نخستین مشکلی که نظام بانکی با آن روبهرو است، کاهش سودآوری بانکها و مشکلات آنها در رابطه با تامین منابع مالی است.
طبق بررسیهای موجود این مشکل جدا از اینکه کنترل نظام بانکی را بر هزینهها دشوار کرده، منجر شده بانکها در اساسیترین وظایف خود که پرداخت تسهیلات به مشتریان است، با مشکل روبهرو شوند.
براساس گفته کارشناسان، شرایط رکودی نیز تقاضای مشتریان بانکها برای تسهیلات را کم کرده و به تبع آن دغدغه مالی بانکها را افزایش داده است. به همین دلیل کارشناسان دو مساله مهم برای رفع این مشکلات را مطرح میسازند؛ اول اینکه سود سپردههای بانکی کاهش پیدا کند تا به تبع آن سود تسهیلات هم پایین بیاید و دوم اینکه بانکها به توانایی لازم برای برقراری ارتباط با کشورهای دنیا دست پیدا کنند تا رقابتی شوند.
محمدرضا شهیدی، استاد دانشگاه:
کاهش سود سپردههای بانکی
نظام بانکی بهره بالا به سپردهگذاران پرداخت میکند، در حالی که باید به مردم تسهیلاتی با نرخ سود کم پرداخت کند. مشخصا نظام بانکی با نرخ سود بالای سپرده قادر به پرداخت تسهیلات با نرخ سود کم نیست، چرا که عملا برای کاهش هزینههای خود لازم است نرخ سود تسهیلات را بالا ببرد. برای مثال نظام بانکی باید هزینه ریسک عدم وصول، کارمندان و سایر هزینهها را بپردازد. زمانی که بانکها سود ۲۰ درصدی به سپردهگذار میدهند، باید بابت پرداخت تسهیلات از مشتریان ۲۸ درصد سود بگیرند. مشخصا هیچ سرمایهگذاری در فضای فعلی کسبوکار نمیتواند این مبلغ از سود بالا را به بانک برگرداند. زمانی که سود سپرده بانکها پایین میآید قیمت تمامشده پول بانکها نیز کاهش پیدا می کند؛ ازاینرو بانکها قادر خواهند بود تسهیلات بیشتری به صنعتگران بدهند، اما اگر شرایط برعکس باشد هر که پول دارد سرمایهگذاری انجام نمیدهد و پول خود را در بانک میگذارد که نه مالیات دارد و نه بیمه. بنابراین اولویت اول نظام بانکی در یک اصلاح کلی این است که نرخ سودی که بابت سپردههای بانکی میدهد را پایین بیاورد و به تناسب آن نرخ سود تسهیلات را. تاکنون سیستم بانکی این جراحی را به دلیل ترس از حرکت پول به سمت بازار ارز و همچنین موسسات شبه بانکی انجام نداده است، در حالی که مردم اینک نسبت به موسسات غیرمجاز آگاهی یافتهاند و از سویی این موضوع با ابزارهای نظام مالیاتی و همچنین ابزارهایی که حرکت و جابهجایی پولی دارد قابل کنترل است. بنابراین میتوان کاری کرد در حالی که سود سپرده پایین است به سمت بازار ارز حرکت نکند، بلکه به سمت بازار مسکن، تجارت و تولید برود.