دلایل رکوردشکنی نرخ ارز

سرمقاله

نرخ ارز در ماههای اخیر به دلیل امید به احیای برجام و بهبود روابط بین المللی در کانال ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان در نوسان بود. این قیمتها واقعی نبود. مدتی نیز در کانال ۲۸ هزار تومان ثابت ماند. زمانی که تمامی امیدها از تحقق برجام از سوی دو طرف به طور کامل قطع شد شاهد رشد قیمت دلار شدیم. این اتفاق تا به امروز ادامه داشته و ثبت رکود ۴۱ هزار تومان برای نرخ ارز دلیلی بر این مدعاست. به عبارتی قیمت واقعی دلار ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان نبود. شرایط مذاکرات توانست دلار را در این کانال ها حفظ کند. قیمت واقعی دلار این دلاری است که این روزها در بازار ارز قیمت می خورد.
انتظارات بر این بود که قیمتها با اجرای برجام کاهشی شود. بعد از اینکه از سه ماه گذشته امید برجام به ناامیدی کامل بدل شد و مقامات ایرانی و طرفین غربی به نوعی آن را اعلام کردند، جنبه کاهشی قیمت ارز در اذهان فعالان اقتصادی از بین رفت. در مواقعی که شرایط بحرانی می‌شود و نرخ ارز در مسیر صعودی حرکت می‌کند، صادر‌کننده نیز تلاش می‌کند ارزهای صادراتی را با تاخیر به بانک مرکزی بفروشد.
عوامل دیگری نیز بر افزایش و رکورد شکنی قیمت دلار تاثیرگذار هستند. تاثیرات خروج سرمایه و ورود کالاهای قاچاق نیز به مشکلات بازار ارز دامن زد. قاچاق و خروج سرمایه هم بر تعییت قیمت ارز قیمت تاثیر دارند. ۳۵ درصد ارز کشور مورد مصرف این دو عامل اثرگذار هستند. همچنین وقتی کالایی وارد کشور می‌شود که ارز مورد نیاز از بانک مرکزی و ارز نیمایی تامین نشده و از بازار آزاد تامین و خریداری‌ شده، قیمت ارز رشد می کند. بنابراین قیمت ارز آزاد تعیین‌کننده قیمت‌ها در داخل کشور است.
به طور کلی افزایش قیمت ارز به دلیل عدم اجرایی شدن برجام و افزایش تنش های بین المللی رقم خورد. ضمن اینکه تنش های داخلی نیز به این افزایش قیمت دامن زد. مردم هم با مشاهده افزایش مستمر قیمت دلار با هیجان و تمایل بیشتری برای خرید ارز وارد بازار می شوند. همین امر منجر به رشد تقاضا می شود که باز هم قیمت ارز را تحت تاثیر قرار می دهد.
این در حالی است که ما شاهد تورم بالا در دیگر بازارهای دارایی هم هستیم. رشد تورم در بازارهای موازی مانند مسکن حتی بیشتر از بازار ارز اتفاق افتاده است. این تورم که در طول سه سال اخیر در بازارهای موازی ایجاد شد هم در این شرایط تاثیر بر بازار ارز گذاشت. عدم تاثیرگذاری تورم دیگر بازارها بر بازار ارز نرخ ارز را در محدوده ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان حفظ کرد.
بگیر و ببند هم در بازار ارز راهگشا نیست. این تجربه سالهای سال در مدیریت بازار ارز ناموفق بوده است. به عبارتی کنترل‌های خیابانی مشکل را به صورت اساسی حل نمی‌کند. چنین راهکارهایی به صورت مقطعی راهگشا است. زیرا اقتصاد زیرزمینی را شکل می‌دهد. چنین اقتصادی قیمت ارز را گران‌تر خواهد کرد. باید بپذیریم که قیمت بازار آزاد روی بانک مرکزی تاثیر می‌گذارد و نرخ واقعی ارز همان بازار است نه نرخ‌های اعلامی بانک مرکزی. با ادامه این اتفاقات و عدم حل مشکلات سیاسی و بهبود روابط بین الملل نمی توان به کاهش یا ثبات نرخ ارز امید داشت.