شایلی قرایی
وقتی فصل پاییز از راه میرسد و مدارس و دانشگاهها بازگشایی میشوند، فعالان بازار آیتی آماده فروش کالای خود هستند تا روزهای رکود در بهار و تابستان را جبران کنند، اما این روزها با نزدیک شدن به فصل مدارس هم رونقی در این بازار دیده نمیشود و نگرانی را میتوان در چشم تمام فروشندگان و فعالان این صنف دید. درست است که با بازگشایی مدرسهها و دانشگاهها عدهای برای خرید رایانه و لپتاپ به بازار مراجعه میکنند، ولی تعداد این افراد زیاد نیست و فعالان کالاهای آیتی روی این تعداد حساب باز نمیکنند، بلکه هدفگذاری آنها برای تعویض دستگاه و خرید نو و بهروز آن است.
پیش از این با بهروز شدن کالاهای آیتی افراد برای خرید کالاهای جدید مراجعه میکردند، ولی دیگر خبری از این نوع مشتریان نیست و این تعداد از بازار حذف شدهاند و قید خرید دستگاههای با تکنولوژی جدید را زدهاند و ترجیح میدهند دستگاههای قبلی خود را تعمیر کرده و استفاده کنند.
در همین زمینه نیز اخیرا در نامهای سرگشاده به رئیسجمهوری اتحادیه صنفی فناوران رایانه تهران به امضای مهدی میرمهدی، عوامل مختلفی مانند مالیاتهای غیرمنصفانه و ناعادلانه، قاچاق کالا از سوی قشر خاص، ورود زیاد کالا از بنادر آزاد برای مصرف شهری و تعرفه یکسان کالا و تبانی واردکنندگان کالا با ارزیابان گمرک را علت رکود در حوزه رایانهای دانسته و از رئیسجمهوری خواست تا ضمن رفع این موانع و مشکلات از کارگاههای کوچک برای ایجاد اشتغال حمایت کند.
کارشناسان معتقدند که دلایلی همچون تعرفههای نامناسب، مقررات سختگیرانه در واردات و گمرک، نادیده گرفتن مشکلات تحریم در مساله واردات، حمایت نابهجا از چیزی به نام تولید (که تنها در جهت دریافت امتیازات رانتی است و در اصل چیزی وارد بازار فناوری نمیکند) و… علت رکود بازار فناوری است. وقتی شفافیت مالیاتی وجود ندارد، بحث ارزش افزوده به صورت ناقص اجرا میشود، در زمینه استاندارد به صورت غیرعلمی برخورد میشود، با شرایط روز موضوع تعرفه در نظر گرفته نمیشود و دهها مورد دیگر بهطور قطع بازار فناوری با این موارد به سمت قاچاق سوق پیدا میکند.
رغبتی برای خرید در بازار دیده نمیشود
آرش ندری، فروشنده و فعال بازار آیتی
این روزها حتی با نزدیک شدن به فصل مدارس هم رونقی در بازار دیده نمیشود و رغبتی از سوی والدین و دانشآموزان برای خرید از این بازار نداریم. به عبارت بهتر، به هیچوجه تغییری در وضعیت بازار صورت نگرفته و در یک کلام باید گفت فروش خوب نیست و دلیل آن هم از نظر بسیاری از فعالان بازار به تعرفههای گمرکی بالا برمیگردد. در حال حاضر قیمت کالاها گرانتر از قبل شده و بنابراین طبیعی است که فروش کاهش پیدا کند.
درست است آیتی جزو زندگی مردم شده است، ولی خانوادهها ترجیح میدهند سایر مایحتاج خود را تهیه کنند تا اینکه بخواهند رایانه و لپتاپ خریده یا تعویض کنند. به هر حال همانطور که در دیگر زمینهها رکود اقتصادی وجود دارد، این رکود گریبانگیر آیتی نیز شده است. البته عدهای معتقد هستند که مردم قدرت خرید ندارند، ولی سوال این است: اگر قدرت خرید مردم کاهش یافته است یا کشور دارای رکود اقتصادی است پس چگونه همه برای خرید آخرین مدل گوشی آیفون به بازار تلفن همراه میآیند و بابت آن بیش از ۳ میلیون تومان میپردازند؟ تمام اینها حرف است.
کسبوکار در بازار آیتی بیرمقتر از هر زمان دیگری است
مهدی میرمهدی، رئیس اتحادیه فناوران رایانه
در حال حاضر وضعیت بازار کالاهای آیتی در کشور رو به راه نبوده، بلکه در شرایط بسیار بدی به سر میبرد. به عبارت دیگر هماکنون کسبوکار در بازار آیتی بیرمقتر از هر زمان دیگری است و ضرورت دارد برای رونقبخشی به کسبوکار در این حوزه تلاش شود. انتظار میرفت در دوران پسابرجام بازار کالاهای آیتی در مسیر رونق قرار گیرد و به تبع سهمی در سبد خانوارها به خود اختصاص دهد که متاسفانه چنین نشد.
وضعیت تولید داخلی نیز تعریف چندانی ندارد و سهم تولید داخلی از مجموع بازار کالاهای آیتی در کشور تنها ۵ درصد است. بیشتر این تولیدات برمیگردد به لوازم جانبی مانند موس، کیبورد، فلش و… نه کالاهای سرمایهای. به سبب تغییراتی که طی روز، هفته یا ماه در دنیا اتفاق میافتد، شاید سرمایهگذاری در ایران مقرون به صرفه نباشد، به جز اینکه زمینه صادرات کالا در کشور فراهم شود و شرکتهای خارجی بتوانند در کشور سرمایهگذاری کنند. امکان تولید کالاهای سرمایهای نیز در صنعت آیتی کشور وجود دارد، به شرط اینکه زیرساختهای لازم و همینطور بستر سرمایهگذاری در این حوزه به نحو شایسته فراهم شود.
از سوی دیگر علاوه بر رکود و بیرونقی در بازار مشکلات دیگری نیز وجود دارد. تقلب و قاچاق در بازار بیداد میکند. به عنوان مثال در حوزه هارد شنیده میشود که بازار حال خوبی ندارد و در فروش این محصول تقلب صورت میگیرد. متاسفانه برخی فروشندگان هارد با تعویض برچسب، هاردهای وارداتی با برندهای متفرقه و کیفیت پایین یا هاردهای ریفر را به جای هاردهای بنام و دارای برندهای معتبر و پرفروش به مصرفکننده عرضه میکنند.
با این تخلف هاردی که ۱۰۰ هزار تومان ارزش دارد، به قیمت ۲۵۰ هزار تومان به مشتری فروخته میشود. این اقدام طبق قانون نظام صنفی ماده ۱۷ تبصره ۲ خلاف قانون است و طبق ماده ۶۸ جرایم سنگینی را در پی دارد. شکایات بسیار زیادی به اتحادیه فناوران رایانه درباره تقلب در فروش هارد ارائه شده است. پس از دریافت شکایت، برخی واحدهای متخلف شناسایی و کالاهای غیر مجاز جمعآوری شده که باقی واحدها نیز تا پایان شهریورماه فقط برای اصلاح رویه خود مهلت دارند. در صورت ادامه این تخلف علاوه بر جمعآوری تمام کالاها با متخلفان به شدت برخورد میشود و اسامی این افراد نیز در رسانهها اعلام خواهد شد.