پیش نیازهای اجرای نظام کوپنی

سرمقاله

بر کسی پوشیده نیست که اجرای نظام کالابرگ یا توزیع کوپن نیاز به زیرساخت هایی دارد که برقراری آن نیز به همین سادگی نیست. برای اجرای نظام توزیع کالابرگ باید نیاز به کار کارشناسی و سازوکار دقیق وجود دارد. نظام کوپنی در حالی در دستور کار قرار گرفته که اجرای آن بازگشت به عقب است. سیستم کوپنی که در سالهای دور از آن استفاده شده در شرایط فعلی منجر به افزایش فساد خواهد شد. حذف ارز ترجیحی به صورت کامل و یکباره منجر به بروز مشکلات فراوانی شد. در حالی که اگر این ارز به صورت تدریجی و با فاصله انجام می شد تبعات کمتری داشت و نیازی به بازگشت به نظام کوپنی وجود نداشت.
کاش مسوولان توضیح قابل قبولی برای اجرای این نظام داشته باشند. امروز چند کشور را می شناسیم که نظام کوپنی داشته باشند. در دوره ای که درگیر جنک و مشکلات آن بودیم کوپن راهکاری بود که توانست بسیاری از مشکلات را حل کند. اما این موضوع دلیل بر کارایی نظام کوپنی در شرایط فعلی نیست. در حال حاضر نیز نظارت بر قیمت‌ها، مقدم بر پرداخت یارانه کالاهای اساسی است.
اشتباهات زیادی توسط دولت در این رابطه صورت گرفت. اشتباه اول اینکه دولت نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی را اجرایی کرد. اما با عدم مدیریت آن بازار چند نرخی ایجاد شد. در آن زمان نرخ ارز افزایش پیدا کرد و دیدیم ارزی که برای کالاهای اساسی تخصیص داده می‌شود به بخش موردنظر اصابت نمی‌کند. اشتباه بعدی حذف این سیاست بود. چراکه حذف این ارز به‌جز اینکه بازار ارز را متشنج کرد و دولت مجبور به دخالت و اعلام نرخی بالاتر شد، نتیجه دیگری نداشته است.
در مجموع حذف ارز ترجیحی نه تنها بار مالی دولت را کم نکرد بلکه مشغله دولت را افزایش داد. معمولا هم در توزیع کالابرگ فساد ایجاد خواهد شود. واقعا نمی‌توان تصور کرد که این طرح بتواند با موفقیت همراه باشد. اینگونه طرح ها همیشه به دنبال خود سواستفاده دارند. نظارت بر کم فروشی و مرغوبیت کیفیت کالاها اهمیت بیشتری دارد. موضوع دیگر خرید و فروش‌های با قیمت بالاتر است. یعنی احتمال دارد مردم، کالاهایی را که با کوپن تحویل می‌گیرند در بازار آزاد بفروشند. باید طوری باشد که بازار دست دومی ایجاد نشود.