تعاونی ها بهترین راه خانه دار شدن کارگران است/مسکن ارزان برای کم درآمدها

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز ، سیاستگذاری بخش مسکن طی چهار دهه گذشته همواره با فراز و نشیب های زیادی همراه بوده و برای جامعه کم درآمد، به ویژه قشر کارگری به عنوان یک نیاز اساسی مطرح می‌شود. تامین مسکن بعد از دستمزد از مهمترین عوامل اقتصادی و اجتماعی در جامعه کارگری محسوب می‌شود که در افزایش نرخ تورم بیش از پیش خودنمایی می‌کند، تا جایی که برای برخی از تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی نرخ مسکن به عنوان یک سنجش مهم معیشتی مورد توجه بوده است.

بازار اجاره مسکن از سقف کاذب اجاره‌بها عبور کرد و میانگین هزینه اجاره خانه در تیرماه امسال ۴۳.۲۲ درصد جهش کرد.دولت مصوب کرده بود از تابستان امسال اجاره‌بها در قراردادها حداکثر ۲۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یابد. ساز و کار بازار اما مانع توجه معاملات به نرخ دستوری شد. تورم تند اجاره مسکن به خاطر تورم عمومی بالا و جهش‌های پیشین قیمت مسکن است.از همین رو برای کاهش آن باید تکلیف این دو فاکتور روشن شود. با این حال به دلیل آنکه نرخ مصوب دولتی از روی تورم عمومی و به اندازه نصف آن در نظر گرفته شده با واقعیت بازار اجاره و تورم اجاره فاصله چشمگیر دارد و قابل پذیرش نیست.

طی یکسال گذشته بحث قرارگاه مسکن کارگری در کشور مطرح شد تا بتواند اقدامی در جهت تأمین مسکن کارگران باشد. از آنجایی که بخشی از این مهم به نوع رویکرد کارفرمان مربوط می‌شود، باید دید نگاه کارفرماها به این موضوع چگونه است. اقدامات انجام گرفته در خصوص مسکن کارگران موضوعی بود که وزیر کار به آن اشاره کرد و گفت: در این راستا قرارگاه مسکن کارگری راه‌اندازی شده تا با استفاده از ظرفیت‌های قانونی بتوانیم به ساخت مسکن کارگران کمک کنیم.

هادی بهداد, مدیرکل دفتر آسیب های اجتماعی وزارت رفاه در آخرین اظهارات خود طی هفته های گذشته از پیشرفت ۲۰ تا ۸۰ درصدی پروژه‌های ساخت مسکن برای ۷۰ هزار کارگرخبر داد وگفت: زمان شروع دولت، قریب به ۳۰۰ هزار کارگر داشتیم که این کارگران در طرح‌های قبلی مسکن ثبت نام کرده بودند ولی هیچکدام پروژه‌هایشان شروع نشده بود. اما در ثبت نام مجدد طرح جدید مسکن فعلاً ۷۰هزار پروژه مسکن در چهارچوب طرح جهش مشخص کردیم که درحال انجام است.

هادی بهداد افزود:‌ از ۲۰ تا ۸۰ درصد این پروژه‌ها برای ۷۰ هزار کارگر درحال پیشرفت است. این البته جدا از آن آماری است که خود بنگاه‌های تولیدی و کارفرمایان تاکنون مسکن سازمانی خود را ساختند. گفته می شود که قرار است واحدهای تعاونی محور، کارفرما محور و… برای کارگران ساخته شود. همچنین تأکید ویژه ای روی حل موانع مسکن سازی کارگران گذاشته خواهد شد.

هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن های صنفی کارگران،  بهترین ساز و کار تامین مسکن کارگران را تعاونی‌های مسکن کارگری می داند. وی با بیان اینکه ۷۰ درصد دریافتی کارگران را مسکن و اجاره بها می بلعد، می گوید: برای خانه دار شدن کارگران از طریق تعاونی ها لازم است در ابتدا تعاونی های مسکن کارگری تشکیل و سپس توسط آنها وام های بدون بهره با اقساط بلند به کارگران پرداخت شود.

ابوی تامین زمین رایگان، پرداخت وام های ارزان و نظارت بر ساخت و ساز را از جمله اقدامات موثر در تامین مسکن کارگران می داند و می گوید: کارگران برای خانه دار شدن آورده کمی دارند لذا اگر قرار است مسکن کارگری با قیمت مناسب ساخته و تحویل آنها شود، بهترین راه این است که کارگران در قالب تعاونی‌های مسکن ساماندهی شوند و دولت و وزارت تعاون بر عملکرد آنها نظارت کند. به گفته دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران، دریافتی کارگران آنقدری نیست که بتوانند اقساط سنگین وام و تسهیلات بانکی را پرداخت کنند به همین دلیل لازم است وام های بدون بهره با اقساط بلندمدت در اختیار کارگران قرار گیرد.

کارشناسان بر این باورند که در ساخت مسکن ارزان باید از ظرفیت تعاونی‌های مسکن استفاده و بر آنها نظارت شود چرا که در تعاونی‌های مسکن نگاه سودآوری حاکم نیست و واحدهای مسکونی با قیمت تمام شده کمتر و کیفیت قابل قبول ساخته و در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. بنابراین توجه به تعاونی‌های مسکن می‌تواند ضمن رونق بخشیدن به اقتصاد و اشتغال کشور، بستر ساخت مسکن ارزان برای خانوارهای کم درآمد را فراهم کرده و بسیاری از اقدامات سوداگرایانه را کاهش دهد.

بهره گیری از بخش خصوصی در تولید مسکن

فرشید ایلاتی، کارشناس مسکن

عملکرد بانک‌ها در اعطای تسهیلات خرد به مردم در بخش مسکن مناسب نبوده است. متأسفانه بانک‌ها عملکرد خوبی نداشتند، و بر اساس گزارش ها بانک‌ها منابع قرض‌الحسنه در اختیار خود را به شرکت‌ها، زیرمجموعه‌ها، پرسنل و مدیران خودشان وام داده‌اند که اینگونه وام‌ها یعنی از سهم وام‌های خرد دیگر برداشته شده است. از سوی دیگر توجه به مشارکت های مردمی خود می تواند زمینه ساز بهبود و تقویت بازار مسکن شود. دولت باید به این ظرفیت های مردمی در بخش مسکن توجه کند تا بتواند از رکودی که گریبان گیر بازا رمسکن شده خارج شود.

استفاده از ظرفیت های مردمی خود می تواند بازار مسکن را تقویت کند اما این به آن شرط است که  دولت بتواند از این ظرفیت ها به خوبی استفاده کند. دولت در حال حاضر می تواند با اعتماد به بخش خصوصی و مردم با استفاده از طراحی های ساده و کم مرتبه تولید واحدهای مسکونی را در بازار مسکن ورود بیشتری داشته باشند. دولت نمی تواند با بلند مرتبه سازی به سمت ساخت وساز مسکن برود بلکه تنها می توان از طریق واگذاری اراضی و پرداخت تسهیلات ساخت متقاضیان را به این بازار سوق داد. در طرح نهضت ملی مسکن قرار است رویکرد عمودی سازی شهرها جای خود را به شهرسازی افقی بدهد و در مناطقی که زمین به اندازه کافی وجود دارد، مسکن ویلایی و یک طبقه ساخته شود که این امر خود می تواند متقاضیان بیشتری را به سمت بازار مسکن هدایت کند.

این در حالی است که مادامی‌که عمودی سازی در دستورکار قرار می‌گیرد، زمان ساخت افزایش می‌یابد و همچنین می‌بایست مشاعات موردنیاز نیز فراهم گردد که سبب افزایش هزینه تمام‌شده ساختمان می‌گردد. به دلیل آنکه متقاضیان دریافت مسکن اقشار متوسط و ضعیف هستند، افزایش هزینه تمام‌شده فشار بیشتری را به خانوارها اعمال خواهد کرد و دولتها نیز از چنین رویکردی صرف‌نظر کرده است و تاجایی که امکان‌پذیر باشد، عمودی سازی اتفاق نخواهد افتاد مگر در مواردی که امکان ساخت وجود نداشته باشد و عمودی سازی دارای ضرورت تلقی شود.