زنگ خطر خروج سرمایه از کشور

ثمانه نادری

مواضع تند ترامپ در قبال برجام و توافقات هسته‌ای نگرانی‌های زیادی را برای طرفین این قرارداد به وجود آورده که مهم‌تر از همه نگرانی فعالان و مردم از آشفته شدن بازارهای مالی در پی خروج احتمالی آمریکا از برجام است.
اگرچه چندی پیش سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی به صراحت اعلام کرد که خروج آمریکا از برجام تاثیری در تامین مالی و سرمایه کشور نخواهد داشت، اما شرایط کنونی بازار چیزی کاملا مغایر با این صحبت می‌گوید.
عبور سکه از ۲ میلیون تومان، افت معاملات بورسی و افزایش نرخ واقعی دلار در شرایط فعلی ترسیم‌گر آینده بدی برای اقتصاد کشور پس از فسخ برجام است که جدای از افزایش قیمت کالاها که در برخی از محصولات در حال حاضر شاهدیم، نگرانی از بازگشت تورم چند رقمی را به همراه دارد. به نظر می‌رسد با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها شرایط بدتری رخ دهد و با وجود صحبت سیف مبنی بر خروج از رکود ارزی، منابع ارزی با تنگنای بیشتری مواجه شود، چراکه در این صورت نقل و انتقالات ارزی نیز با مشکلات بیشتری مواجه است و به نظر نمی‌آید محدودیت‌های اعمال‌شده اخیر دولت برای خروج ارز از کشور نیز راهگشای منابع ناچیز ارزی کشور باشد.
وضعیت بازارهای مالی با خروج آمریکا از برجام
آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی در این خصوص به «کسب‌وکار» توضیح می‌دهد: اینکه نوع خروج آمریکا از برجام چگونه است، هنوز مبهم است، چراکه با فرض اینکه آمریکا خارج شود، اما کشورهای اروپایی بمانند و برعکس، اتفاقات متفاوتی در بازار روی خواهد داد و تاثیر آن نیز معکوس است، اما به فرض اینکه آمریکا ار برجام خارج شود و کشورهای اروپایی آن را همراهی کنند، شرایط بسیار هولناکی بر بازار‌های مالی حاکم خواهد شد که البته نه به معنای بازگشت قبل از برجام، بلکه شرایطی بسیار بد‌تر از آن است. بورس در پی افزایش قیمت مواد اولیه و به تبع صادرات، سقوط خواهد کرد و در بازار ارز وضعیت واگرایی رخ خواهد داد. ضمن آنکه تولید‌کنندگان موفق به فروش همان میزان محصولی که تا پیش از این می‌فروختند، نخواهند شد.
عملا تولید آنچه به عنوان فروش از آن یاد می‌شود، بلاتکلیف می‌شود و شرایط وخیم‌تر از شرایط قبل از قرارداد برجام می‌شود.
بغزیان با اشاره به مدیریت علمی دولت بر بازار ارز و تثبیت بدموقع آن، می‌گوید: شرایطی که بر بازار ارز پس از فسخ برجام حاکم می‌شود، تبعات بسیار بدی برای اقتصاد کشور دارد و به نظر می‌آید وضعیت واگرای ارز دامن بسیاری از بخش‌ها را بگیرد. هم تورم افزایش پیدا کند و هم گرانی بر بازار حاکم شود.

صحبت از برجام صحبت از منافع ملی است
علی‌اکبر نیکواقبال، کارشناس اقتصادی
صحبت از برجام صحبت از منافع ملی است. به همین دلیل با نزدیک شدن به زمان خروج احتمالی آمریکا از برجام شرایط بدی بر بازارهای کشور حاکم خواهد شد که بازارهای مالی از آن مستثنی نیست، اما باید گفت با وجود سرسختی‌های ترامپ و اعلام مواضع سخت‌گیرانه از سوی او نسبت به قرارداد برجام، به نظر نمی‌آید آمریکا به طور کامل از این قرارداد صرف‌نظر کند، اما برخورد احتمالی ترامپ بستگی به مواضع ایران و نوع واکنش آن نیز خواهد داشت. به نظر می‌رسد در چند وقت آینده ترامپ راه یک دوره سه ماهه دیگر برای مذاکرات را باز کند، در صورتی که ایران مقابله به مثل نکند شرایط برای ایجاد مذاکرات نتیجه‌بخش هموار خواهد شد و می‌شود خوش‌بین بود که آمریکا این قرارداد را بپذیرد.
برجام امیدواری‌های بزرگی را برای کشور در بحث سرمایه‌گذاری‌های خارجی و… به همراه آورده بود. بعد از برجام صحبت از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در بخش نفت و… شد و امید و انتظار زیادی در مردم و بخش‌های مختلف به وجود آمد. طبعا خروج آمریکا از برجام و به دنبال آن افزایش تهدیدها که در نهایت شاید گزینه نظامی را به میان بیاورد، عواقب بدی هم برای اقتصاد کشور ما و هم برای خود آمریکا به عنوان یک طرف از این قرارداد بین‌المللی دارد، چراکه برجام به عنوان یک قرارداد بین‌المللی به تایید کشورهای دنیا رسید و دنیا به آن اعتماد کرد. خروج آمریکا یعنی بی‌اعتمادی به قراردادهای بین‌المللی که عواقب آن دامن آمریکا را نیز خواهد گرفت.
ایرانی‌ها در برجام نشان دادند اهل مذاکره و گفتگو هستند و این نشان از هوش مذاکره‌ای آنها داشت. به نظر می‌رسد برای جلوگیری از عواقب سوء خروج آمریکا از برجام، باید در برخورد با آمریکا ملایم‌تر رفتار کرد و مذاکرات را به سمت و سوی مناسبی برد. مسافرت ظریف به آمریکا و گفتگوهایی که با آمریکا انجام شد، فضای مناسب‌تری را به وجود آورده است. با تهدید نتیجه خوبی به بار نمی‌آید و در نهایت به درگیری نظامی کشیده می‌شود که در آن هیچ کسی برنده نیست. هر جا جلوی ضرر گرفته شود، منفعت است. باید فرایند دیپلماتیک باز باشد، چراکه پای منافع ملی ایران در میان است. بنابراین در کل باید گفت این موضوع در کل بستگی به عکس‌العمل ایران دارد وگرنه لج و لجبازی در سیاست معنا ندارد و نتیجه‌ای نخواهد داشت.