باعث نارضایتی برخی از بیمهگذاران از شرکتهای بیمهای شده است. به اعتقاد کارشناسان، به دلیل نبود نظارتهای کافی و همچنین به دلیل ناکارآمدی حسابرسی در صنعت بیمه، برخی از شرکتهای بیمهای از ارائه صورتهای مالی خود به صورت شفاف طفره میروند. ازاینرو در سیاستهای اقتصاد مقاومتی بر ایجاد شفافیت در صنعت بیمه برای تحقق چند منظور به این شرح تاکید میشود: افزایش بهرهوری و کاهش هزینههای بیمهگری و افزایش رضایتمندی بیمهگذاران، استفاده از افراد متخصص و شایسته در مدیریت صنعت بیمه، ، افزایش انگیزه در بین کارکنان و شبکه فروش برای فعالیت بیشتر و خلاقیت و نوآوری و تسریع در تصمیمگیری، برآورد واقعی خسارت معوق و ارائه نرخهای فنی حق بیمه و کاهش رقابت ناسالم در بین شرکتهای بیمه و کارکرد صنعت براساس اصول بنگاهداری،جلوگیری از ایجاد رانت و فساد در صنعت بیمه.
طبق بررسیهای موجود برای ایجاد شفافیت در صنعت بیمه جا دارد چند مساله مهم در این بخش مورد توجه قرار گیرد؛ ۱. شفافیت در صنعت بیمه چگونه حاصل میشود و برای اینکه شرکتها صورتهای مالی درستی ارائه بدهند چه اقدامی باید کرد؟ ۲. نظارت دقیق بر صنعت بیمه چگونه حاصل میشود و حاکمیت شرکتی چگونه میتواند به این شفافیت کمک کند؟
در این زمینه رئیس کل بیمه مرکزی در نشست صمیمی با مدیران عامل شرکتهای بیمه بر ضرورت شفافیت صورتهای مالی و کفایت ذخایر شرکتهای بیمه در راستای حمایت از ذینفعان صنعت بیمه تاکید کرد. در نشست مدیران عامل شرکتهای بیمه با رئیس کل بیمه مرکزی که به دعوت سندیکای بیمهگران ایران صورت گرفت، موضوعات مهمی چون اجرای آییننامه حاکمیت شرکتی، بیمه درمان تکمیلی و ذخایر شرکتهای بیمه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. عبدالناصر همتی، ضمن قدردانی از شرکتهای بیمه که در تامین و پوشش خسارتهای مهم و متعدد سال ۱۳۹۵ فعالانه حضور داشتند، گفت: تداوم حمایت بیمه مرکزی از شرکتهای بیمه به عنوان یک اصل همیشه پابرجاست. رئیس کل بیمه مرکزی همچنین از انسجام و هماهنگی شرکتهای بیمه در صدور بیمهنامه اتومبیلهای صفر کیلومتر نیز تقدیر کرد و گفت: سیاست اتخاذشده برای صدور این نوع بیمهنامه و با راهبری بیمه ایران باید ادامه یابد. همتی همچنین بر ضرورت شفافیت صورتهای مالی و کفایت ذخایر شرکتهای بیمه در راستای حمایت از ذینفعان صنعت بیمه تاکید کرد و درباره نحوه اجرای آییننامه حاکمیت شرکتی و ارزیابی ریسک صحیح بیمه درمان با مدیران عامل بحث و گفتگو کرد. اینکه چرا شفافیت در صنعت بیمه وجود ندارد یک دلیل این است که ما سازوکار استقرار حاکمیت شرکتی در صنعت بیمه نداریم و در سازماندهی شرکتهای بیمهای مغفول مانده، به قولی ، وقتی از نظر حاکمیتی مدیرعامل خودش عضو هیات مدیره باشد روابط شفاف نیست.
بهروز اسدنژاد، کارشناس بیمه و مدیر برنامهریزی و بودجه بیمه ایران:
اجرای طرح رتبهبندی شرکتها در کشور
در حال حاضر در اکثر شرکتهای بیمهای در کشور شفافیت نیست. از طرفی ارائه صورتهای مالی هم به صورت شفاف و به خوبی صورت نمیگیرد. اما در آییننامه شماره ۹۳ شورایعالی بیمه موضوعی ذکر شده که به نظر میرسد این مشکل عدم شفافیت در صنعت بیمه تا حدودی مرتفع شود. بر اساس این آییننامه که اخیرا منتشر شده شرکتهای بیمه به استقرار حاکمیت شرکتی موظف شدهاند و همچنین از این پس مدیرعامل از هیاتمدیره خارج میشود و باید بابت کارهایی که در شرکت بیمه صورت میگیرد، پاسخگو باشد. در صورتی که در شرایط حاضر مدیرعامل رئیس هیاتمدیره است. مواد این آییننامه درباره تعیین هیاتمدیره به این صورت است: هیاتمدیره موسسه بیمه متشکل از حداقل پنج عضو است که از بین سهامداران واجد شرایط توسط مجمع عمومی موسس یا عادی انتخاب میشوند، موسسه بیمه موظف است اعضای هیاتمدیره خود را صرفا از بین اشخاص حقیقی انتخاب کند، اکثریت اعضای هیاتمدیره نباید مشاغل اجرایی موسسه بیمه را بر عهده داشته باشند. همچنین اعضای هیاتمدیره دارای مشاغل اجرایی نمیتوانند ریاست هیاتمدیره یا کمیتههای موضوع ماده ۱۰ این آییننامه را بر عهده داشته باشند، موسسه بیمه موظف است حداقل یک نفر عضو مستقل غیراجرایی و غیرموظف در هیاتمدیره خود داشته باشد.
با استقرار حاکمیت شرکتی دیگر انتظار میرود مشتریها هم از صنعت بیمه بهره ببرند. در این صورت مشخص میشود که آیا سرمایه بیمهگذار قابل بازگشت است یا نه و آیا قدرتمند است و میتواند به مردم اطمینان لازم را بدهد. موضوع دیگری که به افزایش شفافیت شرکت بیمه کمک میکند، رتبهبندی شرکتهای بیمه است که هنوز در کشور اتفاق نیفتاده است. در شرایط کنونی ۵ شرکت رتبهبندی در دنیا داریم که آمریکایی و انگلیسی هستند و ما را تحریم کردهاند این شرکتها شرکتهای مالی را براساس فاکتورهای مالی و غیر مالی رتبهبندی و سپس مشخص میکنند این شرکت در چه وضعیتی است. برای مثال روشن میشود سازمان مورد نظر خوب اداره میشود یا خیر، صورتهای مالی شفاف است یا خیر. اما به دلیل تحریم کشور ما از سوی این شرکتها هنوز این رتبهبندی در کشور صورت نگرفته است. با این حال اگر این دو موضوع یعنی اجرای حاکمیت شرکتی و همچنین طرح رتبهبندی شرکتها در کشور اجرا شود در آینده شاهد ایجاد شفافیت در صنعت بیمه خواهیم بود.
محمد لطفی، دبیر انجمن شرکتهای نمایندگی خدمات صنعت بیمه کشور در اتاق بازرگانی :
انباشت صورتهای غیر شفاف در صنعت بیمه
یکی از دلایلی که موجب عدم شفافیت در صنعت بیمه شده، عدم ثبات مدیریت شرکتهای بیمهای است. معمولا مدیران شرکتهای بیمهای ثابت نبوده و مدام عوض میشوند. مساله دیگری که در این امر دخیل است ورود شرکتهای خصوصی به صنعت بیمه و الزامات پاسخگویی به سهامداران این شرکتها توسط مدیریت شرکتهای بیمهای است. همچنین مسائل دیگری نیز در عدم شفافیت صنعت بیمه نقش داشته است. برای مثال بسیاری از مدیران شرکتهای بیمه صورتهای مالی را به نوعی ارائه میدهند تا هم عملکرد خود را مثبت و قابل قبول نشان داده و هم سود بیشتری را نصیب سهامداران و ذینفعان کنند. وقتی این موضوع در کنار عدم نظارت دقیق و بهموقع نهاد نظارتی قرار گیرد این سیر عدم شفافیت بهطور مداوم به سالهای بعد منتقل شود و نتیجه آن شرایط فعلی و عدم شفافیت کافی و عدم اطمینان صددرصدی به صورتهای مالی سالیان گذشته شرکتهای بیمه است. از سوی دیگر نهادهای ناظر هم توان کمی و کیفی لازم برای ایجاد شفافیت نداشته و خود نیز به نوعی در بیان واقعیتها اغماض میکنند یا با تاخیر فراوان و خیلی دیرتر از زمان مناسب بررسیهای خود را انجام می دهند و نتایج را اعلام میکنند.
نمونه آن شرکت بیمه توسعه و موارد مشابه آن در سطحی کوچکتر. مواردی که از صورتهای مالی گزارش میشود با گذر زمان نادیده گرفته میشود و این موارد سال به سال بدون رسیدگی روی هم انباشته میشود و کارشناسی برای بررسی هر یک از آنها بهطور جداگانه نیست و نهاد ناظر از نظر تعداد کارشناس و زمان بررسی و نظارت دقیق بر هر شرکت بیمهای و زیر مجموعه گسترده آنها با کمبود پرسنل مواجه است. برخی از این موارد غیرشفاف برای سالهای متوالی است و مدیران صنعت بیمه معمولا با مشکلاتی مواجه هستند که مربوط است به چند سال گذشته و حتی یک دهه قبل. خیلی از این معوقات و موارد غیرشفاف نیز مربوط به حسابهای شرکت بیمه در یک یا دو دهه اخیر است و مدام به تیم مدیریتی جدید انتقال داده میشود. ازاینرو مدیریت بیمهای کجدار و مریز با مشکلاتی که با آن روبهرواست، مدارا میکند و هیچ بخشی از صنعت بیمه نیز علاقه و شجاعت اعلام اینگونه مسائل را ندارد، چرا که صنعت بیمه و محصولات بیمهای در حال حاضر نیز جزو کالای لوکس سبد مصرفی مردم قرار داشته و بدبینی و ترس اذهان عمومی درباره صنعت بیمه و مسائل مالی مرتبط با این حوزه باعث بدبین شدن مردم نسبت به آن میشود و شرکتهای بیمهای را بیش از پیش در رسیدن به اهداف تجاری و گسترش ضریب نفوذ بیمه در میان آحاد جامعه دشوارتر میسازد و با تاخیر
مواجه میکند.