سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
ثمانه نادری
مهم‌ترین عاملی که باعث افزایش جمعیت تهران در این سال‌ها بوده به گفته مسئولان، تمرکز ۶۰ درصد از خدمات کشوری در این استان بوده که در جذب افراد بیکار به این شهر نقش بسزایی داشته است. همچنین ۳۰ درصد واحدهای صنعتی کشور در استان تهران استقرار دارد که هم بستر آماده این شهر برای فعالیت‌های صنعتی را نشان می‌دهد و هم گویای رغبت صاحبان صنایع به سرمایه‌گذاری در تهران است.
افزایش جمعیت این شهر که به تبع تقاضا را بالا برده نیز عامل مهمی شده است که بسیاری از فعالان اقتصادی در گزینش بین شهرهای مختلف برای راه‌اندازی کسب‌وکار تهران را برگزینند؛ ازاینرو مساله‌ای که همواره مطرح بوده، این است که چگونه می‌شود انگیزه سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در مناطق و شهرهای کوچک افزایش داد؟ به اعتقاد برخی از کارشناسان، از آنجایی که کارآفرینی و سرمایه‌گذاری در برخی از مناطق نه بستری دارد و نه فضای مناسب، ضرورتی ندارد آن را به اجبار به شهرهای کوچک بکشانیم، همان‌طور که در کشورهای توسعه‌یافته نیز مسیر توسعه از شهرهای بزرگ آغاز شده و به شهرهای کوچک رسیده است. با این حال برخی از مسئولان و کارشناسان بر این باورند که مشوق‌های سرمایه‌گذاری در کلان‌شهرها و به‌ویژه تهران تمرکز یافته و خود به خود مانع از رشد بنگاه‌داری در شهرستان‌ها شده است.
ناتوانی شهرهای کوچک در خلق سرمایه و درآمد
ابوالحسن خلیلی، عضو اتاق بازرگانی تهران با تاکید بر اینکه علت مهمی که برای این موضوع می‌توان ذکر کرد، توزیع ناعادلانه خدمات اجتماعی و اقتصادی میان شهرهای مختلف کشور است، گفت: از آنجایی که این خدمات عادلانه نبوده و عموما در تهران متمرکز شده است، مهاجرت به سمت تهران را شاهد هستیم. برای حل این مشکل مهم‌ترین مساله توسعه حمل‌ونقل است. اگر بخواهیم توسعه نظام بهداشتی را در سراسر کشور اجرا کنیم، باید امکانات حمل‌ونقل پزشکان و جراحان به سراسر کشور را داشته باشیم. یعنی شبکه حمل‌ونقل گسترده‌ای لازم است که بتواند به راحتی پزشکان و جراحان را به مناطق مختلف کشور ببرد. مثلا نیازمند هلیکوپترهایی هستیم که کادر جراحی را منتقل می‌کنند. برای بخش پزشکی و بخش فنی هم همین‌طور لازم است خیلی از متخصصانی که در تهران تمرکز کرده‌اند را به شهرهای دیگر هم برد تا مردم از خدمات آنها استفاده کنند، تسهیل حمل‌ونقل بخشی از این مشکل را حل می‌کند. موضوع دیگر نظام آموزشی است که عامل مهمی در تشویق مهاجرت بسیاری از خانواده‌هایی که میانگین درآمدی خوبی دارند از شهرستان به تهران می‌شود. این خانواده‌ها به دنبال دریافت خدمات آموزشی بهتر به تهران مهاجرت می‌کنند، در صورتی که لازم بود نظام آموزشی خدمات لازم را در اختیار مردم در شهرهای دیگر قرار می‌داد. موضوع دیگر صنعتی نبودن کشاورزی است. کشاورزی ما هنوز به‌روز نشده است، بسیاری از فرزندان همین کشاورزان به جای ادامه راه پدران خود ترجیح می‌دهند رشته دانشگاهی خود را دنبال کنند و زمین کشاورزی خود را بفروشند. در واقع در بسیاری از شهرستان ها و شهرهای کوچک به اندازه‌ای که باید سرمایه و درآمد خلق نمی‌شود و مهاجرت‌هایی را در پی خواهد داشت.
تمرکز تشکل‌ها در تهران
مرتضی عزتی، استاد دانشگاه نیز در این رابطه به «کسب‌وکار» توضیح می‌دهد: در شرایط کلی ریسک سرمایه‌گذاری در کشور بالاست و این ریسک به‌ویژه در شهرستان‌های کوچک‌تر که تعداد صنایع و بنگاه‌های اقتصادی کمتر است، بیشتر به نظر می‌رسد. از سوی دیگر میانگین درآمد مردم در شهرهای کوچک نسبت به شهرهای بزرگ چندان زیاد نیست. از سویی امکانات شهری نیز به این مساله دامن می‌زند. با این وجود تمرکز برخی از تشکل‌ها در شهرهای بزرگ و به‌ویژه تهران نیز منجر شده بستر کارآفرینی و فعالیت‌های اقتصادی در تهران فراهم‌تر باشد. به ویژه اینکه نهادهای بزرگ دولتی نیز در تهران متمرکز هستند. در نتیجه همه این عوامل علاوه بر اینکه توسعه نامتوازن است و دسترسی شهرهای مختلف به امکانات یکدست نیست، چنین شرایطی به وجود می‌آید. حال آنکه لازم است برای حل این مساله چاره‌ای اساسی اندیشید، اما نه با انجام کارهای دستوری و تحمیلی، بلکه با ایجاد بستر مناسب. برای مثال بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی در شهرهای کوچک به دلیل عدم بهره‌مندی از تکنولوژی‌ها و فنون روز ورشکسته شده‌اند یا برخی هم هیچ‌گونه تقاضایی به دلیل رکود ندارند.
