مجتبی کاوه
اگر بدانیم میلیون ها موش در لایه های زیرزمینی تهران زندگی می کنند، با این که برایمان خوشایند نیست ولی این موضوع را چندان مهم تلقی نمی کنیم اما اگر زلزله ای پایتخت را درنوردد و این موش ها در میان آوار و خرابی های زلزله فرصت بیشتری برای عرض اندام پیدا کنند، دیگر نمی توان نسبت به آنها بی تفاوت بود. این سناریوی یک فیلم تخیلی ترسناک نیست، بلکه تهدیدی واقعی است که به باور برخی کارشناسان یکی از مهم ترین مشکلات زیست محیطی شهر تهران به شمار می رود. شهرداری که مسئول اصلی برطرف کردن این تهدید است در مورد خطر موش ها برای شهر تهران سکوت اختیار کرده و راهکارهایی که تاکنون اجرا کرده نیز نتوانسته از این مشکل گره ای باز کند. به نظر می رسد اگر بعد از زلزله اخیر بحث برطرف کردن ضعف های مدیریت بحران، بحث جدی تر شدن نظام نظارت بر ساخت و سازها و بحث های دیگر مرتبط با وقوع زلزله را پیگیری می کنیم، چنانچه می خواهیم بعد از یک زلزله – که دیدیم چقدر وقوعش پیش بینی ناپذیر و محتمل است – طعمه موش ها نشویم، نباید از این موضوع هم غفلت کنیم! خطر حمله ۵۰ تا ۷۰ میلیون موش به تهران یکی از مهمترین معضلاتی که در مورد زلزله مغفول باقی مانده و در عین حال یکی از فجیعترین بخش های داستان زلزله تهران خواهد بود، وجود جمعیت ۵۰ تا ۷۰میلیونی موشهای مهاجم ساکن در لایههای زیرین زمین پایتخت بوده که پس از آلودگی هوا به عنوان دومین معضل زیستمحیطی این شهر شناخته میشود. موضوعی که به تازگی به یکی از دغدغههای مهم برخی مسئولان مدیریت بحران تبدیل شده است.با فرونشست زمین همزمان با وقوع زلزله که با پیشبینی جمعی از کارشناسان به دلیل وجود چاههای عمیق، ممکن است زلزلهزدگان را تا هزاران متر به زیر زمین بکشد، آنها را با موجی از حمله این موجودات موذی مواجه خواهد ساخت.وجود این مشکل در حالی به نگرانیهای موجود دامن میزند که تاکنون اجرای هیچ کدام از طرحها و برنامههای شهرداری در جهت مبارزه با افزایش جمعیت موشهای پایتخت موفقیتآمیز نبوده است. از بین بردن موشها کار مشکلی نیست! در همین زمینه یک نماینده مجلس با تاکید بر اینکه وجود جمعیت گسترده موش در پایتخت یکی از مهمترین معضلات آشکار این شهر است، میگوید: «موشها در سطح شهر تهران به طور گسترده پراکنده بوده و به صورت مداوم نیز در حال زاد و ولد هستند که این امر نه تنها در زمان وقوع زلزله بلکه در سایر برهههای زمانی هم میتواند به عنوان عامل شیوع بیماریها برای مردم مشکلاتی را ایجاد کند.» مهرداد بائوج لاهوتی با بیان اینکه از بین بردن موشها کار مشکلی نیست، گفت: «شهرداری باید با شناسایی مرکز تجمع موشها از طریق سمپاشی یا استفاده از سایر اهرمهای دفع موجودات موذی در جهت رفع این معضل اقدام کند.رئیس فراکسیون مدیریت شهری و روستایی مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه مردم در کنار شهرداری میتوانند به طور منسجمتر به دفع حیوانات موذی از سطح شهر بپردازند، تصریح کرد: مردم نیز باید در جهت از بین بردن موشها به کمک شهرداری آمده و مشاهدات خود را در هر نقطه از شهر به این نهاد انتقال دهند. نهادهای مسئول برای کنترل جمعیت موش ها کاری انجام دهند یک کارشناس محیط زیست معتقد است: موش ها معضل بزرگ شهر تهران هستند و برخلاف تصور برخی، کنترل کردن جمعیت آنها به هیچ وجه کار ساده ای نیست. مجتبی شاه ملکی با بیان این که این معضل تقریبا از دو دهه پیش با گسترش بی رویه شهر تهران به صورت تصاعدی رشد کرده است به «کسب وکار» می گوید: نبود شبکه فاضلاب جامع در تهران، رها شدن قنات های خشک شده و رودهای زیر سطحی به حال خود، افزایش شدید جمعیت و تولید انبوه زباله در تهران، پراکندگی واحدهای صنفی مرتبط با غذا و وارد شدن دورریز این واحدها به جوی های آب به همراه نبود برنامه منسجم و علمی در شهرداری برای مبارزه و کنترل جمعیت موش ها، تعداد آنها را به رقمی که بیش از ۵۰ میلیون تخمین زده می شود، رسانده است. وی در مورد خطر موش ها برای شهر تهران در صورت وقوع زلزله گفت: در این مورد می توان فرضیه های ترسناک زیادی مطرح کرد که وقوع هیچکدام هم غیرممکن نیست . برای مثال در صورت وقوع زلزله با شدت زیاد(بیش از ۷ ریشتر)، بخشی از تلفات زلزله – که کارشناسان از ۲۰۰ هزار تا ۲ میلیون تلفات را پیش بینی می کنند – طعمه موش ها خواهد شد و شیوع بیماری هایی مثل طاعون هم قابل تصور است. وی ابراز امیدواری کرد شهرداری و دیگر نهادهای مسئول برای کنترل جمعیت موش ها در تهران از هم اکنون کاری انجام دهند.