برای دست‌اندرکاران سینما فراهم می‌کند.
بخش نمایش فیلم‌ها و ورک شاپ‌هایی که گذاشته می‌شود همه را باید به فال نیک گرفت و آن را بخش مثبت جشنواره دانست. بازار فیلم در جشنواره حرف اول را می ‌زند چرا که فیلم تولید می‌شود تا خریدار جهانی پیدا کند و برای معرفی سینمای ایران به آن ‌سوی مرزها این بخش بسیار اهمیت دارد.
اما نکته جالب تر آنکه برخی از منتقدان برگزاری مستقل جشنواره جهانی فیلم فجر در گفت وگوهایی درباره جشنواره جهانی فجر با رسانه ها، اظهارات پیشتر خود را نقض کرده اند . یکی از این اظهارنظرها در سه سال پیش اینگونه بوده است :
جشنواره بین‌المللی فیلم فجر می‌تواند امکان اقتصادی ایجاد کند و برگزاری کارگاه‌های آموزشی به منظور تولید مشترک، بازاریابی و نمایش فیلم‌ها در جشنواره جهانی فیلم فجر مفید و باعث ایجاد چرخه اقتصادی سودآور برای سینمای ایران می شود.
جشنواره فیلم فجر می‌تواند روی یک ایده خاص در هر سال تمرکز کند و فارغ از محدودیت‌های جغرافیایی، به ایده‌ها و موضوعات خاصی اهمیت بیشتری دهد. برای مثال یک سال با اینکه فیلم‌هایی با موضوعات مختلف پذیرفته می‌شود، جشنواره می‌تواند به سوژه‌ای مانند صلح و یا موضوعات دیگر اهمیت بیشتری دهد.
این کارگردان اما با فراموشی این نقطه نظر، در گفت وگویی درباب اینکه جدایی بخش جهانی و بین الملل جشنواره از اساس اشتباه بوده اظهار نظر کرده است.
نکته جالب دیگر آنکه برخی از اعضای امضاء کننده این بیانیه ها به عنوان مدرس، برپایی یکی از ورک شاپ های جشنواره را برعهده داشته اند و برای برخی فیلم های جشنواره نیز یادداشت ها نوشته اند و آثارشان در این جشنواره رونمایی شده و در مراسم رونمایی فیلم شان از جدایی بخش جهانی از ملی دفاع کرده اند.
امروز رسانه ها به آینه ی تمام قد برای افرادی تبدیل شده اند که بیاد ندارند در همین سال های اخیر درباره مسائل مختلف چه اظهار نظرهایی داشته اند و یادآوری بخشی از این جملات و گفت وگوهای انجام شده شاید به منتقدان یک اتفاق کمک کند تا از اساس گفته های خود را نقض نکنند.
اینکه مخالفت هایی درباره برپایی جداگانه جشنواره جهانی و ملی وجود داشته باشد امری طبیعی است اما نکته قابل تامل، اظهار نظرهای ضد و نقیض برخی سخن وران منتقد در این باره است.
کلام آخر آنکه نقد و نظر درباره هر رویدادی امری طبیعی است و اینکه جشنواره ی جهانی را مبرا از هر مشکلی بدانیم اشتباه است اما نگاه تخصصی و به دور از منفعت طلبی شخصی است که می تواند به حضور سینمای ایران درعرصه های جهانی و اعتلای جشنواره جهانی فیلم فجر کمک کند. همچنین برپایی شوراهای مشترک با حضور منتقدان و مسوولان برگزار کننده جشنواره به این رویداد کمک کرده و به برطرف کردن کاستی ها منجر شود.
گزارش از : مرتضی رنجبران
شبک**۱۹۸۳ ** ۱۰۶۴