سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرایی
اما متاسفانه با وجود استعدادهای بالقوه در ایران که به دلیل آب و هوایی خشک و نیمه‌خشک به چشم نمی آید، سهم آن در تجارت جهانی گل و گیاهان زینتی که سالانه بالغ بر چندین میلیارد دلار است، ناچیز است. متاسفانه رقم صادرات و مصرف سرانه گل در ایران برای کشوری که از آن به عنوان کشور دارای گل و گیاه درخشان نام برده می‌شود، بسیار پایین است و به گفته مسئولان صادرات، در این صنعت متوقف نیز شده است. گذشته از مسائل و مشکلاتی که تولیدکنندگان گل و گیاه با آن روبه‌رو هستند، به ویژه در زمینه حمل‌ونقل، اجاره زمین، کمبود و نبود نهاده‌ها، دسترسی نداشتن به دانش و فناوری روز، نظام تولید سنتی و…، واسطه‌ها نیز بر مشکلات آنها افزوده‌اند. نبود پایانه‌های گل در مراکز تولید سبب شده که دلال‌ها به قیمت بسیار نازلی گل‌های تولیدی را از پرورش‌دهندگان خریداری کنند. با وجود پایانه‌های گل، مراکز واقعی خریدوفروش گل برای عرضه در بازارهای داخلی و خارجی سامان می‌یابد و نه تنها تولیدکنندگان مورد حمایت قرار می‌گیرند، بلکه از افزایش بی‌رویه قیمت گل توسط دلال‌ها برای مصرف‌کنندگان جلوگیری و زمینه رونق صادرات نیز فراهم خواهد شد. کمبود دانش فنی، عدم اطلاع از اصول پایه، ناآگاهی تولیدکنندگان نسبت به مبارزه با آفات و بیماری‌ها، انتخاب نکردن درست مکان تولید و عدم تغذیه مناسب از مشکلاتی است که بر سر راه تولیدکنندگان گل و گیاه قرار دارد. به‌طور کلی مهم‌ترین مشکلات این بخش مانند بسیاری از بخش‌های دیگر بازاریابی، فروش و صادرات محصولات است. باید برای فروش بهتر محصولات تلاش شود کیفیت را برای صادراتی شدن بیشتر گل و گیاه تولید داخل کشور افزایش داد و باید به سمت تولید صادراتی پیش برویم. به‌طور کلی حمایت از صنعت گل، سالانه حدود یک میلیارد دلار صادرات به دنبال خواهد داشت که این رقم معادل یک سوم صادرات محصولات باغبانی و ۱۵ درصد کل صادرات محصولات کشاورزی کشور است.
در بخش دولتی نگاهی برای سرمایه‌گذاری در صنعت گل و گیاه وجود ندارد
عیسی ناظریان، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی مازندران
سرمایه‌گذاری برای تحقیق و پژوهش برای تولید ارقام جدید گل در کشور بسیار ضعیف است.
سودهای میلیون دلاری، زیبایی گل‌ها را برای تاجران چند برابر می‌کند و باعث می‌شود فعالان این صنعت هرگونه اقدام در این زمینه را سرمایه‌گذاری بدانند و هزینه و فایده آن را بررسی کنند. با اتکا به همین نگرش، ژاپنی‌ها برای تولید تنها یک رنگ خاص از یک رقم گل لاله، ۷ میلیون دلار هزینه می‌کنند تا به سود ۷۰ میلیون دلاری حاصل از فروش آن در ۷ کشور دنیا برسند.
این در حالیست که در بخش دولتی نگاهی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد و بخش خصوصی هم به دلیل مواجهه با چالش‌های متعدد مالی و غیرمالی، توان ورود به این فرایند را ندارد. از سوی دیگر حمایت نشدن بخش تحقیقات باعث شده از دانش موجود در کشور استفاده نشود. به همین علت با ضایعات بالای گیاهان و به تبع آن ضرر تولیدکنندگان مواجه هستیم.
فاصله بسیاری میان تولید و صادرات وجود دارد
احمدرضا شافعی، تولیدکننده گل و گیاه
ایران حدود یک تا ۱.۵ درصد تولید جهانی گل را در اختیار دارد، اما کمتر از ۰.۱ درصد صادرات جهانی از ایران انجام می‌گیرد. با وجود پتانسیل‌های متعدد به لحاظ جغرافیایی، همسایه‌ها، عوامل زیربنایی و اقلیم، فاصله بسیاری میان تولید و صادرات وجود دارد که مربوط به نبود دانش فنی نوین است. ما حتی از نظر دانش فنی سنتی برتری‌های زیادی داریم که ارزش بسیار بالایی دارد، ولی با وجود عوامل زیربنایی در بحث دانش فنی نوین که کیفیت را تضمین می‌کند، ضعیف هستیم.
یکی از مباحث مهم دیگر در تولید تخصصی، اندازه تولید و واحدهای تولیدی است و باید تاکید شود که در واحدهای کوچک تولید تخصصی دنبال نمی‌شود، بلکه متنوع‌کاری را شاهد هستیم. بحث مهم در تجارت داخلی و خارجی قیمت تمام‌شده است که اگر توسعه و بزرگ شدن واحدهای تولیدی انجام نگیرد، نمی‌توان در حوزه افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام‌شده سرمایه‌گذاری کرد.
البته با افزایش اندازه تولید، امکان استفاده از نظر مشاوران، افزایش دقت و استفاده از تکنولوژی جدید میسر می‌شود. امروز در هلند گلخانه‌های زیر یک هکتار توجیه اقتصادی ندارند و در بلژیک میانگین سطح گلخانه سبزی‌و صیفی ۳.۶ تا ۳.۷ هکتار است، اما ما در این زمینه با مشکل مواجه هستیم و در محلات که به نوعی قطب گل و گیاه ایران است، به‌طور میانگین قطعات گلخانه‌ها هزار متری هستند، البته واحدهایی با متراژ چند هکتاری نیز در این شهرستان فعال هستند، اما باید در کل به سمت افزایش اندازه تولید حرکت کنیم.
توان رقابت با کشورهای اروپایی وجود ندارد
مصطفی محمدی، تولیدکننده گل در محلات
گل کالایی است که به عنوان صادرات غیرنفتی ارزآوری بسیار خوبی دارد و با توجه به مشکلات آب در کشور، نسبت به تولید محصولات زراعی از صرفه اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است. با توجه به ظرفیت‌های محلات این شهرستان برای تولید و صادرات گل و گیاهان زینتی چشم‌انداز بسیار روشنی دارد، چرا که کشور ما در منطقه‌ای است که کشورهای مصرف‌کننده گل مانند عراق، افغانستان، آذربایجان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در اطراف ما قرار دارند و این یک فرصت طلایی برای صادرات گل است. از سوی دیگر، گل به دلیل نگاه فانتزی به آن هنوز جایگاه خود را در خانواده‌های ایرانی باز نکرده، در صورتی که در کشورهای پیشرفته تبلیغات مناسبی در این زمینه صورت می‌گیرد. مهم‌ترین مشکلات صادرات گل در محلات عدم پشتیبانی دولت از صادرات بخش خصوصی در زمینه گل، سنتی بودن تولید و افزایش هزینه تولید، ضعف در بسته‌بندی، مشکلات زیرساختی و حمل‌ونقل، فقدان بازاریابی مناسب و شناخت کشش بازار و به‌روز نبودن روش‌های تولید گل است. همچنین مهم‌ترین مانع تولید و انجام صادرات مشکل نیروی کار است. برای صدور برخی مجوزهای صادرات، مقررات دست و پاگیر وجود دارد و همچنین برای صدور گواهی صادرات از صادرکننده هزینه دریافت می‌شود، در صورتی که باید از صادرکننده حمایت شود. قیمت تمام‌شده محصولات گل ایران نیز از کشورهای دیگر دنیا بالاتر است و توان رقابت با کشورهای اروپایی وجود ندارد. برای کاهش قیمت تولید باید گلخانه‌ها مکانیزه شوند و از تکنولوژی روز در تولید استفاده شود.
۶۰ درصد گل‌های عرضه‌شده در ایام نوروز تبدیل به ضایعات شدند
اکبر شاهرخی، رئیس اتحادیه فروشندگان گل
مشکلاتی که نحوه فعالیت بازارهای گل برای صنف گل‌فروشان ایجاد کرده‌اند، باعث کاهش قیمت گل در فصل بهار شد. در حال حاضر بازار گل رونق بیشتری گرفته؛ ازاینرو از اعضای صنف خواسته‌‌ایم که تا حدی قیمت‌ها را کاهش دهند که در برخی مواقع این کاهش به حدود ۳۰ درصد هم می‌رسد. البته نحوه فعالیت‌هایی که در این بازارها صورت می‌گیرد، برای صنف ما مشکلات متعدد ایجاد کرده و نارضایتی اعضای صنف را به دنبال دارد.
در ابتدا قرار بر آن بود که بازارهای گل ایجاد شوند تا تولیدکنندگان بتوانند محصولات خود را به یک نقطه خاص آورده و آن را به دست فروشندگان برسانند. بر همین اساس از صبح زود در بازارهایی مانند بازار گل محلاتی فعالیت شروع شده و پیش از ساعت ۱۰ صبح هم این کار به اتمام می‌رسید، اما اکنون شرایط تغییر کرده و عده‌ای دلال راهی این بازارها شده‌اند و این موضوع پدر صنف را درآورده است. در کشورهای بزرگ و پیشرفته دنیا مانند هلند و کانادا بازارهای گل به این شکل است که حالت نمایشگاهی داشته و برای بازدید از آنها افراد مبلغی را پرداخت می‌کنند، اما در آنها امکان خرید گل وجود ندارد، اما در ایران از سر چهارراه تا مغازه‌های مختلف همه به گل‌فروشی می‌پردازند و همانطور که در ایام پیش از عید دیده شد، در بسیاری از مغازه‌ها گل و گلدان هم به فروش می‌رسید که اکثر فعالان صنف ما از این مساله گلایه دارند، اما تاکنون در این خصوص موفق به انجام اقدام مناسبی نشده‌ایم. از سوی دیگر در بازارهای گل علاوه بر عرضه انواع گل و گیاه، اقدامات متعددی نیز صورت گرفته است. به عنوان مثال دسته گل نیز تهیه می‌شود که این موضوع با بحث فعالیت‌های صنفی مغایرت دارد و چندین بار بابت این موضوع به اتاق اصناف شکایت کرده‌ایم. گل‌آرایی یک هنر محسوب می‌شود و در گل‌فروشی‌های بزرگ حتی عده‌ای برای این کار فرد خاصی را استخدام می‌کنند و این فرد ماهانه حدود ۳ تا ۴ میلیون تومان حقوق می‌گیرد. این در شرایطی است که در خارج از صنف عده بسیاری با استفاده از فضای مجازی روی کانال‌های مختلف به تبلیغ پرداخته و اینگونه اعلام می‌کنند که خدمات گل‌آرایی ارائه می‌کنند، اما زمانی که مردم برای دریافت این خدمات به آنها مراجعه می‌کنند، در بسیاری موارد با وجود دریافت مبالغی بالا کیفیت کار با آنچه به عنوان عکس روی این کانال‌ها ارائه شده، بسیار متفاوت بوده و موجب گلایه و اعتراض مشتریان می‌شود. همچنین لازم است درباره عدم توفیق ایران در صادرات گل نیز یادآوری کنیم اکنون بازار داخلی در حدی است که تمام تولیدات کشور در آن مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، در چنین شرایطی اگر ما به بازارهای خارجی دسترسی داشتیم بخشی از این تولید صادر می‌شد و بدین ترتیب علاوه بر تولید، اشتغال نیز ایجاد می‌شد. این درحالیست که در نوروز سال جاری به‌دلیل نبود برنامه‌ریزی دقیق از سوی متولیان تولید و گلخانه‌داران بازار از انواع گل اشباع شد و براساس آخرین آمار اتحادیه، بیش از ۶۰ درصد گل‌های عرضه‌شده به بازار در ایام نوروز تبدیل به ضایعات شدند. به عبارت دیگر، زیان امسال تولیدکنندگان گل و گیاه نسبت به سال‌های گذشته بیشتر بود و با توجه به توقف کامل صادرات در سال ۹۵ تولیدکنندگان گل به امید رونق بازار در ایام نوروز، تولید خود را افزایش دادند که این اقدام منجر به اشباع بازار و افزایش ضایعات شد. از دلایل دیگر افزایش ضایعات در بازار گل عرضه این محصول توسط افراد غیرمتخصص و متفرقه است. در حال حاضر بیش از سال‌های گذشته شاهد عرضه گل توسط افراد غیرمتخصص و در مکان‌های متفرقه هستیم، به‌طوری که در روزهای پایانی سال تعداد دستفروشان گل بیش از مغازه‌ها و بازارچه‌های گل‌فروشی بود و این اتفاق نیز بر افزایش ضایعات تاثیر داشته است. نبود نظارت و نابه‌سامانی در عرضه گل در ایام نوروز به اندازه‌ای بود که برخی در مقابل درب منزل خود اقدام به عرضه گل و سبزه می‌کردند و این اتفاق قیمت‌ها را بسیار پایین آورد و افزایش زیان تولیدکنندگان را رقم زد. با توجه به نام‌گذاری سال ۹۶ به «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» نیز باید گفته شود که شرایط متنوع اقلیمی در کشور و وجود مناطق بسیار مستعد، صنعت گل و گیاه را تبدیل به یکی از بخش‌های مناسب تولید اشتغال در کشور کرده است. هر گلخانه گل و گیاه، حداقل برای ۱۵ نفر اشتغال ایجاد می‌کند و در صورت رونق در صادرات علاوه بر گلخانه‌ها، در بخش حمل‌ونقل و عرضه این محصول نیز زمینه‌های بسیاری برای اشتغال فراهم است که می‌توان با توسعه صادرات به آن دست یافت. البته بیشترین اشتغالزایی در بخش تولید گل در شهرستان‌هاست و با توجه به اینکه مناطق مستعد تولید گل خارج از شهرهای بزرگ هستند، رونق این صنعت باعث ایجاد زمینه‌های اشتغال برای روستاییان و کاهش مهاجرت آنها می‌شود.
