سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
در روزهایی که فضای اجتماعی و اقتصادی ایران با شرایط خاصی روبه رو است، نرخ دلار پس از چند روز نوسان در کانال ۳۳ هزار تومانی توانسته این سد محکم را بشکند و به سمت کانال‌های بالاتری برود. دلیل این اتفاق چیست؟ آخرین بار، دهم مهر ماه سال جاری قیمت دلار در کانال ۳۳ هزار تومان به یک «سقف تاریخی» دست یافت و بعد از آن با افزایش گمانه‌زنی‌ها درباره آزادسازی بخشی از دلارهای بلوکه شده در کره‌جنوبی، ریزش کرد. حالا یک ماه از آن زمان گذشته و خبری هم از دلارهای«آزاد شده» نیست. چنان که برخی کارشناسان بازار عنوان می کردند که این نوع خبرها برای تزریق آرامش به بازار ارز منتشر شده است.
در این بین برخی فعالان بازار ارز می گویند سیگنال منفی امریکا درباره برجام می تواند به سیگنالی برای افزایش هیجان و فضای روانی بازار بینجامد. از طرف دیگر، تحولات سیاسی و بین‌المللی منجر به تحریک تقاضا در بازار ارز شده است. نگاهی به روند معاملات در بازار توافقی که با «اسکناس دلار» صورت می گیرد نشان می دهد که فضای بالایی برای تقاضای اسکناس به وجود آمده است، چنانکه روز گذشته دلار توافقی در سقف قیمتی با حجم بالا معامله شد و ارقام نشان می‌دهد که تا ۲۰ میلیون دلار نیز در این بازار خرید و فروش شده است. معاملات بازار توافقی توسط بانک مرکزی اداره می شود. در این بازار، عمده صادرکنندگانی حضور دارند که ارز در دسترس خود را به متقاضیان با یک نرخ مشخص می فروشند. معمولا بانک مرکزی به عنوان بازیگر اصلی این بازار، دست به کشف قیمت می زند و در وهله دوم، عرضه و تقاضا است که تعیین‌کننده قیمت‌گذاری است. این ارزی است که صرافی در بازار توافقی از صادرکنندگان می خرد و سپس به متقاضیان خرید دلار با کارت ملی فروخته می فروشد.
باید توجه داشت که از سی ام مهر ماه به این سو، تقاضا برای خرید دلار به صورت «خُرد» در این بازار، به شدت رشد کرده است. به طور مثال، دوم آبان ماه، ۱۵.۲ میلیون دلار در این بازار معامله شده است. این عدد یک روز بعد به حدود ۱۷ میلیون دلار رسیده. نهم آبان ماه از ۱۸ میلیون دلار عبور کرده و دیروز نیز ۲۰ میلیون دلار در این بازار توافقی خرید و فروش شده است.
این در حالی است که دهم مهر ماه امسال، زمانی که نرخ ارز کانال ۳۳ هزار تومانی را لمس کرده و در آن حرکت می کرد؛ کل معاملات در بازار توافقی ارز از ۱۶.۵ میلیون دلار فراتر نرفته بود. سطوحی بی سابقه از تقاضای ارز به صورت اسکناس که نشان از تحرکات تازه‌ای در قیمت‌ها دارد.
از طرف دیگر در بازارهای فردایی ارز نیز قیمت‌ها صعودی است. این بازار به نوعی «پیش نگر» نرخ ارز محسوب می شود. پیش از این و یک سال و نیم قبل، پلیس امنیت اقتصادی در ایران، هرگونه معاملات فردایی ارز، سکه و طلا را غیرقانونی اعلام کرده و عنوان کرد که فقط معاملاتی مجاز و قانونی است که در واحدهای صنفی قانونی و رسمی و با رعایت قوانین و مقررات پولشویی و مالیاتی انجام شود.
با این حال این نوع معاملات، هنوز انجام می شود و می‌توان گفت که به یک نوع کشف قیمت برای روز آینده نیز تبدیل شده است. این نوع معامله غیررسمی در بازار آزاد صورت می گیرد و ظاهرا زمان توافق معامله معمولا در پایان روز بوده و مدت انتظار برای عمل طرفین به تعهدات خود و تکمیل معامله نیز یک روز، یعنی تا «فردای» توافق اولیه است. معامله فردایی براساس قدرت پیش‌بینی تحولات نرخ ارز معمولا طی یک روز مبتنی است و طرف‌‌های معامله با اطمینان از قدرت پیش‌بینی خود وارد توافق مالی می شوند. قیمت دلار در معاملات فردایی تا سطح ۳۳ هزار و ۷۷۰ تومان نیز رشد کرده که این قیمت‌ها قطعا به سیگنال افزایشی برای معامله‌گران بازار ارز می‌شود.
بانک مرکزی معمولا به عنوان بزرگ‌ترین بازیگر این بازار، در شرایط بحرانی وارد بازار شده و با «ارزپاشی» و تزریق دلار، جلوی نوسانات قیمتی را تا حدی می گیرد. اما به نظر می رسد که در این برهه زمانی چندان تمایلی نیز به این کار دیده نمی شود. یک هفته دیگر انتخابات میان دوره‌ای سنای امریکا برگزار می شود و شاید تا آن زمان بانک مرکزی فضای بازار را با تزریق پشت سر هم و قیمت‌گذاری دستوری کنترل کند. اما پایین نگه داشتن دستوری نرخ ارز می تواند با فراهم کردن زمینه خروج سرمایه از کشور، ریسک افزایش شدیدتر قیمت‌ها در آینده را افزایش دهد. از طرف دیگر، فرار سرمایه‌های خرد از بازار سرمایه و فروش شدید سهام توسط سرمایه‌گذاران حقیقی، این احتمال را بیشتر کرده که بخش بزرگی از این سرمایه‌های سرگردان، به بازار ارز هجوم ببرد. اتفاقی که درنهایت با سفته بازی و دلالی سودجویان همراه خواهد شد و ممکن است قیمت دلار به سطوح بالاتری نیز جهش پیدا کند.
