طرح پرهزینه بانک مرکزی

سرمقاله

تا به امروز در هیچ کشوری شاهد انتشار اوراق ارزی توسط بانکهای مرکزی نبوده ایم. ریسک انتشار این اوراق بسیار بالاست و در صورتی که جهش نرخ ارز ادامه دار باشد توانایی بانک مرکزی برای باز پس دادن اوراق به مردم بسیار کم است. همین دلیل موجب شده هیچ گاه در کشورهای بسیار توسعه یافته و حتی کشورهای دیگر این اوراق منتشر نشوند. هرچند از این اوراق می توان به عنوان ابزاری برای کنترل نرخ ارز استفاده کرد. اما باید شرایطی مهیا باشد که بانک مرکزی از عدم جهش نرخ ارز اطمینان داشته باشد.امروز مجموعه عوامل حاکی از این است که نرخ ارز افزایش خواهد یافت. بانک مرکزی نمی تواند و نباید در شرایطی که همه عوامل به نفع رشد نرخ ارز است، ناشر این اوراق باشد.به عبارت بهتر درست این است که از انتشار این اوراق کناره گیری می کرد و اجازه می داد بازار سرمایه به انتشار اوراق بپردازد. با انتشار اوراق توسط بازار سرمایه، بانک مرکزی نیز به عنوان یک بازیگر قوی وارد میدان می شد. تاکنون از انتشار اوراق به عنوان ابزاری برای کنترل نرخ ارز در دیگر کشورها دیده نشده است. نه اینکه این ابزار نمی تواند مانع رشد نرخ ارز باشد. به این دلیل که ریسک بسیار بالایی دارد و بانکهای مرکزی ریسک پرخطر این ابزار را به جان نمی خرند.
درست این است که بازار سرمایه برای این نوع اوراق برنامه ریزی کند و صادرکنندگان ناشر این اوراق شوند. بانک مرکزی هم در عین حال می تواند در این بازار بازیگر مهمی باشد. به طور کلی به دلیل ریسک بالای انتشار اوراق و پیش بینی رشد نرخ ارز در کشور، بانک مرکزی طرح بسیار پرهزینه ای را برای خود در نظر گرفته است. مگر اینکه شانس بتواند با بانک مرکزی همراهی کند و نرخ ارز بالا نرود. البته این مورد بعید است. چراکه همه عوامل تاثیرگذار در رشد نرخ ارز در بازار دیده می شوند. بانک مرکزی خود را در معرض ریسک بزرگی قرار داده است. ضمن اینکه باید به صورت شفاف اعلام شود آیا قرار است در زمان سررسید، ارز به مردم پرداخت شود یا معادل ریالی آن قرار است تحویل داده شود و اینکه با چه نرخی قرار است این منابع محاسبه و پرداخت شود.
در این مدت شاهد افزایش نرخ دلار هستیم و شانسی برای روند کاهش نرخ ارز دیده نمی شود. در صورتی که قیمت ارز در طول این مدت رشد کند بانک مرکزی موظف است ریال بیشتری را تا زمان سررسید خلق کند و به دارندگان این اوراق تحویل دهد که چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.