تمام راه‌ها برای فرار مالیاتی بسته می شود/فشار مالیات بر سوپرمیلیاردرهای فراری/هشدار به مشاغلی که از کارتخوان استفاده نمی‌کنند

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، مالیات بر درآمد مشاغل، یکی از انواع مالیات های مستقیم بر پایه درآمد است. این نوع مالیات را افرادی پرداخت می کنند که اصطلاحاً به آن‌ها کسبه، اصناف، پیشه‌وران و صنعت گران گفته می‌شود. مقایسه درآمدهای مالیاتی در سال های ۹۸ تا ۱۴۰۱ نشان می دهد که سرانه مالیات پرداختی توسط مشاغل در سال ۱۴۰۰حدود ۵.۸ میلیون تومان و در سال ۱۴۰۱ حدود ۶.۱ میلیون تومان بوده است. این در حالی است که با توجه به تعداد کارمندان دولت (۲.۳ میلیون نفر) و درآمد وصولی مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی، سرانه مالیات دریافتی از کارمندان در سال ۱۴۰۰، حدود ۸.۸ میلیون تومان و در سال ۱۴۰۱، حدود ۱۰ میلیون تومان بوده است. این امر نشان می دهد که کارمندان دولتی ۱.۵ برابر مشاغل مالیات پرداخت می‌کنند.

بر اساس بررسی های سازمان امور مالیاتی، بخش اعظم شکاف مالیاتی کشور (مجموع فرار و اجتناب مالیاتی) در بخش مالیات مشاغل است. صرفا حدود ۲۰ درصد از مالیات بالقوه مشاغل، وصول می شود یعنی مشاغل فقط یک پنجم مالیات واقعی خود را می پردازند.

نگاهی به سرانه مالیاتی اصناف پردرآمد نشان می دهد که شکاف مالیاتی در این اصناف هم قابل توجه است. به عنوان مثال، سرانه مالیات ابرازی پزشکان در سال ۱۴۰۱ (عملکرد سال ۱۴۰۰) ۲۲.۳ میلیون تومان و این رقم برای دندانپزشکان ۱۶.۴ میلیون تومان بوده است. این رقم برای وکلا و بنگاه‌های املاک حدود ۲ تا ۳ میلیون تومان بوده است. این آمارها نشان می دهد که اصناف درآمد واقعی خود را اعلام نمی‌کنند و یا با عدم استفاده از کارتخوان‌ها و یا درخواست کارت به کارت به دنبال استفاده از ترفندهای فرار مالیاتی هستند این در حالی است که از کارمندان پیش از دریافت حقوق، مالیات کسر می‌شود.

سازمان امور مالیاتی کشور برای شناسی فرارهای مالیاتی، تراکنش‌های بانکی صاحبان مشاغل را مورد رصد و بررسی قرار می‌دهد و بر اساس میزان درآمد، مالیات را اخذ می‌کند. از این رو هر گونه کارت به کارت کردن و یا دریافت وجه نقد و انتقال آن به حساب مورد پیگیری قرار می‌گیرد. رییس سازمان امور مالیاتی کشور نیز ضمن استقبال از ایجاد شعب مالیاتی مخصوص پزشکان، بر اصلاح ضرایب مالیاتی آنان تاکید کرد و گفت: تقاضا داریم پزشکان محترم نسبت به انجام تکالیف قانونی خود اهمال نکنند تا هنگام رسیدگی و تشخیص مالیات دچار زحمت مضاعف نشوند.

محمد هادی سبحانیان همچنین در خصوص عدم استفاده برخی مودیان از جمله پزشکان از دستگاه پوز، اعلام کرد: باید به صنوف مختلف اطلاع رسانی شود که اگر از دستگاه پوز استفاده نکنند هم اطلاعات گردش حساب معاملات آنها در اختیار سازمان قرار می گیرد.

بنابراین عدم استفاده از دستگاه پوز امری بیهوده برای فرار از پرداخت مالیات است. طبق آخرین گزارش سازمان امور مالیاتی کشور، اسامی ۵ هزار و ۶۷۶ پزشک دارای گزارش عدم استفاده از پایانه‌های فروشگاهی به سازمان نظام پزشکی و ادارات کل امور مالیاتی برای اقدامات تکمیلی از جمله تذکر کتبی، عدم شمول استفاده از تسهیلات تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم و بازدید میدانی ارسال شده است. همچنین از سوی گزارش‌های مردمی، ۲ هزار و ۶۳۳ مورد گزارش‌های عدم استفاده از کارتخوان اصناف برای درج در پرونده و لحاظ در رسیدگی صورت گرفته شده است.

الزام قاطعیت دولت در اخذ مالیات

عبدالمجید شیخی، اقتصاددان

برای تقویت درآمدهای دولت نیاز به جلوگیری از فرار مالیاتی داریم. فرار مالیاتی در کشور رقم بسیار بالایی است. اگر بتوان از این فرار مالیاتی جلوگیری کرد، با همین سامانه رصد تراکنش‌های پولی و مالی حتی نیاز به فروش نفت و گاز هم نخواهیم داشت. حتی می‌توان فقط روی فراوری آنها سرمایه‌گذاری کرد. همچنین اگر این سامانه مستقر شده و از فرار مالیاتی جلوگیری و نظام مالیاتی اصلاح شود می‌توان به رفع کسری بودجه دولت کمک کرد. بدین ترتیب یکی دیگر از بهانه‌های افزایش حجم نقدینگی برطرف خواهد شد.

متاسفانه طرح مالیات بر خانه‌های خالی که می‌تواند نرخ اجاره را پایین بیاورد چند سال است معطل مانده است. فرار مالیاتی دست‌کم هم گرفته‌ می شود. درحالی‌که باعث افزایش ضریب جینی است. جیب پول دارها به طور مداوم پر از پول می‌شود و مالیاتی نمی‌پردازند. این اقشار روزبه‌روز فربه‌تر می‌شوند و قدرت خرید سایر اقشار پایین‌تر می‌آید. درواقع ضریب جینی بیشتر می‌شود.

این در حالی است که حتی اگر سایر شاخص‌های اقتصادی نشان دهنده بهبود اقتصاد کشور باشد، به جز برخی از متغیرهای دیگر، فراریان مالیاتی با پول‌های سرگردان، با سوداگری و دلال بازی‌ها می‌توانند منجر به افزایش قیمت ها شوند.

به هر ترتیب با توجه به گستردگی فرار مالیاتی در ایران، اگر دامنه اصلاح پوشش مالیاتی افزایش پیدا کند، قطعاً منابع خوبی در اختیار بودجه کشور قرار می‌گیرد. قاطعیت دولت در اخذ مالیات می‌تواند منجر به پایان ‌یافتن یا سرکوب هرچه بیشتر فعالیت‌های غیرمولد در کشور شود. همچنین لازم است دولت تمامی تراکنش‌های بانکی را نیز مشمول اخذ مالیات کند. به بیان بهتر، لازم است دولت پایانه‌های فروش را به خودپردازها مجهز کند تا از تراکنش‌ها مالیات اخذ شود.

در این موضوع شکی وجود ندارد که در برخی از پایه‌های مالیاتی به شدت نیازمند تجدیدنظر هستیم. اصلاح ضرایب مالیاتی نیز بسیار حائز اهمیت است. البته این موضوع مهم را باید مدنظر داشته باشیم که نباید تولید کشور را تحت فشارهای مالیاتی قرار دهیم و تولید را مشمول اخذ ضرایب تصاعدی مالیاتی کنیم. چرا که به نفع اقتصادی نیست که تولید باید در آن رونق بگیرد.