سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرائی
به گزارش کسب و کار نیوز، در قالب این برنامه هم‌اکنون بیش از ۱۰ هزار نفر از متخصصان و محققان ایرانی خارج از کشور جذب شدند و بیش از ۲۶۰۰ نفر از محققان و متخصصان ایرانی دانشگاه‌های برتر دنیا (بیشتر از کشورهای آمریکا، کانادا و کشورهای اروپایی) به کشور بازگشته‌اند که ۱۹ درصد آنها فارغ‌التحصیل ۲۰ دانشگاه برتر دنیا (همچون ام‌آی‌تی، استنفورد، کمبریج، هاروارد، برکلی، ایلینوی، امپریال کالج، پرینستون، میشیگان، ملی سنگاپور، ای‌پی‌اف‌ال سوئیس و …) هستند و حدود ۷۹ درصد این افراد تجربه زندگی بیش از ۵ سال را در خارج از ایران داشته‌اند.
مهاجرت‌های بین‌المللی در جهان امروز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و همه کشورها با درجات مختلفی با این پدیده، مواجه هستند. بر همین اساس، مهاجرت برای بسیاری از کشورها فرصت و برای برخی نیز تهدید تلقی شده و وجه تمایز کشورها در زمینه فرصت یا تهدید بودن مهاجرت برای آنها، نوع مواجهه با موضوع و نحوه سیاستگذاری و مدیریت آن است.
در این راستا، معاونت علمی و فناوری با همکاری بنیاد ملی نخبگان «برنامه همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور (connect.isti.ir)» را از سال ۹۵ با هدف ایجاد ساز و کاری برای بهره‌مندی از دانش و تجارب ارزشمند محققان و متخصصان ایرانی خارج از کشور در قالب برنامه‌هایی همچون پسادکتری، فرصت مطالعاتی، اساتید مدعو و معین، تأسیس شرکت فناور و برگزاری سخنرانی و کارگاه تخصصی، پروژه تخصصی جایگزین خدمت سربازی، با تاکید بر مدل چرخش مغزها، طراحی و اجرایی کرده است.
مخاطبان این برنامه شامل دانش آموختگان دوره دکترا از یکی از ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا، اساتید یکی از ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا و متخصصان و کارآفرینان فعال در یکی از مؤسسات شاخص علمی و فناوری یا شرکت‌های دانش‌بنیان خارجی است.
این برنامه با هدف رفع چالش‌های اساسی عنوان شده توسط نخبگان ایرانی علاقه‌مند به همکاری با کشور از جمله «عدم وجود یک مکانیزم مشخص برای ایجاد ارتباط با مؤسسات و مراکز منتخب علمی و فناوری»، «عدم آشنایی با وضعیت علمی و فناوری کشور در حوزه تخصصی»، «فرآیند زمان‌بر تأیید مدارک و جذب در دانشگاه‌ها و مشکلات معیشتی» و «مساله سربازی» طراحی و اجرا شده و توانسته است در ۶ سال گذشته پل ارتباطی میان متخصصان و دانشمندان ایرانی خارج از کشور با بیش از ۱۵۰ مرکز علمی و فناوری شامل برترین دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، پارک‌های فناوری و شرکت‌های دانش بنیان منتخب داخلی در کمترین زمان ممکن بوده و آنها را با ظرفیت‌های موجود در حوزه‌های مختلف علمی و فناوری آشنا کند.
یکی دیگر از دستاوردهای این برنامه ایجاد ۲۸۰ شرکت دانش‌بنیان و استارتاپ در حوزه‌های مختلف «هوش مصنوعی»، «بیوتکنولوژی»، «نانو»، «انرژی»، «فناوری اطلاعات و ارتباطات» و غیره است. این مجموعه‌ها زمینه اشتغال تخصصی مستقیم برای بهترین متخصصان و فارغ‌التحصیلان داخلی را فراهم کرده‌اند.
همچنین تاکنون بیش از ۴۵۰ نفر از محققان بازگشته به کشور در قابل برنامه مذکور جذب هیأت علمی دانشگاه‌های تراز اول داخلی شده که این امر در بالا رفتن سطح کیفی فعالیت‌های پژوهشی، آموزشی و بین‌المللی دانشگاه‌ها تأثیر زیادی داشته است.
همچنین در دو سال گذشته به‌صورت ویژه نشست‌های مجازی با متخصصان و محققان ایرانی مقیم کانادا، امریکای شمالی و برخی کشورهای اروپایی با هدف معرفی برنامه‌های معاونت علمی و فناوری و بنیاد ملی نخبگان با محوریت طرح‌های و برنامه‌های حمایتی در حوزه مربوط به کرونا برگزار و پروژه‌های مختلفی در حوزه‌های زیست فناوری، دارو، واکسن و همچنین فناوری اطلاعات (هوش مصنوعی، بیگ دیتا و …) تعریف شده است.
نکته مهم در فراهم کردن شرایط تردد نخبگان، افزایش میزان تعهد ایشان در هر بار حضور خود در کشور برای مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با حوزه علم و فناوری است. هدف ایجاد وابستگی و احساس مسئولیت در نخبگان ایرانی نسبت به کشور است که می‌بایست مرحله به مرحله و با القای حس تأثیرگزار بودن آنها در حوزه تخصصی خود ایجاد شود.
تسهیل فعالیت نخبگان بازگشته به کشور
کیوان نقره کار، کارشناس فناوری اطلاعات
برای نخبگان و فارغ التحصیلانی که قصد بازگشت به کشور و فعالیت در حوزه فناوری کشور را دارند باید زیرساخت ها فراهم شد. به عبارتی زیرساخت های مربوط به کسب و کارهایی که قصد حضور و فعالیت در آنها را دارند باید به بهترین شکل ممکن ایجاد شود. نخبگان اگر بخواهند وارد بازار کار شوند و یا ایده و محصول خود را به بازار ارایه دهند نیاز به زیرساخت و بستر مناسب دارند.
فناوری های مورد نیاز، ملاحظات قانونی، معافیت ها و تسهیلات باید به خوبی فراهم شود. تسریع در تغییر قوانین باید دیده شود. اینترنت باکیفیت و آزمایشگاه های مورد نیاز باید در اختیار نخبگان قرار گیرد. همچنین سرمایه گذاری درست و مناسب باید در دستور کار قرار داشته باشد. ارتباط درست با بازار نیز یکی از مهم ترین نیازهای نخبگان برای فعالیت است. این افراد به دلیل اینکه به تازگی به کشور بازگشته اند شاید آشنایی چندانی با فرآیندهای بازار نداشته باشند. باید از لحاظ فکری و امنیتی حمایت شوند. در کشور ما به هر حال هجمه های داخلی و خارجی وجود دارد. نمی توان گفت این هجمه ها بر روی فعالیت این افراد تاثیر نخواهد گذاشت. ذهن فعالان و نخبگان بخصوص افرادی که از خارج از کشور بازگشته اند حساس تر است و باید شرایط بهتری برای ادامه کار آنها وجود داشته باشد.
فراهم سازی شرایط آسایش روانی کسب و کار به آسایش روان یک کشور منجر می شود و اهمیت این موضوع این است که امنیت کشور به امنیت مردم کمک خواهد کرد. باید این شرایط فراهم شود. در غیر این صورت نخبگان یا تمرکز کافی برای کار نخواهند داشت و یا تصمیم به بازگشت خواهند گرفت.
باید این زنجیره های ایده تا بازار و آسایش روانی برای فعالیت درست فراهم شود تا بتوان شاهد دستاوردهای آن باشیم. از سوی دیگر بهتر است این افراد و فعالیت های آنها خیلی دولتی نشود. در عین حال اما بهتر است گزارش های لحظه به لحظه از حضور آنها داشته باشیم تا مردم حضور آنها را بهتر و شفاف تر شاهد باشند. باید مردم در جریان فعالیت ها و پیشرفت های این افراد قرار بگیرند.
