سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی که در دوران پسابرجام کلید طلایی تجارت ایران محسوب می‌شود، حرکتی شتابان را برای گرفتن سهم بیشتر از حمل و نقل دریایی و تجارت بین المللی آغاز نموده و برای قرار گرفتن در جایگاه نخست بنادر منطقه، برنامه‌هایی را به اجرا درآورده است.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از فرینا، منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی با موقعیت ممتاز جغرافیایی، تجهیزات و امکانات پیشرفته، مهمترین و پیشرفته‌ترین بندر ایران و یکی از بنادر پراهمیت خاورمیانه از جایگاه ویژه ای در عرصه تجارت جهانی برخوردار است. قرار گرفتن در دهانه ورودی خلیج فارس و تنگه هرمز، اتصال به شبکه بین المللی راه آهن، بهره مندی از تجهیزات مدرن، امکان واگذاری زمین، انبار و دیگر امکانات به سرمایه گذاران بخش خصوصی و ده‌ها مزیت دیگر سبب شده است تا به یکی از موفق ترین سازمان‌های بندری خاورمیانه تبدیل شود.
این بندر با موقعیت استراتژیک خود، دستیابی صاحبان کالا به منطقه آسیای مرکزی و خاورمیانه را از طریق مطمئن‌ترین، مناسب‌ترین، ارزان‌ترین و کوتاه‌ترین راه میسر ساخته است.
طرح احداث یک مجتمع عظیم بندری در مرکز استان هرمزگان از مصوبات شورای عالی اقتصاد در سال‌های پایانی دهه ۴۰ شمسی بود. زمانی که در کنار احداث نیروگاه برق، کارخانه فولاد و خطوط ریلی، ساخت بندری مدرن در غرب شهر بندرعباس در دستور کار قرار گرفت. این مصوبه در سال ۱۳۴۹ طی قراردادی با یک کنسرسیوم ایتالیایی به نام ایتالکو آغاز شد. قرار بود تا بخش عمده‌ای از منطقه به انباری بزرگ مبدل شود، به گونه‌ای که در همانسال ها ساخت شهری جدید به نام "بندرعباس نو" نیز مطرح شد که یادآور ساخت دهلی نو در هندوستان بود.
فرصت مطالعاتی ساخت این بندر عظیم به چهار سال (۱۳۵۳-۱۳۴۹ شمسی) محدود شد و عملیات اجرایی آن بر اساس مطالعات جامع بنادر بازرگانی کشور و به عنوان قسمتی از طرح‌های وسیع عمرانی و زیربنایی منطقه، در آبان ماه ۱۳۵۴ کلید خورد. با سقوط رژیم پهلوی و علیرغم رکود نسبی فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی کشور، عملیات احداث این بندر در سال‌های نخستین پیروزی انقلاب اسلامی متوقف نشد و تنها آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۹ ممانعتی کوتاه در احداث آن پدید آورد.
نخست وزیر وقت (شهید محمد علی رجایی) در دومین سفر خود به استان هرمزگان در دی ماه سال ۵۹ خواهان تداوم احداث این بندر شد و از مدیران کنسرسیوم ایتالکو پیمانکار خارجی احداث بزرگترین بندر ایران خواست که برای به سرانجام رسیدن این طرح، از مجموع فازهای پیش بینی شده، یک سوم طرح کلی بندر را به اتمام برسانند.
در نخستین روزهای جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و ضرورت استفاده از این بندر، علیرغم اینکه تنها قسمتی از حوضچه شماره یک اجرا شده بود، با تلاش پیگیرانه و شبانه روزی مسئولان و کارکنان بندر، قسمتی از این حوضچه به طور موقت آماده پذیرش کشتی شد و به فاصله یک هفته پس از تجاوز به ایران، در میان شگفتی و خوشحالی فراوان، نخستین کشتی اقیانوس پیما پهلو گرفت و با حمل یکسره کالا فعالیت بندر به صورت آزمایشی آغاز شد.
نخست وزیر کوشا و تلاشگر جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۸ شهریورماه ۱۳۶۰ به شهادت رسید اما خواست و آرزوی آن شهید والامقام دو سال بعد با برگزاری مراسمی همزمان با جشن‌های سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی عملی شد. به پاس تلاش‌های صورت گرفته از سوی نخست وزیر شهید جمهوری اسلامی ایران برای اجرایی شدن طرح ساخت بندری عظیم در دهانه ورودی تنگه هرمز، نام بندر بازرگانی جدید کشور با عنوان "شهید رجایی" مزین شد.
نخست وزیر کوشا و تلاشگر جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۸ شهریورماه ۱۳۶۰ به شهادت رسید اما خواست و آرزوی آن شهید والامقام دو سال بعد با برگزاری مراسمی همزمان با جشن‌های سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی عملی شد. به پاس تلاش‌های صورت گرفته از سوی نخست وزیر شهید جمهوری اسلامی ایران برای اجرایی شدن طرح ساخت بندری عظیم در دهانه ورودی تنگه هرمز، نام بندر بازرگانی جدید کشور با عنوان "شهید رجایی" مزین شد.
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان و مدیر منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در این خصوص گفت: طی نخستین سال‌های دهه ۶۰ شمسی در کنار اجرای سایر بخش‌های مختلف بندر، بهره برداری اضطراری از اسکله‌های بندر ادامه داشت که علاوه بر ده‌ها هزار میلیارد ریال صرفه جویی به علت عدم پرداخت هزینه‌های ارزی معطلی کشتی‌ها در لنگرگاه، نقشی حیاتی را در زمینه تأمین مایحتاج کشور در آن شرایط حساس ایفا نمود.
برگ‌های تقویم به همین منوال ورق خورد تا اینکه در تاریخ نهم شهریورماه ۱۳۶۳ نخستین پایانه به صورت رسمی افتتاح و عملیات تخلیه و بارگیری کالاهای متفرقه در بندر شهید رجایی شروع شد.
برگ‌های تقویم به همین منوال ورق خورد تا اینکه در تاریخ نهم شهریورماه ۱۳۶۳ نخستین پایانه به صورت رسمی افتتاح و عملیات تخلیه و بارگیری کالاهای متفرقه در بندر شهید رجایی شروع شد.
اله مراد عفیفی پور افزود: هنوز یکسال از زمان فعالیت نخستین پایانه کالا در این بندر نگذشته بود که با تکمیل بخش‌های باقیمانده، در چهارهم تیرماه ۱۳۶۴ نخستین پایانه کانتینری این بندر- مجهز به سیستم‌های پیشرفته رایانه‌ای – به طور رسمی به بهره برداری رسید. در سال ۱۳۶۵ سایر ساختمان‌ها، انبارها، محوطه‌ها و پایانه‌ها از سوی پیمانکار ساخت بندر شهید رجایی به سازمان بنادر تحویل شد و بندر به طور گسترده فعالیت خود را تداوم بخشید.
در طرح اولیه این بندر ضمایم دیگری از جمله بزرگراه شش باندی، فرودگاه، پنج هزار خانه سازمانی، بیمارستان، رستوران، نیروگاه برق و حتی ترن برقی نیز پیش بینی شده بود که همین امر باعث شد تا بندر شهید رجایی به «مجتمع بندری» معروف شود. بخش‌هایی از این ضمایم بعدها در طرح‌های بعدی توسعه این بندر تکمیل شد.
عفیفی پور گفت: نقطه عطف تلاش‌های صورت گرفته در این بندر، ایجاد منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در سال ۱۳۷۶ بود که اصلاح فرآیندها، رفع موانع و تسریع و رونق سرمایه گذاری در این بندر را در پی داشت و زمینه ساز ایجاد تحولی بزرگ در پویایی اقتصادی و جذب سرمایه بخش خصوصی در توسعه پسکرانه ها شد.
وی افزود: در طول چهار دهه فعالیت بندر شهید رجایی، تقاضای روزافزون همسایگان سواحل جنوبی خلیج فارس، شبه قاره هند و آسیای دور، برای عبور محموله‌های تجاری خود از خاک ایران و دستیابی به بازار کشورهای مشترک المنافع وشمال اروپا، از چنان روندی برخوردار بوده است که موجب شده تا این بندر برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان و سرمایه گذاران از سال ۱۳۸۱ با اجرای فاز اول طرح توسعه و تکمیل حوضچه‌های دوم و سوم، اسکله‌هایی به طول ۸۵۰ متر برای پهلودهی به کشتی‌های نسل هفتم با آبخور ۱۷ متر و پیشرفته‌ترین تجهیزات بندری، احداث نماید تا این بندر در سال ۱۳۸۶ با ظرفیتی بالغ بر ۳ میلیون TEU کانتینر، بسان پلی به جهانیان معرفی شود که قاره‌های آسیا و اروپا را از طریق کریدور ترانزیتی شمال – جنوب به هم متصل می‌کند.
اما بلافاصله و همزمان با بهره برداری از این طرح، عملیات اجرایی فاز دوم توسعه بندر شهید رجایی برای دستیابی به ظرفیتی معادل ۶ میلیون TEU کانتینر، آغاز و کار ساخت ۷ پست اسکله جدید جمعاً به طول ۲۰۲۰ متر در موقعیت یال های غربی و شرقی این مجموعه در دستور کار قرار گرفت.
وی افزود: در طول چهار دهه فعالیت بندر شهید رجایی، تقاضای روزافزون همسایگان سواحل جنوبی خلیج فارس، شبه قاره هند و آسیای دور، برای عبور محموله‌های تجاری خود از خاک ایران و دستیابی به بازار کشورهای مشترک المنافع وشمال اروپا، از چنان روندی برخوردار بوده است که موجب شده تا این بندر برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان و سرمایه گذاران از سال ۱۳۸۱ با اجرای فاز اول طرح توسعه و تکمیل حوضچه‌های دوم و سوم، اسکله‌هایی به طول ۸۵۰ متر برای پهلودهی به کشتی‌های نسل هفتم با آبخور ۱۷ متر و پیشرفته‌ترین تجهیزات بندری، احداث نماید تا این بندر در سال ۱۳۸۶ با ظرفیتی بالغ بر ۳ میلیون TEU کانتینر، بسان پلی به جهانیان معرفی شود که قاره‌های آسیا و اروپا را از طریق کریدور ترانزیتی شمال – جنوب به هم متصل می‌کند.
اما بلافاصله و همزمان با بهره برداری از این طرح، عملیات اجرایی فاز دوم توسعه بندر شهید رجایی برای دستیابی به ظرفیتی معادل ۶ میلیون TEU کانتینر، آغاز و کار ساخت ۷ پست اسکله جدید جمعاً به طول ۲۰۲۰ متر در موقعیت یال های غربی و شرقی این مجموعه در دستور کار قرار گرفت.
مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان ادامه داد: چند سال بعد و در همزمان با دهه فجر سال ۱۳۹۳، عملیات اجرایی بخش نخست فاز ۳ طرح توسعه ترمینال کانتینری، با حضور معاون اول رییس جمهور آغاز شد؛ طرحی که با اجرای آن ساخت ۱۴۰۰ متر اسکله جدید و بیش از ۵۰ هکتار محوطه کانتینری در دستور کار قرار گرفت و افزایش ظرفیت پیشرفته‌ترین بندر کانتینری کشور از ۶ میلیون به ۸ میلیون TEU کانتینر کلید خورد.
وضعیت کنونی بندر
دروازه ورودی خلیج فارس و دهانه تنگه هرمز منطقه جغرافیایی ویژه ای در صنعت حمل و نقل دریایی جهان محسوب می‌شود که بندر شهید رجایی در استراتژیک ترین نقطه آن واقع شده است. بندری که به علت فاصله کوتاه از مسیر اصلی تردد بین قاره‌ای کشتی‌ها، با قرار گرفتن در محل تلاقی کریدور ترانزیتی شمال جنوب، مهمترین دروازه واردات و صادرات جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. در شرایطی که بیش از ۹۰ درصد جابجایی محموله‌های تجاری کشور از طریق حمل و نقل دریایی صورت می‌گیرد، بندر شهید رجایی به تنهایی عهده دار بیش از ۵۳ درصد حجم کل این مبادلات در زمینه ترانزیت، واردات، صادرات و سایر فعالیت‌های بندری است.
عفیفی پور افزود: بندر شهید رجایی در وضعیت فعلی ۲۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد که در این اراضی ۲۲۰ هکتار محوطه بارانداز و ۲۴ هکتار انبار مسقف احداث شده است. دریانوردان باتجربه و یدک کش‌های پرقدرت ضمن بهره مندی از سامانه کنترل ترافیک دریایی خلیج فارس و همچنین با در اختیار داشتن مرکز جستجو و نجات دریایی، وظیفه هدایت ایمن کشتی‌های غول پیکر را در حوضچه اصلی و حوضچه‌های فرعی این بندر، به انجام می‌رسانند تا واردات و صادرات بالغ بر نیمی از حجم کل مبادلات بازرگانی کشور، در بیش از ۴۰ اسکله با طول مجموع بیش از ۶۰۰۰ متر، در ایمنی کامل و کوتاه‌ترین زمان ممکن به انجام رسد.
منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در نقطه مرکزی نوار ساحلی جنوب کشور و در استان هرمزگان با بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ کیلومتر نوار ساحلی واقع شده، که به واسطه قرار داشتن در نزدیکی صنایع بزرگ این استان و همچنین برخورداری از زیرساخت‌ها و روش‌های مختلف حمل و نقل و اتصال به شبکه بین المللی راه آهن و جاده تاریخی ابریشم، نقشی کلیدی را در صنعت حمل و نقل کشور ایفا نموده است. در حال حاضر، بندر شهید رجایی به عنوان اصلی ترین بندر تجاری ایران با بیش از ۸۰ بندر مطرح جهان مرتبط است و ضمن انعقاد چند معاهده بین المللی با شش بندر جهان پیمان خواهرخواندگی دارد.
چشم انداز آینده
نگاه مبنایی و محوری دولت به صنعت حمل و نقل باعث شده است این دستاوردها تنها نقطه آغاز روند صعودی جایگاه بندر شهید رجایی تلقی شده و برنامه‌های بلند مدت تری نیز در دستور کارقرار گیرد.
مدیر منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی گفت: ساخت ۳ پست اسکله بتنی ۱۰۰ هزار تنی که مجموعاً ۳۴ میلیون تن به ظرفیت فعلی بندر شهید رجایی اضافه می‌کند، موجب تسهیل صادرات محصولات تولیدی پالایشگاه‌های کشور می‌شود. در همین راستا، نهم اسفند ماه سال جاری عملیات اجرایی مرحله تکمیلی فاز ۳ پایانه کانتینری این بندر با حضور رییس جمهوری اسلامی ایران آغاز شد که بهره برداری کامل از این طرح، موجب افزایش ظرفیت ترمینال‌های کانتینری این بندر به ۸ میلیون TEU خواهد شد.
عفیفی پور افزود: همچنین به موازات احداث حوضچه‌ها و ساخت اسکله‌های جدید، افزایش پسکرانه های این بندر به میزان دو برابر مساحت کنونی در دستور کار قرار دارد که الحاق ۲۷۰۰ هکتار اراضی واقع در شمال بندر در همین راستا عملیاتی شده است. اضافه شدن این اراضی جدید به منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی، یک شهر لجستیکی بزرگ را در شمال بزرگترین بندر تجاری کشور شکل خواهد داد تا بستر لازم برای پیوستن این بندر به باشگاه بنادر نسل سومی جهان فراهم شود.
وی افزود: همزمان با توسعه فیزیکی این بندر، تلاش‌هایی برای توسعه زیرساخت‌ها، به کارگیری نیروی انسانی کارآمد، تجهیزات مدرن، تکنولوژی هوشمند، زیرساخت‌های مخابراتی همچون فیبر نوری، فن آوری های نوین ارتباطی و همچنین ترغیب بخش خصوصی به سرمایه گذاری در بندر شهید رجایی در جریان است تا این بندر، حرکتی شتابان را برای گرفتن سهم بیشتر از حمل و نقل دریایی و تجارت بین المللی آغاز نموده و برای قرار گرفتن در جایگاه نخست بنادر منطقه در افق چشم انداز ۲۰ ساله کشور، برنامه‌هایی را به اجرا درآورد.
برنامه‌های آتی بندر
برنامه‌های آتی بندر
مدیر منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در پایان، ایجاد و راه اندازی شهر لجستیکی بندر شهید رجایی، طراحی و راه اندازی نرم افزار جامع بندری(PCS) و هوشمندسازی فرآیندها، ساخت و راه اندازی آزادراه شهید رجایی، ساخت و راه اندازی ترمینال ریلی نفتی، ساخت و راه اندازی ترمینال ریلی مواد معدنی، طراحی و راه اندازی ترمینال مکانیزه غلات، طراحی و راه اندازی ترمینال مکانیزه مواد معدنی، تدوین و اجرای برنامه جامع توسعه منابع انسانی و همچنین برنامه ریزی و راه اندازی ترمینال کالاهای سردخانه‌ای را به عنوان بخشی از برنامه‌های آتی بزرگترین بندر تجاری کشور برشمرد.
