سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
حامد شایگان
سال گذشته ایران بیش از ۲٫۵ میلیارد دلار صادرات صنایع غذایی و نزدیک به ۶ میلیارد دلار واردات مواد اولیه و محصولات میانی در این بخش داشته که نشان‌دهنده سهم بالای این بخش در اقتصاد است. به گفته برخی اعضای کانون صنایع غذایی، ایران ظرفیت صادرات ۵ میلیارد دلار صنایع غذایی را نیز دارد، اما تحت‌تاثیر نوسانات نرخ ارز و برجام و… این هدف ممکن است با چالش‌هایی مواجه شود. از طرف دیگر دلال‌ها به واسطه دست‌های پشت پرده همچنان نوسانات دلار را بالا نگه داشته‌اند که ضربه‌ای به تولید است و در بازار نیز باوجود نظارت‌ها محصولات صنایع غذایی وارداتی را تا ۲۰ درصد گران کرده‌اند.
به گزارش «کسب‌وکار»، با توجه به اینکه ۱۵٫۴ درصد در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی کشور سرمایه‌گذاری انجام شده و ۱۷٫۲ درصد از اشتغال صنعتی کشور را در بر می‌گیرد و ۴۷ هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در پروانه‌های صادرشده انجام گرفته، پیش‌بینی می‌شود زمینه اشتغالزایی بیش از ۲۳ هزار نفر را فراهم کند. این صنعت، صنعت مهمی در اقتصاد و اشتغالزایی است. با این حال هنوز کاستی‌هایی در این بخش دیده می‌شود.
در حال حاضر تعداد واحدهای صنعتی صنایع غذایی ۱۱ هزار و ۲۸۸ واحد است که ۱۳٫۵ درصد از کل واحدهای صنعتی کشور را شامل می‌شود. از مجموع این واحدها، ۹ هزار و ۸۷۲ واحد (۸۸ درصد) در حوزه محصولات غذایی و آشامیدنی، ۴۵۱ واحد (۴ درصد) در حوزه محصولات دارویی و ۹۳۶ واحد (۸ درصد) در حوزه محصولات آرایشی و بهداشتی فعالیت دارند. مطابق گزارش‌های مرکز آمار ایران، ۱۵ درصد ارزش‌افزوده و طبق گزارش‌های بانک مرکزی، ۱۴٫۶ درصد ارزش‌افزوده بخش صنعت کشور مربوط به صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی است؛ ازاینرو صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی با خام‌فروشی کمتر، از ارزش‌افزوده بالایی برخوردار است و «زنجیره ارزش» به خوبی در آنها شکل گرفته است؛ ازاینرو مهدی صادقی‌نیارکی، مدیرکل صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی وزارت صنعت با اشاره به صادرات ۲٫۵۷ میلیارد دلار کالاهای مصرفی و نهایی و ۷۷۰ میلیون دلاری کالاهای واسطه‌ای در این بخش، گفته است: «سال گذشته به ارزش ۶ میلیارد و ۳۲۱ میلیون دلار محصول وارد کشور شد که کالاهای واسطه‌ای و مواد اولیه از جمله روغن خام و کنجاله بخش عمده آن را تشکیل می‌دهد. همچنین سال گذشته هزار و ۲۷۰ پروانه بهره‌برداری جدید در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی صادر شد که هزار و ۱۱ پروانه در حوزه صنایع غذایی، ۱۸۸ پروانه در صنایع آشامیدنی و بهداشتی و ۷۱ پروانه در زنجیره دارو و صنایع دارویی بود.»
یک عضو کانون صنایع غذایی ایران در گفتگو با «کسب‌وکار» درباره روند دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی فعالان این بخش برای تامین مواد اولیه گفت: دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی به سختی اتفاق می‌افتد، برای نمونه پس از اینکه یک واحد تولیدی اسناد و مدارک لازم برای دریافت ارز ۴۲۰۰ تومان را ارائه دهد، باید رفت و آمدهای زیادی برای دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام دهد که فاکتورهای فروش طرف خارجی اعتبار خود را از دست می‌دهند. علی موحد با تاکید بر اینکه ممکن است به دلیل تنگناهای موجود، ارز به اندازه کافی داده نشود، افزود: به طور قطع نوسانات ارزی در فرایند تولید، قیمت تمام‌شده و ارزش‌گذاری محصولات تاثیر می‌گذارد. هرچند تغییر قیمت برپایه نرخ آزاد ارز غیرقانونی است، اما قیمت محصولات تاثیر می‌پذیرد. برای نمونه در حال حاضر قیمت محصولات مصرفی وارداتی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش داشته، هرچند نظارت‌هایی در این بخش وجود دارد.
او با بیان اینکه تقریبا ۲ میلیارد دلار کالای نهانی و میانی به کشور وارد می‌شود، افزود: این محصولات بیشتر شامل اسانس است، زیرا در حال حاضر وضعیت کشور در تولید اسانس‌ها چندان مطلوب نیست، هرچند در برخی محصولات صنایع غذایی در تراز جهانی قرار گرفته‌ایم، اما در اسانس‌ها این توانمندی به دست نیامده است.
موحد با نگاهی به وضعیت بازار صنایع غذایی گفت: این نوسانات دلار باعث ناپایداری قیمت‌ها می‌شود و اثر مخربی بر صادرات صنایع غذایی نیز خواهد داشت، زیرا در تولید نیز اخلال به وجود می‌آورد، اما اگر قیمت ارز حتی در نرخ بالا ثابت باقی بماند اثر مخربی نخواهد داشت. البته افرادی که امروز در دلالی و قاچاق مشغول هستند به قدری زورشان زیاد است که همچنان مشغول هستند و در نابه‌سامانی نرخ ارز بیشتر سود می‌برند و این تولیدکننده‌ها هستند که نمی‌توانند با این سرعت قیمت‌ها را تغییر دهند یا باید از طریق کانال‌های دیگری از نوسانات قیمتی آگاه شوند. به همین دلیل هزینه‌های آنها بالا خواهد رفت.
ظرفیت ۵ میلیارد دلاری صادرات
یک عضو کانون صنایع غذایی در ایران با اشاره به اینکه روغن خام، دانه روغنی، کنجاله سویا و ذرت جزو محصولات اصلی وارداتی در سال ۹۶ هستند، گفت: در حال حاضر امکان تولیدات دانه‌های روغنی و ذرت در کشور کمتر از ۱۵ درصد است و مابقی باید از طریق واردات تامین شود و از آنجایی که این محصولات در تولید روغن، محصولات شیرینی و شکلات یا لبنیات استفاده می‌شود به عنوان محصولات پایه‌ای مورد نیاز هستند و حتی برخی از همان محصولات صادراتی وابسته به همین روغن ساخته شده‌اند. بخش دیگری از این محصولات همچون کنجاله سویا، خوراک مرغ است و امکان تامین آن در داخل نیست. ابوالحسن خلیلی با بیان اینکه در بخش صنایع غذایی سهم واردات محصولات مصرفی دیگر بسیار ناچیز است، افزود: در یک بازه زمانی ۳ تا ۵ ساله می‌توانیم صادرات ایران را به ۵ میلیارد دلار برسانیم، چراکه از سال ۹۴ که صادرات ۲۴۰ میلیون دلاری داشتیم به ۳ میلیارد دلار در ۱۰ سال رسیده‌ایم، اما به دلیل تحولات ناگهانی ناشی از برجام و… که در اقتصاد رخ می‌دهد چالش‌هایی به وجود می‌آید که مانع استفاده از بازارهایی که در این سال‌ها شناسایی کردیم، می‌شود یا حتی این محدودیت‌ها مانع استفاده از فناوری وارداتی برای افزایش تولید می‌شود.او با تاکید بر اینکه در سال‌های گذشته استقبال خوبی برای سرمایه‌گذاری در صنایع غذایی شده است، افزود: ۱۰ سال گذشته در صنعت غذا در بخش‌های لبنیات، غذای کودک و صنایع روغن سرمایه‌گذار خارجی داشته‌ایم و این روند رشد باعث شده تا ایران در بازارهای خارجی حضور پررنگ‌تری داشته باشد، اما باید این مسیر تسهیل شود، زیرا در محصولات فرآوری‌شده ترکیه کشور رقیب ایران است و در تمام بازارها حضور دارد.
