مجتبی کاوه
باور طرح نوسازی بافت فرسوده که رئیسجمهوری دوشنبهشب از آن سخن گفت، خوشبینی زیادی میخواهد. حجتالاسلام والمسلمین حسن روحانی این طرح را نقطه عطف ایمنسازی بافت شهری در برابر زلزله و طرح بزرگ دولت برای اشتغالزایی قلمداد کرد و از اینکه زمان برنامه اجازه طرح دقیقتر آن را نداد، اظهار تاسف کرد. مشخص نشد چرا رضا رشیدپور، مجری برنامه مدیریت زمان را طوری انجام نداد که این موضوع مهم چنین مجمل مطرح نشود. به هر حال با سخنانی که رئیسجمهوری بیان کرد نمای کلی از طرحی جدید در زمینه نوسازی بافت فرسوده نمایان شد، اما به گفته کارشناسان، این طرح با ابهامات بزرگی همراه است و ضمنا با واقعیتهای اقتصادی کشور هماهنگی چندانی ندارد.
نوسازی واحدهای فرسوده بدون پرداخت هزینه از سوی مالکان
رئیسجمهوری در گفتگوی متفاوت – نسبت به گفتگوهای پیشین – تلویزیونی خبر داد که کلنگ نخستین نوسازی بافتهای فرسوده در دهه فجر زده میشود. روحانی در توضیح این طرح گفت: البته در هفتههای اخیر بازسازی ۱۰۰ واحد در محله سیروس و تجمیع ۵۰ پلاک فرسوده در محله تختی آغاز شده، اما در هیچیک از این طرحها توسعهگران حضور ندارند. قرار است براساس طرح دولت، کسانی که صاحب خانه فرسوده هستند، بدون پرداخت هیچگونه هزینهای واحد آنها نوسازی شود. طبق گفته رئیسجمهوری، در این طرح تسهیلاتی به توسعهگرها پرداخت میشود که در سایه آن به سود خود برسند، مردم به این ساختمانها منتقل میشوند و خانههای فرسوده آنها خراب میشود تا به شکل اصولی بازسازی شود.
سوالات بیپاسخ طرح جدید نوسازی بافت فرسوده
نوسازی بافتهای فرسوده با اهتمام دولت در تشکیل ستاد ملی بازآفرینی شهری طی چهار سال اخیر همراه بوده، اما چالشی بزرگ پیشروی این طرح قرار دارد که بازده سرمایه در آن پایین است و به همین دلیل بخش خصوصی هنوز حاضر به سرمایهگذاری در بافتهای ناکارآمد نشده است. یک فعال ساختمانی با بیان اینکه استنباط دستاندرکاران ساختوساز از طرح رئیسجمهوری پرداخت تسهیلات به انبوهسازان برای ساخت واحدهای مسکونی در بافت فرسوده است، به «کسبوکار» گفت: این عبارتی که رئیسجمهوری به کار برد یعنی ارائه تسهیلات به توسعهگران، مبهم است، ولی به زعم ما این عبارت معنی دیگری جز انبوهسازان ندارد. عباس صمدبین افزود: سوال اینجاست که اگر قرار است دولت به انبوهسازان تسهیلات بدهد چرا این کار پیش از این توسط مسئولان دولتی تقبیح شد و ورود دولت به مساله ساختوساز توسط عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی بارها مورد نکوهش قرار گرفت؟ سوال بعدی این است که چرا پرداخت تسهیلاتی که توسط بانک مسکن به فعالان ساختمانی انجام میشد بعد از مدت کوتاهی متوقف شد؟ اگر این تسهیلات به دلیل محدودیت منابع متوقف شد حالا چگونه قرار است چندین برابر آن پرداخت شود؟ این فعال ساختمانی با بیان اینکه روش تامین مالی نوسازی بافت فرسوده کاملا مبهم است، افزود: راهکارهایی که تاکنون برای تامین مالی نوسازی بافت فرسوده پیشنهاد شده به دلیل رکود بازار مسکن و اقتصادی نبودن سرمایهگذاری در این بخش به مرحله اجرا نرسیده و اکنون هم مشخص نیست طرح رئیسجمهوری چگونه قرار است گره این مساله را باز کند. شایان ذکر است هماکنون دو راه تامین سرمایه برای سازندگان وجود دارد که یکی خرید امتیاز تسهیلات از طریق اوراق «تسه» و دیگری تسهیلات ۸ درصد بانک مسکن است که نیاز به سپردهگذاری یکساله دارد؛ اما با توجه به ارزش پول در فضای اقتصاد کلان و با توجه به روند صعودی قیمت دلار، چنین سپردهگذاری ریسک بازده سرمایه را بسیار افزایش میدهد. در اوراق «تسه» نیز نرخ تمامشده تسهیلات بالا میرود و این در حالیست که بانک مسکن یک سال قبل تسهیلاتی به سازندگان پرداخت میکرد که نسبتا مناسب بود، اما پس از مدتی قطع شد.