سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرایی
نهنگ برخلاف کوسه همواره در داستان‌ها، قصه‌ها و نقاشی‌ها سمبل مهربانی و حمایت بوده است و به لحاظ ماهیتی که شکل این حیوان دارد، همواره گفته شده که نهنگ برخلاف چثه بزرگش صورتی مهربان و با عاطفه دارد. تمام این توصیفات تا قبل از ورود بازی- چالش نهنگ آبی به دنیای واقعی صحیح بود، چراکه این بازی به دلیل ماهیت خشونت‌‌بار و غیرقابل بازگشت آن به زندگی تمام این باورها را زیر سوال برد. بازی «نهنگ آبی» یا به‌عبارت دیگر «چالش نهنگ آبی» که این روزها به سوژه بسیار داغ شبکه‌های اجتماعی و تیتر اول روزنامه‌های سرتاسر جهان بدل شده است تاکنون توجهات فراوانی را از جانب کاربران دریافت کرد و همچنین اخبار منتشره پیرامون آن رعشه بر اندام بسیاری از والدین انداخته است. چالش نهنگ آبی یا به عبارت دیگر «Sinity Kit» (در زبان روسی) در قالب بازی‌های مبتنی بر شبکه اینترنت (بازی‌های اینترنتی) دسته‌بندی می‌شود که ماهیت وجودی آن تاکنون در چندین کشور مختلف ازجمله روسیه، فرانسه، برزیل، آفریقا و… تأیید شده است. ساختار بازی نامبرده در حالت کلی از تعداد چندین وظیفه یا فعالیت مختلف تشکیل یافته است که از جانب مدیران و سازندگان عنوان طی یک دوره ۵۰ روزه به بازیکنان اختصاص یافته و افراد را با چالش‌های گوناگونی مواجه می‌گرداند که در نهایت با طرح درخواست خودکشی، مرگ بازیکنان را (به عنوان چالش نهایی) از آنها طلب می‌کند.
براساس آمارهای منتشرشده بازی نهنگ آبی تاکنون ۱۳۰ نفر در کشور روسیه را به کام مرگ کشانده و شمار قربانیان آن در سرتاسر جهان نیز پیوسته رو به افزایش است. برخی از پرونده‌های گزارش‌یافته از جانب پلیس یا افراد مختلف درباره انجام چالش فوق از قرار زیر هستند.
آرژانتین
یک پسر نوجوان ۱۴ ساله در ایالت San Juan پس از شرکت در بازی نهنگ آبی و دریافت آسیب‌های شدید تحت مراقبت‌های درمانی ویژه قرار گرفت. در شهر La Plata، پدربزرگ و مادربزرگ یک دختر ۱۲ ساله پس از مراجعه به اداره پلیس اظهار داشته‌اند که وی در نتیجه شرکت در بازی نهنگ آبی، با یک جسم تیز اقدام به آسیب‌رسانی به دست خود کرده است. در تاریخ ۳۱ می سال ۲۰۱۷، یک جوان ۱۶ ساله پس از اقدام به انجام آخرین مرحله چالش، یعنی خودکشی در بیمارستان بستری و متاسفانه جان خود را در تاریخ ۲۷ ژوئن ۲۰۱۷ از دست داد.
شیلی
در شهر Antofagasta، یک مادر به اداره پلیس مراجعه و اظهار داشته است که دختر ۱۲ ساله وی تعداد ۱۵ زخم در شمایل یک نهنگ را روی دست خود ایجاد کرده است. او پس از بازجویی‌های به‌عمل‌آمده از جانب پلیس اعتراف کرده که تنها دستورالعمل‌های اعمالی از جانب مدیران طی انجام روند بازی نهنگ آبی را دنبال کرده است. یک دختر ۱۳ ساله در شهر Padre Las Casas پس از انجام بازی با سه نفر دیگر از دوستان خود موفق به صعود به مرحله دهم و سپس ایجاد زخم‌هایی در بازوی خود شد. یک پسر ۱۱ ساله در شهر Temuco درخواست ارسالی از جانب یک شخص ناشناس درباره شرکت در بازی نهنگ آبی را قبول کرد، اما پس از برقراری ارتباط با فرد دیگری از انجام آن
سر باز زد.
عربستان سعودی
در تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۱۷، یک پسر ۱۳ ساله پس از خودکشی با استفاده از سیم‌های دستگاه پلی‌استیشن خود توسط مادر وی در اتاقش یافت شد. خودکشی وی با بازی نهنگ آبی مرتبط دانسته شده است.
صربستان
یک پسر ۱۳ ساله دست خود را زخمی و در دفاع از خود اظهار داشته که این اقدام را در نتیجه بازی نهنگ آبی
انجام داده است.
ایالات متحده
در ایالت تگزاس، جسد یک نوجوان ۱۵ ساله در تاریخ ۸ ژوئیه ۲۰۱۷ مورد شناسایی واقع شد. دستورالعمل خودکشی وی توسط یک دستگاه تلفن همراه مخابره و با بازی نهنگ آبی مرتبط دانسته شده است.
پرتغال
یک دختر ۱۸ ساله در شهر Albufeira پس از پرت کردن خود از پل هوایی روی خطوط راه‌آهن تحت مراقبت‌های بیمارستانی قرار گرفت. پلیس، والدین و دوستان این نوجوان اظهار داشته‌اند که انگیزه این عمل توسط شخصی به نام «نهنگ آبی» در شبکه اینترنت در وی تقویت شده است.
اگر مجدداً به تمامی پرونده‌های ارسالی در اقصی نقاط دنیا و نمونه‌های گردآوری‌شده در نوشته فعلی دقت کنید، الگوی بسیار جالب توجهی نظر شما را به خود جلب می‌کند؛ بخش بسیار فراوانی از خودکشی‌ها یا اقدامات انجام‌شده در این خصوص توسط نوجوانان و افراد زیر سن ۲۰ سال که در بحرانی‌ترین مراحل زندگی خویش به سر می‌برند، انجام پذیرفته‌اند، اما چرا باید افراد به بدن خود که امانتی تحت استفاده به شمار رفته و در بسیاری از آموزه‌های دینی در قالب گناهان بزرگ از آن یاد شده است، آسیب برسانند (و یا حتی خودکشی که از گناهان کبیره محسوب می‌شود)؟
نهنگ آبی علت مرگ دلخراش دختر دانش‌آموز اصفهانی
این در حالیست که فرمانده انتظامی استان اصفهان تأثیر سوء بازی نهنگ آبی را علت مرگ دو دانش‌آموز دختر اصفهانی عنوان کرد. مهدی معصوم‌بیگی، فرمانده انتظامی استان اصفهان گفت: این دو دانش‌آموز دختر اصفهانی تحت‌تأثیر بازی نهنگ آبی از پل روگذر سقوط کردند. معصوم‌بیگی افزود: بعد از انتقال این دو دانش‌آموز به بیمارستان، دانش‌آموز ۱۵ ساله فوت و دانش‌آموز دیگر که دختری ۱۶ ساله بود، به دلیل شدت مجروحیت بستری شد. براساس گزارش‌های رسیده، حال عمومی این دانش‌آموز وخیم است. وی گفت: این دو نوجوان پیش از سقوط از پل، با دستگاه ضبط صوت، با خانواده خود خداحافظی کرده و علت این کار را بازی آنلاین نهنگ آبی در فضای مجازی اعلام کرده‌اند. سردار معصوم‌بیگی گفت: پلیس پیش از این درباره بازی نهنگ آبی هشدارهایی داده بود؛ این بازی در کشورهای مختلف قربانی گرفته و تأثیر بسیاری بر ذهن دارد و افراد را وادار به رفتارهای پرخطری همچون خودزنی و خودکشی می‌کند. وی به والدین توصیه کرد همواره بر رفتار فرزندان خود نظارت داشته باشند و این را بدانند که فضای مجازی در برخی مواقع از فضای واقعی خطرناک‌تر است.
نهنگ آبی چالشی در فضای مجازی است نه بازی رایانه‌ای
خبر خودکشی دو دختر نوجوان اصفهانی منتسب به چالش نهنگ آبی پخش شد، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای بر اینکه نهنگ آبی بازی رایانه‌ای نیست، بلکه یک چالش در فضای مجازی است تاکید دوباره داشت. از آنجا که نسخه اصلی این چالش که توسط یک فرد روس ایجاد شده بود، مدت‌هاست دیگر وجود ندارد و بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نیز در جریان رسانه‌ای این چالش که مدتی پیش در کشور به راه افتاد رویکردهای تخصصی خود را ارائه کرده بود و امروز چند نکته در این زمینه متذکر شده است.
موارد مورد نظر بنیاد بازی‌ها به این شرح است: همچنان برخی رسانه‌ها و افراد «نهنگ آبی» را یک بازی رایانه‌ای می‌‌نامند. بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای بارها تاکید کرده که «نهنگ آبی» بازی رایانه‌ای نیست، بلکه یک چالش است که از فضای مجازی برای اجرایی شدن بهره می‌‌برد. این چالش ۵۰ مرحله دارد که نه تنها با استفاده از فضای مجازی، بلکه می‌توان این مراحل را به صورت حضوری نیز رد و بدل کرد.
نسخه اصلی این چالش مدت‌هاست با دستگیری ایجادکنندگان آن در روسیه از دسترس خارج شده است. به گزارش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، زمانی که رسانه‌های سراسر کشور شروع به اطلاع‌رسانی در زمینه نهنگ آبی کردند، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای هشدار داد که موج‌‌سواری رسانه‌ای در این زمینه خطرناک بوده و ممکن است سودجویانی با کپی‌‌برداری از مراحل نهنگ آبی، چالش‌های مشابهی را در کشور راه‌اندازی و بحران‌آفرینی کنند. متاسفانه به این هشدار توجهی نشد و نهنگ آبی که چالشی ناشناخته در کشور بود به یک‌باره بر سر زبان‌ها افتاد و موقعیت برای سودجویان فراهم شد.
خانواده‌ها باید توجه کنند اگر فرزندشان فعالیت‌های مشکوکی از جمله دیدن فیلم ترسناک به‌صورت مداوم، زخمی کردن خود، گوش دادن به موسیقی‌های خاص و پوچ‌گرایانه و دیگر رفتارهای غیرعادی انجام می‌دهند چرایی این اقدامات را بررسی و از ادامه آن جلوگیری کنند.
واکنش آذری‌جهرمی به مرگ دو دختر اصفهانی
به دنبال انتشار این خبر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با انتشار متنی در اینستاگرام به مرگ دو دختر اصفهانی واکنش نشان داد. وزیر ارتباطات در صفحه اینستاگرام خود نوشت: خبر خودکشی دو دختر نوجوان به دلیل پیروی از رفتارهای شیطان‌گونه در فضای مجازی برای شنوندگان ناراحت‌کننده و بهت‌آور بود. بنده نیز از شنیدن خبر متأثر شدم.
باید بپذیریم که در کنار منافع بسیار، آفات جدی هم در فضای مجازی وجود دارد. به عنوان یک پدر، فرزندانم را به عضویت در شبکه‌های اجتماعی تشویق نکرده‌ام و آنها نیز تاکنون عضویتی نداشته‌اند و همچنان با حضور یک بزرگ‌تر از فضای مجازی بهره می‌گیرند. به عنوان حاکمیت باید مروج ابزارهای نظارت والدین بر استفاده فرزندان از فضای مجازی و همچنین ترویج‌کننده نحوه صحیح استفاده کودکان و نوجوانان از این فضا و کمک به تولید محتوا و سرویس‌های متناسب با این سنین باشیم.
این از نخستین برنامه‌های وزارت ارتباطات در دولت دوازدهم بود که به زودی اعلام خواهد شد. این اتفاق تلخ اگر به تغییر شیوه‌های نادرست حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی منجر نشود، متاسفانه مجدداً قابل تکرار است. ما در قبال کودکان خود در فضای حقیقی و مجازی مسئولیم. مراقبت از آنها را به صورت ویژه در دستور کار قرار دهیم.
اما به همین بهانه با کامران حاتمی، کارشناس گیمیفیکیشن گفتگویی انجام داده‌ایم که ماحصل آن در ذیل آمده است.
به عنوان کارشناس در حوزه گیمیفیکیشن، چه برداشت و تعریفی از بازی نهنگ آبی دارید؟
تاریخچه چالش نهنگ آبی به سال ۲۰۱۳ در روسیه بر می‌گردد که با عبارت رمزی «F57» یکی از نام‌های منتسب به «گروه مرگ» شبکه اجتماعی وی‌کی (wi-ki) شروع به کار کرد. بازی نهنگ آبی که در واقع نمی‌توان نام بازی را به آن نسبت داد، در حقیقت در بخش ARG – Alternate Reality Game- قرار می‌گیرد. به نوعی می‌توان این نوع چالش را چالش تقابل دنیای واقعی و بازی دانست. این نوع چالش‌ها زمان شروع و زمان پایان دارند و این بازی نیز مدت زیادی است که تمام شده است. به واقع این نوع چالش‌ها مبحثی جدید هستند که از سال ۲۰۰۶ وارد دنیای واقعی شدند. ماهیت چالش نهنگ آبی این است که لینک آن را در هیچ کجای اینترنت نمی‌توانید پیدا کنید، گردانندگان این بازی مخاطبان خود را شناسایی می‌کنند و لینک بازی برای آنها ارسال می‌شود، ابتدا از قربانی تعهد انجام کلیه مراحل بازی گرفته می‌شود و از او خواسته می‌شود که لوکیشن گوشی‌اش را روشن کند و بدین شیوه نوجوان بخت‌برگشته وارد این بازی کثیف می‌شود. در این چالش اینترنتی روان‌پریشانه که توسط بودکین به ۵۰ مرحله تقسیم شده است و یک شبه‌بازی خطرناک قلمداد می‌شود، از مخاطبان دنیای مجازی که اکثراً از اقشار نوجوان هستند، درخواست می‌شود روزانه تکالیف دیکته‌شده از طرف ادمین‌ها را انجام دهند، تکلیف هر روز در قالب یک درخواست مدیر از مخاطب به قربانی ابلاغ می‌شود و در پایان روز مخاطبان نوجوان باید عکس‌های خود را که در هنگام مراحل موظفی تهیه کرده‌اند برای ادمین بفرستند تا بتوانند مجوز ورود به مرحله بعد را بگیرند. نخستین مرحله این چالش نقاشی کردن یک نهنگ آبی روی دست است که به وسیله چاقو یا موکت‌بر یا یک جسم تیز انجام می‌شود و قربانی را برای مراحل خشن‌تر بعدی آماده می‌کند. پس از این مرحله، درخواست‌های نامتعارف و خشونت‌گرایانه ادمین که غالباً ماهیت خودآزاری را به مخاطب القا می‌کنند، آغاز می‌شوند، به عنوان مثال از کاربر (قربانی) خواسته می‌شود تا لب‌های خود را زخمی کند، روی بدن و مشخصاً دست‌های خود با چاقو و جسم تیزی کلماتی را حک کند یا بر بلندای لبه‌های ترسناک یک ساختمان بلندمرتبه در شرایط بسیار خطرناک و بدون امکانات ایمنی با پاهای آویزان و حالتی دلهره‌آور از خود عکس سلفی بیندازد. بیدار شدن در ساعت ۴:۲۰ صبح و رفتن به ارتفاع، بریدن دست در سه خط به موازات سیاهرگ، حک واژه «yes» و F40 با تیغ روی پا و دست به نشانه جرات‌آزمایی، تماشای فیلم‌های وحشتناک در نیمه‌شب و موسیقی‌هایی که ادمین برای قربانی مهیا می‌کند، زخم زدن به خود، فرو کردن اجسام نوک‌تیز در بدن، مکالمه و دیدار با نهنگ‌های (قربانی) دیگر، کشف رمزهای تعیین‌شده از طرف بازیگردان، تلقین تاریخ مرگ بازیگر از طرف ادمین و ضرورت پذیرش آن از طرف قربانی از مراحل دیگر این بازی هستند و نهایتاً قربانی در پنجاهمین مرحله این بازی باید با پرش از یک مکان بسیار مرتفع به زندگی‌اش پایان بدهد و داوطلب نگون‌بخت که وظایف گذشته‌اش را به نحو احسن به پایان رسانیده است و این مراحل تأثیرات شدید روحی بر وی گذاشته‌اند و اکنون برای انجام هرچه راحت‌تر خودکشی آماده است، ناچار به پذیرش فرمان پنجاهم می‌شود و این بازی احمقانه اینگونه به پایان می‌رسد.
بازی نهنگ آبی چگونه عضو می‌پذیرد؟
فردی که متقاضی شرکت در این نوع چالش است، با عضو شدن در بازی و در حالی که آزادی و قدرت اختیار دارد، وارد این بازی می‌شود. پس از عضو شدن به صورت ناشناس با فرد مورد نظر تماس گرفته می‌شود و به طور مثال یک قرار برای ساعت ۸ شب در یک کافه گذاشته می‌شود. در مدت این قرار به فرد مورد نظر توضیحات بازی داده می‌شود و فرد نمی‌داند که پایان بازی با مرگ وی تمام می‌شود، چراکه اگر کسی بداند پایان این چالش چه می‌شود واقعاً هیجان و دلیلی برای انجام این بازی وجود ندارد. بدین‌ترتیب فرد مورد نظر وارد بازی چالش نهنگ آبی می‌شود که به گفته طراح آن، می‌خواهد انسان‌های بد را از گردونه زندگی خارج کند و با داخل شدن در بازی به فرد مورد نظر دستور کار ارائه می‌شود که باید به بدن خود آسیب وارد کند و سطح این آسیب‌ها به طور واقع وحشتناک است.
به عبارت بهتر می‌توان گفت که ایده بازی یا چالش نهنگ آبی نیز از این پدیده غریب طبیعی زیست‌محیطی الهام گرفته است، بازی نهنگ آبی (Синий кит, Siniy kit) با ترجمه «چالش نهنگ آبی» یک بازی- چالش اینترنتی محسوب می‌شود که مخاطبان آن غالباً نوجوانان هستند، این بازی خطرناک اگرچه ماهیت روسی دارد، اما گسترش آن در کشورهای دیگر نیز گزارش شده است. بازی شامل یک‌سری از وظایف واگذارشده به کاربر، در طول مدت ۵٠ روز توسط ادمین‌های بازی است که در پایان با دعوت به چالش نهایی بازیگر که ارتکاب به خودکشی است، سرانجامی غم‌انگیز می‌یابد.
کمی درباره طراح یا مؤسس این بازی توضیح دهید؟
فیلیپ بودکین، دانشجوی سابق روان‌شناسی دانشگاه مسکو کسی است که ادعا می‌کند این بازی را پایه‌ریزی کرده است، بودکین کسی است که خود به دلایل نشانه‌های اختلال روانی از دانشگاه مسکو اخراج شد. بودکین درباره انگیزه‌اش از طراحی این بازی، اعلام کرد که هدف او از پایه‌ریزی بازی «چالش نهنگ آبی» این بود که با فشار به کسانی که به نظر می‌رسد برای جامعه هیچ ارزشی ندارند، به پاکسازی اجتماع از این افراد مبادرت کند و کسانی که از نظر او لیاقت حضور در جامعه را ندارند وادار به خودکشی کند.
آماری درباره تعداد خودکشی‌هایی که در رابطه با این بازی انجام شده است، دارید؟
بله، از نوامبر ٢٠١۵ تا آخر سال ٢٠١۶ بیش از ١٣٠ مورد خودکشی نوجوانان که گفته می‌شود در ارتباط با چالش نهنگ آبی است، گزارش شده و اگر این بازی تمام شده نبود این آمار بیشتر از اینها گزارش می‌شد. تاکید می‌کنم این بازی دوران خود را سپری کرده و بازی- چالش نهنگ آبی در تمام دنیا پایان یافته است. البته این ۱۳۰ نفر فقط در روسیه بوده و با توجه به یک آمار دیگر ۵۰ نفر هم در کشورهای دیگر قربانی داشته است.
طی روزهای گذشته خبری منتشر شده که دو نوجوان اصفهانی به علت بازی نهنگ آبی در این شهر خودکشی کرده‌اند. نظر شما در این باره چیست؟
بازی- چالش نهنگ آبی ۵۰ مرحله دارد و مرحله آخر آن را هر کسی به پایان برساند آن بازی دیگر تمام شده است. بنابراین این بازی مدتی طولانی است که در تمام دنیا پایان یافته و خودکشی این دو نوجوان تحت‌تأثیر این بازی نبوده است، چراکه عضو‌پذیری در این بازی انجام نمی‌شود. بنابراین به طور قطع می‌توان گفت دلیل دیگری باید برای خودکشی آنها پیدا کرد.
