ناامیدی مال باختگان بورس

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، تجمع مال‌باختگان، به اتفاقی عادی در اقتصاد ایران تبدیل شده است. هرازگاهی گروهی از مال‌باختگان در حوزه‌های مختلف اقتصادی برای نشان‌دادن اعتراض خود تجمع می‌کنند و این‌بار نوبت به بورس رسیده است. “حقوقی حیا کن، مفت‌خوری را رها کن”، از جمله شعارهای معترضان در تجمعات بود. گروهی از سهامداران بازار بورس نیز در این اعتراضات خواستار استعفای وزیر اقتصاد شدند.

این در حالی است که طی ماههای اخیر بارها مسئولان و مدیران ارشد دولتی مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری در بازار بورس کرده بودند. اما همزمان از همان ابتدای رشد این بازار بسیاری از کارشناسان اقتصادی این جهش را حباب عنوان کردند. این کارشناسان از منتقدان ناهمخوانی شرایط اقتصادی ایران با رشد سرمایه در بورس را به عنوان دلیل اصلی بدبینی خود به این بازار معرفی کرده بودند.

پیش از این تعدادی از نمایندگان مجلس نسبت به زدوبند شرکت‌های وابسته به دولت و نهادهای دیگر بر تاثیر بر سهام بورس هشدار داده بودند. امیرحسین قاضی‌زاده، نایب‌رییس مجلس، گفته بود که ۹۰ درصد بازار در اختیار شرکت‌های حقوقی بورس است که وابسته به شرکت‌های دولتی یا دیگر نهادهای اقتصادی حکومت هستند. در همین حال محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، گفته بود که در نامه‌ای از رییس سازمان بورس خواسته «تا سهامداران حقوقی که برخلاف قانون بازارگردانی نمی‌کنند را به قوه قضاییه و مجلس معرفی کند».

از اواخر سال گذشته و با کمبود منابع ارزی به دلیل تحریم‌های آمریکا و تشدید کسری بودجه، دولت روانه کردن نقدینگی به بازار سرمایه و کسب درآمد از این بازار را در دستور کار قرار داد و مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری در این بازار کرد. رشد نجومی ارزش سهام در بازار سرمایه در ماه های اولیه امسال نقدینگی را روانه این بازار کرد ولی از مرداد ماه این بازار شروع به ریزش کرد. رشد بورس در شرایطی اتفاق افتاد که بیشتر فعالیت های اقتصادی در ایران همزمان با رکود ناشی از کرونا متوقف شده بود. این در حالی است که به دنبال کاهشی شدن شاخص بورس و ضرر مردم از این اتفاق، قرار بر این شد تا درصدی از منابع صندوق توسعه ملی به این بازار تزریق شود. هفته‌هاست که صحبت از تزریق یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به بورس اوراق بهادار تهران برای حمایت از این بازار مطرح شده که تا کنون عملی نشده است.

سیاست های نادرست دولت در بازار سرمایه

همایون دارابی، کارشناس بورس

حرکت های دولت در حمایت از بازار سرمایه در مدت اخیر حرکت های خوبی نبوده و مورد انتقاد است. ۹۵ درصد مشکلات ما داخلی است. اگر مشکل داخلی نداشتیم، خیلی لازم نبود به مسائل خارجی توجه کنیم. متأسفانه سیاست‌های مدیریتی خوبی نداریم. خبر افزایش سود بانکی، عدم شفافیت واگذاری پالایشگاه ها، عدم شفافیت عرضه فولاد و قیمت گذاری آن، عدم شفافیت در ورود خودرو به بورس و… موجب شد تا جو منفی بر بازار حاکم شود. در این بین منافع بسیاری از مردم تحت فشار قرار گرفته و دولت باید به طور رسمی وزن بیشتری از سوی خود به سمت بازار سرمایه بدهد. همچنین ملاحظات بازار سرمایه باید در مصوبات دولت و مجلس در نظر گرفته شود و منافع این بازار باید در تصمیمات تمام نهادها لحاظ شود. بازار سرمایه نباید دستخوش چنین حواشی ای شود چراکه این بازار ۵۰ میلیون سهامدار دارد و بازار حساسیت های بیشتری نسبت به قبل پیدا کرده است.

واقعیت این است که مقداری بازار در فاز هیجانی است و فروش‌ها هیجانی شده است. دلایل ایجاد این هیجان چند عامل اقتصادی و چند عامل روانی است. درباره عوامل اقتصادی یک مقدار بلاتکلیفی درباره نرخ بهره مؤثر بوده است. در فصل بهار که دوره اوج بازار بود، نرخ بهره کمتری داشتیم و در آن مقطع نرخ بهره نصف نرخ امروز بود.

کاهش نرخ بهره فواید سرمایه‌گذاری را کاهش داده و باعث ریزش بازار مالی می‌شود. قیمت‌گذاری دستوری خودرو باعث شده است که گروه خودرویی که از گروه‌های مهم بورسی است، تحت فشار باشد. ایران‌خودرو به‌دلیل آنکه قیمت خودروی فروش‌رفته از قیمت تمام‌شده کمتر است، نزدیک به ۱۰ هزار میلیارد تومان زیان کرده است. گروه پالایشی درگیر عدم شفافیت ناشی از نبود رگولاتوری و تنظیم مقررات است. شرکت‌های پالایشی قیمت ارزش فروش را صفر گذاشته‌اند و این نشان از نوعی نبود شفافیت دارد. اگر دولت نرخ بهره و قیمت‌گذاری شرکت‌هایی را که محصولات‌شان و خودشان در بورس است، اصلاح کند و مسئله پالایشگاه‌ها را حل کند، به‌لحاظ اقتصادی فشار از روی بازار برداشته می‌شود.

البته در مدل واکنش معترضان نیز نقدی وارد است. این افراد باید پل های ارتباطی بهتری برای نشان دادن اعتراضات خود انتهاب می کردند. به عبرات دیگر معترضان سیاست نادرستی را برای ابراز اعتراض خود در پیش گرفته اند. به هر ترتیب بازار سرمایه بازار پرریسکی است و کسانی که وارد بازار می شوند نباید انتظار فقط افزایشی شدن سهام را داشته باشند.