راهکارهای ناپایدار برای آرامش بازار ارز

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز، روند کاهشی نرخ ارز اگرچه مدیون ورود نیروی انتظامی و دخالت مستقیم بانک مرکزی است، اما این دخالت‌ها باعث نگرانی‌هایی برای صرافان شده است و به گفته برخی افراد در این حالت ارز در انحصار یک دسته صرافی قرار داده شده که وابسته به بانک‌ها هستند. طبق گزارش‌هایی که از میدان فردوسی و بازار ارز به گوش می‌رسد، با اعمال سخت‌گیری‌ها به بازار ارز بسیاری از صرافی‌ها تعطیل شده‌اند و این مساله فروش ارز را متوقف کرده است. این در حالیست که به گفته کارشناسان، برخی از دلال‌های ارزی کماکان راه فرار از این مداخلات را پیدا می‌کنند. به اعتقاد صرافان، مداخله بانک مرکزی در بازار ارز نه تنها تاثیر مثبتی بر کاهش قیمت دلار در بلندمدت ندارد، بلکه باعث افزایش نوسانات و گرانی بیشتر دلار خواهد شد. بر همین اساس باید پرسید: آیا دولت و بانک مرکزی که برای کنترل قیمت ارز به بازار آن ورود پیدا کرده‌اند، به وضعیت صرافی‌ها و تعطیلی آنها نیز اندیشیده‌اند؟ در حالی که مداخلات سرکوب‌گرایانه در بازار ارز به اعتقاد کارشناسان نمی‌تواند اثر مثبت بلندمدتی بر بازار داشته باشد، تصمیم مسئولان برای حل و فصل نهایی موضوع ارز چیست؟ اگر این روند همچنان ادامه پیدا کند چه تحولاتی در بازار ارز رخ خواهد داد؟ در نهایت اینکه انحصار ارز توسط بانک‌ها و زیرزمینی شدن فعالیت دلال‌ها چه عواقبی در پی خواهد داشت؟ به گفته برخی از کارشناسان، این دخالت‌ها باید ادامه‌دار باشد تا شاهد تحولی مثبت در بازار ارز باشیم. با این حال برخی از کارشناسان بر این باورند که آنچه در بازار ارز حاکم است، حاصل یک نظم مصنوعی است و این آرامش مانند یک آرامش قبل از طوفان خواهد بود. مدیر اداره صادرات بانک مرکزی در همین رابطه تصریح کرد: در حال حاضر تمام تقاضاهای واقعی ارز توسط صرافی‌های منتخب بانکی و مجاز متناسب با شرایط بازار پوشش داده می‌شوند، ازاین‌رو به‌منظور پایداری ثبات در بازار ارز کشور، ضرورت دارد اشخاص حقیقی و حقوقی برای تامین ارز خود مطابق با «مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها» فقط به صرافی‌های مجاز مراجعه و از تامین ارز به‌واسطه دلالان و سوداگران ارزی پرهیز کنند، چراکه خرید ارز از دلالان ارزی و اشخاص حقیقی و حقوقی غیرمجاز به‌منزله قاچاق ارز محسوب شده، دارای ریسک بالایی است و برابر با مقررات با آنان برخورد خواهد شد.

توقف معاملات در بازار سیاه ارز
اصغر مشبکی، کارشناس اقتصادی در این خصوص به «کسب‌وکار» توضیح می‌دهد: در شرایط کنونی بازار ارز کار صرافی‌ها متوقف شده و آنها ارز را خرید و فروش نمی‌کنند که عمدتاً جزو صرافی‌های غیرمجاز بوده و اینها نماینده غیرقانونی سایر صرافان رسمی کشور بوده‌اند. بنابراین تعطیلی این صرافی ها اقدام رو به جلو است. از سوی دیگر باید گفت ضرورتاً صرافی‌هایی که اقدام به خرید و فروش ارز در بازار می‌کنند، در اختیار بانک‌ها نیستند، بلکه مجوز رسمی از بانک مرکزی دارند و البته ممکن است با برخی بانک‌ها ارتباط داشته باشند، اما صرفاً به واسطه مجوزی که از بانک مرکزی دارند، فعالیت می‌کنند. مساله دوم این است که با ورود پلیس و نیروی انتظامی خرید و فروش ارز به صورت زیرزمینی جمع شده است و چون خرید و فروش ارز باید براساس کارت ملی خریدار باشد، افراد به راحتی نمی‌توانند به خرید و فروش ارز بپردازند. بنابراین با مداخله بانک مرکزی نقل و انتقالات کاذب دلار متوقف شده است، در حالی که این نقل و انتقالات کاذب در گذشته موجب تسریع در مبادلات می‌شد و این تسریع در مبادلات بالا رفتن تقاضا برای ارز را در پی داشت. این بالا رفتن کاذب نرخ ارز در نتیجه همین فعالیت‌ها و بازار سیاه در ارز بود. اگر بانک مرکزی پیش از این به بازار ارز ورود پیدا می‌کرد شرایط درحال حاضر بهتر شده بود. بنابراین اگر این روند و این سخت‌گیری‌ها استمرار پیدا کند می‌تواند موجب بهبود بیشتر شرایط شود، ولی اگر موقت باشد قاچاق و بازار کاذب را در پی خواهد داشت و فعالیت‌های زیرزمینی دلال‌های ارزی شکل خواهد گرفت.

برقراری نظم مصنوعی در بازار ارز
وحید شقاقی، کارشناس اقتصادی نیز در این خصوص با تاکید بر اینکه با بگیر و ببند نمی‌شود در هیچ بازاری آرامش ایجاد کرد، به «کسب‌وکار» می‌گوید: قبل از پرداختن به موضوع ارز و بازار آن باید دانست که اقتصاد را با مداخله و بگیر و ببند نمی‌شود اداره کرد و اقدامات دستوری برای بازارهای مالی نتیجه‌بخش نیست. اداره اقتصاد باید مبتنی بر سازوکار باشد تا نظم پایدار ایجاد کند. بنابراین با ابزارهای دستوری نمی‌توانیم نظم پایداری ایجاد کنیم، در حالی که در بازار ارز به دلیل دخالت دولت قیمت به صورت مصنوعی کاهش پیدا کرده است، نه واقعی. در واقع انتشار گواهی اوراق با سود ۲۰ درصد مانع از افزایش نرخ دلار شده است و این کاهش یک کاهش پایدار نخواهد بود. بنابراین پیش‌بینی می‌شود که ما دوباره شاهد به‌هم خوردن ثبات بازار ارز باشیم. تا زمانی که نتوانیم مسیر نقدینگی را هدایت کنیم و به سمت تولید ببریم، هر اقدام دیگری جز به هم زدن ساختار اقتصاد و ایجاد یک نظم مصنوعی حاصلی نخواهد داشت. این آرامشی که در حال حاضر در بازار ارز حاکم است یک آرامش قبل از طوفان و به بیانی یک آتش زیرخاکستر است که پیش‌بینی می‌شود به زودی تحولاتی در بازار ارز ایجاد کند و نرخ ارز را بالا بکشاند.