شفاف سازی از مسیر بورس

سرمقاله

نبود بینش اقتصادی درست در کنار عدم اشراف به تجارب جهانی و آزمون و خطاهای صورت گرفته در دهه های گذشته موجب تصمیمات غیر کارشناسی شد. ورود خودرو به بورس همانند سایر کالاها از جمله فولاد، پتروشیمی و سیمان می تواند ضمن ایجاد شفافیت و رقابت در یک فضای روشن و قابل رصد، موجب حذف رانت، دلالی و سوداگری شود. وجود قرعه کشی اوج درماندگی در تصمیمات اقتصادی است. چراکه با این اقدام و ایجاد فاصله معنا دار قیمت کارخانه با بازار، خود موجب شکل گیری مازاد تقاضا می شود و انگیزه های دلالی را تقویت می کند. بی تردید اگر قیمت فروش کارخانه به ۹۵ درصد قیمت بازار عرضه شود در این صورت با حذف تقاضای سفته بازی، ثبت نام از ۵ میلیون تقاضا شاید به زیر ۲۰۰ هزار تقاضا کاهش یابد. به این ترتیب مصرف کننده واقعی نیز صاحب خودرو می شود. در حالت فعلی با وجود محدودیت، ثبت نام بیش از ۵ میلیون متقاضی چیزی جز تقاضای سفته بازی نیست و دولت و وزارت صمت با این اقدام به جای مردمی کردن اقتصاد، دلالی را مردمی کرده است. تجربه ورود فولاد، پتروشیمی و سیمان در بورس کالا نشان داد سوداگران و دلالان علاقه چندانی به حضور در یک فضای شفاف و رقابتی ندارند. این افراد استفاده از رانت، حواله و سهمیه را بیشتر می پسندند. بنابراین هر کالایی برای ورود به بورس کالا با فشار دلالان و لابی آنها مواجه می شود. بی تردید اگر شیوه فروش در خودرو در سایر بخش ها از جمله فولاد و پتروشیمی در پیش گرفته می شد و با حذف از بورس کالا مواجه می شدیم، اینک واردکننده فولاد و محصولات پتروشیمی بودیم. در این حالت قیمتها هم دوچندان می شد. مابه التفاوت قیمت گذاری دستوری یعنی قیمت کارخانه ای و بازار آزاد می توانست با یک برنامه مشخص به جیب تولید برود و بر اساس آن برنامه، بر کیفیت و میزان تولید افزوده شود. اما دریغ که اقتصاد همیشه با تصمیمات غیر کارشناسی، با سویه های سیاسی و پوپولیستی مواجه بوده و هست. البته ضعف در نظام مدیریتی خودرو و فساد در این مجموعه ها انکار ناپذیر است. بخشی از سهم کاهش تولید و کیفیت ناشی از این دلایل است. اما نمی شود به همین دلایل فروش خودرو با قیمت ناچیز و به ضرر به صورت قرعه کشی ادامه یابد و روز به روز همزمان با افزودن به ضرر و زیان خودروسازان، بر سود دلالان اضافه شود. بدیهی است صنعت خودرو و قطعه سازی که دارای میلیون ها سهام دار است، از لحاظ شرعی و عرفی نمی تواند بر فروش در حاشیه ضرر تاکید کرده و از تولید خودرو، دلال سود ببرد و سهامدار زیان ببیند. به نظر می رسد با تقویت بینش اقتصادی تصمیم گیران، از تجربیات موفق حضور فولاد و پتروشیمی در بورس باید استفاده کرده و از ظرفیت صاحب نظران در این حوزه سود برد.