سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
بهگزارش کسب و کار نیوز، براساس ارزیابیها، بهجز بخشهایی از گیلان و مازندران، اغلب مناطق کشور درگیر بحران شدید آب هستند. استانهایی چون اصفهان، مرکزی، سیستان و بلوچستان و خراسان از جمله مناطقیاند که با فشار مضاعف بر منابع آبی مواجهاند و نیاز به تدابیر فوری دارند. اجرای طرحهای اضطراری و اصلاح الگوهای بهرهبرداری، بخشی از راهکارهایی است که در دستور کار قرار گرفته تا از تابستان سخت امسال با حداقل چالش عبور شود.
مقامات وزارت نیرو تأکید دارند که ایران با واقعیت اقلیم خشک سازگاری لازم را پیدا نکرده و این موضوع در نحوه مصرف آب بهویژه در بخش کشاورزی بهوضوح مشهود است. بهرغم هشدارهای پیدرپی درخصوص کاهش بارندگی و خشکسالی پنجساله، هنوز کاشت محصولات پرمصرفی مانند هندوانه در مناطق کمآب ادامه دارد؛ محصولی که نهتنها منابع آبی را تحلیل میبرد، بلکه در عمل «آب مجازی» کشور را نیز صادر میکند.
بر اساس تحلیلها، تنها یک سال در شش دهه گذشته شرایطی وخیمتر از امسال داشتهایم. منابع آب کشور اکنون به مرز هشدار رسیده و برای مدیریت مؤثر، نیاز به تغییرات ساختاری در نحوه کشاورزی و مصرف خانگی آب وجود دارد. کاشت چمن بهعنوان یکی از گیاهان پرمصرف نیز همچنان در برخی مناطق رواج دارد، در حالی که گونههای مقاومتری با نیاز آبی کمتر نیز در دسترس است.
وزارت نیرو در این شرایط به دنبال راهکارهایی برای اصلاح مصرف و افزایش بهرهوری است. هرچند تاکنون تصمیمی برای جیرهبندی آب اعلام نشده، اما شرایط نگرانکننده است، در کنار این اقدامات، موضوع افزایش تعرفه آب نیز مورد بررسی قرار گرفته است. بهگفته مسئولان، هرگونه تغییر در تعرفهها نیازمند طی مراحل قانونی و انجام گفتوگو با ذینفعان است تا با همراهی مردم و کشاورزان، به تصمیمی متوازن و منطقی رسید.
برای سال آینده، طرحهایی برای بهبود وضعیت منابع آبی در نظر گرفته شده که هنوز بهصورت رسمی اعلام نشدهاند، اما تأکید بر برنامهریزی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت در دستور کار قرار دارد. مسئولان معتقدند که عبور از بحران فعلی نیازمند همکاری جدی همگانی، درک عمومی از وضعیت خشکسالی، و اصلاح الگوهای مصرف است.
در همین حال، پیشنهادهایی نظیر تغییر در الگوی تعطیلات تابستانی نیز برای کاهش مصرف در روزهای اوج گرما در دست بررسی است. با وجود همه چالشها، امیدواری به بارش و اجرای موفق طرحهای جدید، بخشی از نگاه مسئولان برای عبور از این بحران است؛ اما همچنان کلید اصلی در دستان مردم است: صرفهجویی، مشارکت، و درک مشترک از اهمیت هر قطره آب.
بحران آب مسئلهای جهانی است، اما در ایران به دلیل شرایط ویژه اقلیمی و قرارگیری در کمربند خشک و نیمهخشک جهان و میانگین بارش کمتر از یکسوم میانگین جهانی، این مشکل حادتر است.
در ایران، در کنار عوامل طبیعی، سوءمدیریت نقش اساسی در تشدید بحران آب داشته است. متأسفانه از یکسو به دلیل مدیریت ناکارآمد منابع آبی، برداشت بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی صورت گرفته و از سوی دیگر سدسازیهای گسترده بدون مطالعات جامع، پیامدهای زیستمحیطی و نبود نگاه یکپارچه به چرخه آب باعث تشدید این موضوع شده است. همچنین در حوزه کشاورزی به دلیل الگوی نامناسب توسعه کشاورزی که با تخصیص حدود ۹۰ درصد منابع آب به بخش کشاورزی با راندمان پایین و کشت محصولات آببر در مناطق کمآب به همراه استفاده از روشهای آبیاری سنتی و ناکارآمد منابع آبی را هدر دادهایم.
در زمینه قیمت آب نیز متأسفانه اعمال نکردن سیاستهای قیمتگذاری مناسب باعث شده ارزش واقعی این منبع حیاتی درک نشود. همچنین ضعف در ساختار نهادی و قانونی و پراکندگی تصمیمگیری بین نهادهای مختلف و ناهماهنگی بین دستگاههای ذیربط و فقدان ضمانت اجرایی قوی برای قوانین موجود از دیگر دلایل تشدید بحران آب در کشور است و در آخر، نگاه کوتاهمدت به حل مسائل آب به همراه تمرکز بر راهحلهای سازهای (مانند سدسازی) به جای مدیریت تقاضا و اصلاح الگوی مصرف همگی باعث ایجاد شرایط فعلی برای کشورمان شدهاند. این مسائل در طول دهههای متمادی انباشته شدهاند و متأسفانه امروز به نقطه بحرانی رسیدهاند.
