حال وخیم ساکنان خزر

امروزه جهت جلوگیری از آلودگی منابع طبیعی و آب، ورود و رهاسازی فاضلاب در منابع و عرصه‏ های طبیعی ممنوع اعلام شده است و متاسفانه افزایش شهرنشینی و پیشرفت ‎ های صنعتی نه تنها باعث بالا رفتن میزان مصرف آب شد که میزان آلودگی آن را نیز افزایش داد؛ بر این اساس تصفیه فاضلاب به امری ضروری در زندگی بشر تبدیل و همین امر سبب ساخت تصفیه ‏خانه ‎ های بزرگ و مدرن امروزی شد.

پروین بهمنی، کارشناس ارشد مدیریت شهری در گفت و گو با ایسنا معتقد است: مهم ترین فایده تصفیه و کنترل مناسب فاضلاب‏ ها، ارتقا سطح بهداشت محیط و شهر ‏است. فاضلاب‌‏ها حاوی مواد و موجوداتی هستند که برای سلامت عمومی شهروندان و بهداشت شهر خطرناک بوده و دفع مناسب این گونه مواد تضمین سلامت شهروندان را به همراه دارد.

کارشناس ارشد مدیریت شهری یادآور شد: تعادل زیست محیطی فایده دیگر تصفیه و دفع فاضلاب بوده زیرا ورود فاضلاب به تالاب‌ها، رودخانه‏‌ها و حتی نفوذ این مواد به آب‏ های زیرزمینی، تعادل محیط زیست و اکوسیستم را برهم زده و دفع مناسب آن باعث تضمین حیات گونه‌های جانوری و دریایی و بویژه حیات خود انسان می‏‌شود، نعمتی که مردم شهرهای شمالی کشور به دلیل عدم کنترل و دفع نادرست فاضلاب ها از آن بی بهره ‏اند.

وی گفت: با توجه به کمبود منابع آبی امروز، دفع و تصفیه صحیح فاضلاب می تواند بخشی از آب غیرآشامیدنی شهرها را تامین کند.

بهمنی در ادامه افزود: موضـوع جمـع ‏آوری فاضلاب در جهــان به قرن هجدهم باز می‏ گردد، اما این موضوع در کشور ما گذشته چندانی ندارد؛ دفع فاضلاب در ایران به وضعیت سطح آب زیرزمینی منطقه بستگی دارد.

این کارشناس ارشد مدیریت شهری خاطرنشان کرد: شهرهایی که عمق سطح آب زیرزمینی و نفوذ پذیری خاک آن زیاد است از روش سنتی یعنی چاه ‎ های جاذب جهت دفع فاضلاب استفاده می‏ کنند و در شهرهایی هم که سطح آب زیرزمینی بالا یا خاک نفوذ پذیری کمی دارد، به ناچار از زهکش‏ های طبیعی و یا ساختن فاضلاب‌های موضعی و کوتاه جهت جمـع ‎ آوری و انتقـال فاضلاب های خانگی و سطحی، بدون تصفیه استفاده می‏‌شود.

این محقق و پژوهشگر حوزه مدیریت شهری با اشاره به این که امروزه نیز طرح شبکه جمع‏ آوری فاضلاب در بسیاری از شهرهای ایران در دست تهیه و یا اجرا است یادآور شد: فاضلاب‌ها به چند دسته عمده تقسیم می‌شوند؛ فاضلاب‌های خانگی شامل پساب‌های سرویس های بهداشتی و تنظیف منازل مسکونی و پساب های مغازهها، فروشگاه‌ها، مؤسسات و تعمیرگاه‌ها هستند.

وی افزود: فاضلاب‌‏های صنعتی نیز در نتیجه فعالیت کارگاه ها، کارخانه ها و سایر مراکز صنعتی تولید شده و فاضلاب ‎های سطحی شامل آب ‎های ناشی از بارندگی، شبکه های آبیاری و آبرسانی فضای شهری و پارک ‎ها، آب ناشی از ذوب برف و یخ در معابر شهری و آب‌های جاری در کانال ها و جوی‌ها که در این دسته قرار می‌گیرند. فاضلاب ‎ های کشاورزی نیز به دلیل استفاده از سموم و کودهای شیمیایی کشاورزی برای تصفیه نیاز به توجه بیشتر را طلب می‌کند.

* شیوه ‎ های دفع اصولی و تصفیه فاضلاب در استان مازندران وجود ندارد

این مؤلف و مدرس دانشگاه شیوه ‎ های دفع اصولی و تصفیه فاضلاب در استان مازندران را مورد انتقاد قرار داد و تصریح کرد: بسیاری از شهرهای استان به دلیل مجاورت به رودخانه و دریا اقدام درست و اصولی در زمینه مهار و تصفیه فاضلاب انجام نداده‌اند که همین موضوع سبب بروز آلودگی شدید در دریای خزر شده است.

بهمنی در ادامه افزود: میانگین بالای بارش‏های جوی، بالا بودن سطح آب‏های زیر زمینی، زیرسطحی منطقه و نزدیک بودن به دریای خزر در شهرهای شمالی کشور، شبکه پیچیده‏ای از ارتباطات آبی و گردش آب را رقم زده است.

وی تصریح کرد: وجود اجتماعات مسکونی متراکم، نبود دفع مناسب و بهداشتی فاضلاب واحدهای مسکونی و زنجیره واحدهای خدماتی و تولیدی وابسته به آن‏ها، با توجه به بالا بون سطح آب های زیرزمینی، کیفیت و سلامت  منابع آب های زیر زمینی را به شدت تحت الشعاع قرار داده و از میزان آن کاسته است.

* پارامترهای مهم در ساخت و سازهای شهری برای دفع اصولی فاضلاب نادیده گرفته شده است

نگار امیر زادی، دانشجوی دکترای محیط زیست عدم رعایت برخی پارامترهای مهم در ساخت و سازهای شهری را از عوامل بروز دفع اصولی و تصفیه فاضلاب دانسته و معتقد است: عدم توجه ارگان های مسئول و ذیربط در زمینه ساخت و ساز شهری و همچنین تمایل نداشتن سازندگان اماکن مسکونی، اداری و تجاری، نسبت به مدیریت صحیح فاضلاب و نصب سیستم ‎ های تصفیه مناسب، بر وخامت اوضاع افزوده است.

وی خاطرنشان کرد:به مرور زمان و با رشد جمعیت و نیز عمودی ‎ سازی در شهرها، تراکم جمعیت در هر مترمربع از سطح زمین به شدت افزایش یافت و این انبوهی جمعیت سبب از کار افتادن سیستم ‎ های قدیمی دفع فاضلاب گردید، بعلاوه در مقررات ساختمان نیز مبحث مدیریت فاضلاب دیده نمی ‎شود و تنها در بخش مهندسی تاسیسات ساختمان، این امر مورد توجه و مدیریت است که تنها مربوط به ساماندهی فاضلاب در محل ساختمان بوده و هیچ نظارتی در خارج از ساختمان و انتقال آن به سیستم شهری صورت نمی‌گیرد.

دانشجوی دکترای محیط زیست، مقصر اصلی مشکلات فاضلاب در شهرها را نهاد شهرداری دانست گفت: آلودگی فراوان آب دریا، ظهور و بروز بیماری‏ های خطرناک پوستی و واگیر، کاهش قابل توجه تعداد آبزیان و ماهیان در رودخانه‏ های منطقه و دریا، افزایش ابتلا به سرطان و بسیاری موارد دیگر، پیامد یک سلسله متوالی از تخلفات و ناکارآمدی سیستم های مدیریتی است که اگر ادامه یابد، خسارات جبران ناپذیری را در آینده به همراه خواهد داشت که قابل بخشش نیست.

* احداث مراکز تصفیه فاضلاب از نیازهای حیاتی و حتمی در مناطق مازندران

این استاد دانشگاه، احداث مراکز تصفیه فاضلاب را از نیازهای حیاتی و حتمی در مناطق مازندران برشمرد و عنوان کرد: با توجه به پیشرفت حوزه شهری، افزایش جمعیت و کمبود بارش های سالانه و همچنین بحران کم آبی در کشور، یک سیستم کارآمد تصفیه فاضلاب می تواند کمک شایانی به بازگشت آب های تصفیه شده حداقل به چرخه کشاورزی کرده و خواهد توانست این حوزه بسیار پر مصرف و تشنه را سیراب کند.

امیرزادی با بیان اینکه تصفیه فاضلاب راهی برای بازگشت آب به چرخه محیط زیست است گفت: تصفیه فاضلاب و هدایت آن به بخش کشاورزی می تواند تهدید آبی پیش رو را بدل به فرصت کرده و راهکاری برای فائق آمدن بر بحران آبی کشور باشد.

گزارش از نوید ساداتی خبرنگار ایسنای مازندران

انتهای پیام