فروش اوراق ارزی به ثبات نرخ ارز منجر خواهد شد؟/طرح های پرهزینه برای کنترل نرخ ارز

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، البته ابهاماتی در این طرح نیز همانند دیگر طرح های پیاده سازی شده در بازار ارز وجود دارد. این طرح قرار است همزمان با فروش ارز سهمیه ای در شعب بانکی تعیین شده اجرا شود. فعالان اقتصادی معتقدند این طرح فارغ از تاثیراتی که می تواند بر بازار ارز داشته باشد، دولت ملکف است در گام نخست و مهم خود، تورم را مدیریت و کنترل کند. چراکه این تورم است که به نوسانات ارزی دامن می زند. برخلاف تصور عموم افزایش نرخ ارز منحر به تورم نمی شود و عامل رشد دلار، تشدید نرخ تورم است.

به هر ترتیب تصمیم جدید بانک مرکزی برای بازار ارز به مرحله اجرا درآمده و همه نگرانی مسوولان در راستای عدم صعود دلار به کانال ۳۷ هزار تومان است. در حال حاضر اوراق ارزی توسط بانک مرکزی عرضه می شود و ارز سهمیه ای نیز همزمان در شعب ارزی بانک ها طبق روال معمول به فروش می رسد. حال باید دید خرید اوراق ارزی بهتر است یا ارز سهمیه ای و خریداران کدام طرح را به دیگری ترجیح خواهند داد. همچنین مهم این است که این طرح چه نتیجه ای بر بازار ارز دارد و آیا می تواند از جهش نرخ ارز به کانال های بالاتر جلوگیری کند یا خیر.

در این رابطه علی صالح‌آبادی، رییس کل بانک مرکزی از معرفی ابزار جدید بانک مرکزی در حوزه بازار ارز خبر داده و اعلام کرد: افرادی که نگران نوسان در بازار ارز هستند و به این دلیل خرید ارز انجام می‌دهند باید بدانند که از ابزار جدیدی را در این حوزه معرفی خواهیم کرد تا بتوانند اوراقی را که منتشر می‌شود خریداری کنند و دیگر نگرانی از این جهت نداشته باشند. بر این اساس خریداران در سررسیدهایی مشخص می‌توانند اوراق را به بانک مرکزی بفروشند و پس از این نگرانی افراد با این ابزار برطرف خواهد شد. اوراق ارزی یک امکان جدید سرمایه‌گذاری بوده که در دسترس قرار گرفته است. رئیس‌کل بانک مرکزی هفته قبل و دقیقا دو، سه روز پیش از شروع فروش ارز سهمیه‌ای در صرافی‌ها و شعبات منتخب بانکی، به مردم توصیه کرد برای خرید دلار و یورو عجله نکنند، چون قرار است ابزار جدیدی برای کنترل بازار ارز معرفی شود. حالا مشخص شده منظور علی صالح‌آبادی، توزیع اوراق ارزی در شعب منتخب بانک ملی کالا بوده است. طبق اعلام بانک مرکزی، اشخاص حقیقی بالای ۱۸ سال از روز شنبه ۲۸ آبان می‌توانند با مراجعه به شعب ارزی بانک ملی نسبت به خرید اوراق ارزی اقدام کنند.

یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرآنلاین درباره ابزار جدید بانک مرکزی برای مهار و کنترل بازار ارز و فروش اوراق ارزی می‌گوید: بسته اجرایی بانک مرکزی، راهکارهای گذرا و کوتاه‌مدت است. به عبارتی، حل مساله نیست و صرفا ما می‌توانیم به آن به عنوان ایجاد وقفه یا زمان نگاه کنیم.

وحید شقاقی‌شهری می‌افزاید: بانک مرکزی اعلام کرده که شما ریال خود را بدهید و عملا اوراق ارزی برای سررسید سال آینده دریافت کنید و در آن سررسید هم به بانک مراجعه کنید و دلار خود را تحویل بگیرید. او عنوان می‌کند: این کار عملا بلوکه کردن نقدینگی مردم در شرایط کنونی است که به بازار ارز مراجعه نکنند. به این شکل، هم جلوی التهاب در بازار ارز گرفته شود و هم این‌که نقدینگی عملا جمع شود.

این کارشناس اقتصادی تاکید می‌کند: این‌ها عملا راهکار نیست، ایجاد یک وقفه و گرفتن یک فرصت زمانی است تا التهاب تا حدودی فروکش کند. راه‌حل اساسی برای مساله ساماندهی بازار ارز، کنترل تورم در اقتصاد است و تا زمانی که نتوانیم تورم را مهار کنیم، نمی‌توانیم بازار ارز را ساماندهی کنیم. شقاقی‌شهری تصریح می‌کند: ما امسال بیش از ۴۰ درصد تورم را در اقتصاد ایران داریم، در حالی که شرکای ایران کمتر از ۱۰ درصد تورم دارند، بنابراین ما حداقل یک شکاف تورمی ۳۰ درصدی را بین ایران و شرکای تجاری‌مان داریم.

کامران ندری، اقتصاددان

تا به امروز در هیچ کشوری شاهد انتشار اوراق ارزی توسط بانکهای مرکزی نبوده ایم. ریسک انتشار این اوراق بسیار بالاست و در صورتی که جهش نرخ ارز ادامه دار باشد توانایی بانک مرکزی برای باز پس دادن اوراق به مردم بسیار کم است. همین دلیل موجب شده هیچ گاه در کشورهای بسیار توسعه یافته و حتی کشورهای دیگر این اوراق منتشر نشوند. هرچند از این اوراق می توان به عنوان ابزاری برای کنترل نرخ ارز استفاده کرد. اما باید شرایطی مهیا باشد که بانک مرکزی از عدم جهش نرخ ارز اطمینان داشته باشد. امروز مجموعه عواملی که وجود دارند پیش بینی برای جهش نرخ ارز را دارند.

بانک مرکزی نمی تواند و نباید در شرایطی که همه عوامل به نفع رشد نرخ ارز است، ناشر این اوراق باشد. به عبارت بهتر درست این است که از انتشار این اوراق کناره گیری می کرد و اجازه می داد بازار سرمایه به انتشار اوراق بپردازد. با انتشار اوراق توسط بازار سرمایه، بانک مرکزی نیز به عنوان یک بازیگر قوی وارد میدان می شد. تاکنون از انتشار اوراق به عنوان ابزاری برای کنترل نرخ ارز در دیگر کشورها دیده نشده است. نه اینکه این ابزار نمی تواند مانع رشد نرخ ارز باشد. به این دلیل که ریسک بسیار بالایی دارد و بانکهای مرکزی ریسک پرخطر این ابزار را به جان نمی خرند.

درست این است که بازار سرمایه برای این نوع اوراق برنامه ریزی کند و صادرکنندگان ناشر این اوراق شوند. بانک مرکزی هم در عین حال می تواند در این بازار بازیگر مهمی باشد. به طور کلی به دلیل ریسک بالای انتشار اوراق و پیش بینی رشد نرخ ارز در کشور، بانک مرکزی طرح بسیار پرهزینه ای را برای خود در نظر گرفته است. مگر اینکه شانس بتواند با بانک مرکزی همراهی کند و نرخ ارز بالا نرود. البته این مورد بعید است. چراکه همه عوامل تاثیرگذار در رشد نرخ ارز در بازار دیده می شوند. بانک مرکزی خود را در معرض ریسک بزرگی قرار داده است. ضمن اینکه باید به صورت شفاف اعلام شود آیا قرار است در زمان سررسید، ارز به مردم پرداخت شود یا معادل ریالی آن قرار است تحویل داده شود و اینکه با چه نرخی قرار است این منابع محاسبه و پرداخت شود.

در این مدت شاهد افزایش نرخ دلار هستیم و شانسی برای روند کاهش نرخ ارز دیده نمی شود. در صورتی که قیمت ارز در طول این مدت رشد کند بانک مرکزی موظف است ریال بیشتری را تا زمان سررسید خلق کند و به دارندگان این اوراق تحویل دهد که چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.