سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
حامد شایگان
صنعت خودروسازی ایران با انعقاد چند قرارداد تولید مشترک با اروپایی‌ها تاثیرپذیرترین صنعت پسابرجامی است. کارشناسان معتقدند خودروسازی‌های رنو، پژو و سیتروئن پیش از برجام در زمان تحریم‌ها با ایران همکاری داشته‌اند. البته به تازگی سیتروئن شرکت «اپل» را خریده و رنو نیز به دلیل خرید سهام نیسان حضور پررنگ‌تری در بازار آمریکا پیدا کرده است. با این حال باید دید چه تصمیم‌هایی در مذاکرات بعدی گرفته می‌شود. از طرف دیگر خرید هواپیما نیز گرچه به انتقال فناوری و… مربوط نمی‌شود، اما به دلیل ضرورت حفظ امنیت پروازها باید از طریق مذاکره راهکاری بین‌المللی برای تامین آنها یافت.
به گزارش «کسب‌وکار»، جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا سه‌شنبه‌شب دقایقی پس از اعلام تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج واشنگتن از برجام اعلام کرد: «بیشترین فشار اقتصادی ممکن را بر ایران تحمیل می‌کنیم و آنها را از دسترسی به درآمدهایی که در صورت ادامه حضور آمریکا در این توافق به دست می‌آوردند، محروم می‌کنیم.» همچنین استیون منوچین، وزیر خزانه‌‌داری ایالات متحده آمریکا اعلام کرد: «پس از بازگشت تحریم‌ها، مجوز فروش هواپیماهای بوئینگ و ایرباس به ایران لغو خواهد شد.» بر این اساس شرکت‌هایی که پیش از این، همکاری‌های خود را با ایران آغاز کرده‌اند، تنها ۶ ماه فرصت دارند تا به این همکاری‌ها پایان دهند. این موضوع در دو بخش خودروسازی که چندین قرارداد با شرکت‌های اروپایی منعقد شده، از اهمیت بالایی برخوردار است،
خودروسازان با شرکت‌های کوچک همکاری کنند
پیش از این خودروسازی‌های رنو، پژو و سیتروئن در زمان تحریم‌های خودرویی قبل از برجام همکاری خود را با ایران ادامه داده بودند و در دوره جدید باید دید چه سیاستی را دنبال خواهند کرد. مشاور مدیرعامل سایپا در گفتگو با «کسب‌وکار» ضمن تایید این موضوع توضیح داد: گرچه پژو همکاری خود را با ایران از طریق پژوی چین ادامه داد و قطعات مورد نیاز از آنجا تامین می‌شد و رنو نیز ادامه داد، اما سطح همکاری‌ها را پایین آورد. البته باید توجه داشت که در شرایط کنونی آمریکایی‌ها تهدید به خروج شرکت‌های اروپایی از ایران کرده‌اند، اما این به معنای اتفاق افتادن آن نیست، بلکه باید دید چه توافق‌هایی در مذاکرات رخ خواهد داد.
سعید مدنی با بیان اینکه باید برای عبور از تحریم‌ها در صنعت خودرو با برندسازی رویه خود را تغییر دهیم، افزود: باید با شرکت‌های طراحی و مهندسی کار کنیم. برای نمونه شرکت‌های طراحی در ایتالیا با خودروسازهای بزرگ دنیا کار می‌کنند، اما خودروساز نیستند. البته چند سال پیش موضوع ورود خودروسازی به طراحی مطرح شد، اما از آنجایی که خودروسازان ایرانی در ظاهر مورد حمایت بوده‌اند و در عمل اینگونه نبود و همچنین دولتی بودن این شرکت‌ها مانع ورود آنها به عرصه برندسازی شده است. با این حال در سال ۹۰ با شرکت تی.جی.ای چین همکاری در طراحی خودرو «اس٫پی.وان» همکاری خود را آغاز کردیم که طراحان و مشاورانی از هیوندایی آلمانی داشتیم. این قرارداد سال ۹۱ امضا شد و قرار بود سال ۹۵ تولید شود، اما تغییر مدیریت در خودروسازان ایران باعث تاخیر در اجرای پروژه تا سال ۹۷ شد.
او تاکید بر اینکه باید به سطح تحریم‌ها توجه کرد، تصریح کرد: هرچقدر تحریم‌ها مشمول شرکت‌های کوچک‌تر شود کار خودروسازان ایرانی سخت‌تر می‌شود؛ ازاین‌رو باید قراردادها را به صورت کوچک‌تر و با شرکت‌های بیشتری انجام دهیم و تلاش برای ساخت داخل را بیشتر کنیم، زیرا در صنعت خودرو زیرساخت داریم و مشکل چندانی ایجاد نمی‌شود. در قطعه‌سازی هم مشکلات جزئی ایجاد خواهند شد، زیرا باید با شرکت‌های معتبر کار کنند تا قطعات را با فناوری‌های روز تولید کنند. البته در زمان تحریم تمام کارها را می‌توانیم انجام دهیم و فقط هزینه‌ها تا ۲۰ درصد به دلیل محدودیت مبادلات بالا می‌رود.
مدنی درباره تاثیر خروج آمریکا از برجام بر واردات خودرو گفت: این موضوع به سیاست‌های کلان کشور بر می‌گردد و از آنجایی که محصولی استراتژیک نیست، به نظر نمی‌رسد واردات آن با مشکل مواجه شود. البته در زمان تحریم‌ها همیشه واردات کالای کشورهای تحریم‌کننده محدود و متوقف می‌شود. هرچند پیش از این در ایران رویه‌ای دیگر بوده و حتی فرش قرمز برای واردات پهن شده است. بنابراین باید به دنبال خودکفایی باشیم. در بخش هواپیمایی نیز باید راهی برای همکاری بین‌المللی پیدا کنیم، زیرا در صورت تحریم خرید هواپیما، امنیت پرواز کاهش می‌یابد.
او با بیان اینکه آمریکا ممکن است چین را تطمیع کند، افزود: پیش از این نیز چین در دوره تحریم‌ها ایران را اذیت کرده بود. این مساله درباره روسیه نیز مطرح است و این موضوع به همکاری و سطح اقتصاد کشور‌ها بستگی دارد. برای نمونه خیلی از قطعات ایرباس در آمریکا تولید می‌شود و حتی بخشی از قطعات هواپیمای روسیه از آمریکا تامین می‌شوند؛ ازاین‌رو ارتباط و تعامل در دنیا وجود دارد و برجام زمینه این همکاری را فراهم می‌کرد، اما متاسفانه ترامپ قلدرانه این قرارداد بین‌المللی را بر هم زد.
محدودیت مبادلات؛ مشکل ادامه همکاری شرکت‌ها
مهم‌ترین تاثیر خروج آمریکا از برجام روی مبادلات مالی است، هرچند اتحادیه اروپا بیانیه صادر کرده که در برجام باقی می‌ماند، اما از آنجایی که بسیاری از شرکت‌های بزرگ در بازارهای مختلف دنیا با دلار کار می‌کنند، تمایلی ندارند برای همکاری با ایران زیر فشار تحریمی آمریکا قرار گیرند. فربد زاوه، کارشناس خودرو در گفتگو با «کسب‌وکار» ضمن تایید این موضوع درباره تاثیر خروج آمریکا بر بازار و صنعت خودروی ایران گفت: گرچه در فضای بین‌المللی از سیاست‌های کشورشان تبعیت می‌کنند، اما در نهایت منافع خود را بیشتر دنبال می‌کنند. بنابراین اگر شرکتی در آمریکا منافع داشته باشد با وجود سیاست‌های کشورشان همکاری با ایران را محدود خواهد کرد.
او با بیان اینکه اثر تحریم‌های آمریکا روی خودروهای وارداتی چندان نبود، افزود: فشار تحریم‌ها بیشتر روی خودروهای ساخت داخل خواهد بود که از فرانسه، چین و کره قطعات وارد می‌کنند. در ایران بیشتر قطعات نیم‌ساخته وارد می‌شود؛ ازاین‌رو برای تامین مواد اولیه از شرکت‌هایی که گردش مالی با ایران داشته باشند همان مشکل مبادلات بانکی با دلار را پیدا خواهند کرد و اگر در بازارهای دیگری با دلار کار کنند فعالیت خود در ایران را متوقف خواهند کرد، مگر اینکه تنها در بازار ایران کار کنند یا با ارزهای دیگری غیر از دلار در بازار جهانی معامله کنند. مثلا پژو در آفریقا ماشین می‌فروشد و از ارز مبادله‌ای دلار استفاده می‌کند. حال اگر این شرکت بخواهد با ایران کار کند در صورت تحریم ارزی آمریکا علیه این شرکت دیگر نمی‌تواند در مناطق دیگری با دلار کار کند. بنابراین باید منتظر مذاکرات ایران با اروپا و در نهایت توافق اتحادیه اروپا با آمریکا ماند. حال اگر مبادلات مالی با اروپا باقی بماند خروج آمریکا تاثیر چندانی نخواهد داشت و اگر اتحادیه اروپا ترس شرکت‌ها از تحریم‌های آمریکا را مدیریت کند می‌توانیم شرایط را حفظ کنیم، اما اگر اروپا نیز پایبند نباشد مشکلاتی به وجود می‌آید.
او با بیان اینکه ایران ۴۵ میلیارد دلار مبادلات مالی با بازار جهانی دارد که قابل مقایسه با سهم آمریکا نیست، افزود: بازار آمریکا برای همه شرکت‌های بزرگ جذابیت دارد. به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های بزرگ در این کشور یا شرکت ثبت‌شده دارند یا در بازار آنجا حضور دارند. برای نمونه شرکت نیسان اگرچه ژاپنی است، اما در بازار آمریکا حضور فعال دارد. به همین دلیل شرکتی نیز در این کشور ثبت کرده و از آنجایی که رنوی ژاپن نیز سهامدار نیسان است به صورت غیرمستقیم می‌تواند به شرکت رنو فشار وارد کند. به عبارت دیگر به واسطه اینکه شرکت نیسان در آمریکا ثبت شده و باید از قوانین این کشور تبعیت کند سهامداران آن نیز تحت‌تاثیر قرار خواهند گرفت. همچنین پژو سیتروئن سال گذشته شرکت «اپل» زیرمجموعه جنرال‌موتورز را خرید؛ ازاین‌رو این شرکت فرانسوی برای حفظ «اپل» مراقب همکاری با ایران خواهد بود. بنابراین باید منتظر پوشش‌های ریسک بود که آن را دولت و از طریق مذاکرات تضمین خواهد کرد.
