سرمقاله
فرار مالیاتی به مجموعه تلاشهایی گفته میشود که برای نپرداختن یا کم پرداختن مالیات متعلقه انجام میشود و معمولا این کار به وسیله فعل مثبت یا منفی قابل انجام است، یعنی گاهی در اثر فعل یا ترک فعلی این مساله اتفاق میافتد. این یک پدیده غیرقانونی است که تقریبا در اکثر کشورهای دنیا وجود دارد، اما نتایج و برخورد با آن در کشورهای مختلف متفاوت است. هرچند اینها با یک هدف مشخص اقدام میکنند، اما برخوردهایی که از طرف قانون با اینها میشود در کشورهای مختلف فرق میکند. جرم کیفری تلقی شده و مرتکبان علاوه بر این مجازات که در قانون مشخص شده واجد پیشینه سوء کیفری بوده و از برخی خدمات اجتماعی محروم خواهند شد، اما نکته مهم این است که چرا فرار مالیاتی صورت میگیرد و علت توسل مودیان به فرار مالیاتی چیست زیرا در یک نگاه کلی هر فعال اقتصادی و هر کسی که دارای درآمد است، خود را موظف به پرداخت مالیات میداند و کمتر کسی در جامعه پیدا میشود که این وظیفه را برای خود قائل نباشد زیرا یکی از وجوه متمایزکننده شهروند با شهرنشین عمل به وظایف قانونی است. بنابراین در این قضیه به نظر میرسد فرار مالیاتی معلول یکسری وضع مالیاتهای غیرهوشمندانه باشد. با این توضیح که مالیات و میزان تعیین مالیات موخر بر درآمد است یعنی باید درآمد و رونقی در بازار باشد تا بتوان از آن مالیات وضع کرد. مالیات بر بیدرآمدی عملی لغو است و هرچقدر مکانیزمهای پلیسی و سختگیرانه را بیشتر کنیم به فرار مالیاتی بیشتر منجر میشود. برای مثال میشود گفت در سالهای اخیر که وضعیت بازار نامطلوب و به دور از انتظار بوده است، فعالان اقتصادی جامعه و بازار و مولد چشمانتظار کمک دولت و یاری دولت برای بقای بنگاه هستند، اما وقتی به جای یاری با سختگیری سازمان امور مالیاتی و تامین اجتماعی مواجه میشوند چاره در انتخاب سادهترین و بدترین راه بوده و آن تعطیلی کارگاه و بنگاه است.به نظر میرسد رشد سریع فرار مالیاتی در سال های اخیر معلول سختگیریهای بیش از حد، وضع مالیاتهای غیر کارشناسانه و غیرهوشمندانه است. از سوی دیگر وجود برخی از ابزارهای قدرت در دستان سازمان امور مالیاتی مانند قطع تلفنها، انسداد حسابها، صدور اجراییه و بینیاز از دستور مقام قضایی در بسیاری از موارد موجب سوءاستفاده دستگاه مالیاتی و دلخوری مودیان میشود زیرا تشخیص اینکه کدام مودی عامدا و عالما از پرداخت مالیات گریز میزند یا آنکه در اثر استیصال قادر به پرداخت نیست، تشخیص سختی است و نمیتوان همه مودیان که متوسل به فرار مالیاتی میشوند را با یک نسخه تحت مجازات قرار داد. کلام نهایی این است که فرار مالیانی نتیجه مستقیم وضع مالیاتهای غیرمنصفانه است و چنانچه این وضعیت تداوم داشته باشد روز به روز با تمایل بیشتر مودیان به توسل به راههای غیرقانونی مواجه میشویم، یعنی به دنبال راه جدید هستند تا از پرداخت مالیات معاف شوند. شایسته است در این قضیه به جهت فراهم نکردن بستر تخلف و جهت شفافیت دستگاه سازمان امور مالیاتی هوشمندانهتر برآورد کند و رئیسجمهوری مقتضای امروز را در نظر گرفته و با کاهش شدید درآمد و وجود هزینههای ضروریتر در نحوه وصول مالیاتها بازنگری جدی کند. اگر بخواهیم رونق را به بازار کسبوکار بازگردانیم یکی از ابزارها بازنگری در نحوه وصول مالیات است.