تمرکز بر شناسایی فراریان مالیاتی

سرمقاله

با اصلاح درست نظام مالیاتی، حذف معافیت‌های غیرضروری و جلوگیری از فرار مالیاتی، می‌توان بدون وابستگی به نفت کشور را اداره کرد؛ تجربه کشورهایی که درآمد نفتی ندارند و جزو اقتصادهای موفق جهان به شمار می‌روند این را نشان داده است. جلوگیری از فرار مالیاتی اقدامی سخت نیست. این موضوع  از طریق همکاری بانک مرکزی و نظام مالیاتی کشور به راحتی قابل پیگیری است. می‌توان از طریق بررسی گردش مالی حساب‌ها و تفکیک تولیدکنندگان از واسطه‌گران مانع فرار مالیاتی شد. در مجموع اصلاح ساختار سیستم مالیاتی کشور در گرو جرات و اراده مسئولان این نهاد است تا با پیگیری از طریق دولت، مجلس و قوه قضائیه آن را عملیاتی کنند. در حال حاضر ما از حقوق‌بگیران مالیات می‌گیریم و از آن برای درآمدهای دولت استفاده می‌کنیم اما با افرادی که فرارمالیاتی می‌کنند یا معاف هستند کاری نداریم. با بازنگری در بحث معافیت‌ها ما می‌توانیم بخش زیادی از کسری بودجه را جبران کنیم. البته انجام این کار نیازمند یک روحیه قوی است. بحث تامین مالی دولت از محل درآمدهای مالیاتی موضوع مهمی است. در تامین مالی که از محل دریافت مالیات صورت می گیرد، بحث تحریم ها و بیماری کرونا نیز در سختی تحقق درآمدهای مالیاتی موثر بود. به هر صورت بودجه ای که از دریافت مالیات پیش بینی می شود مثلا مالیات در سال ۱۴۰۱ باید در همان سال برای تحقق درآمدهای بودجه ای دولت جمع آوری شود، اما به دلایلی این موضوع به سال بعد موکول می شود.
به دلایل مختلف جمع آوری مالیات یک سال عقب می افتد به این دلیل است که عموما دولتها دچار کسری بودجه می شوند. با توجه به اینکه درآمد شرکت ها و بنگاه های تولیدی بعد از یک سال مالی حسابرسی می شود آن زمان مالیات خود را به دولت می پردازند. به عبارت دیگر مالیاتی که دولت قرار است در سال ۱۴۰۱ به دست بیاورد، به سال ۱۴۰۲ می رسد لذا دولت دچار کسری بودجه می شود.
اینجا مشخص می‌شود که عده زیادی از دادن مالیات فرار می‌کنند یا معاف هستند. به نظر بنده اگر این دو مسئله جلوگیری از فرار مالیاتی و بازنگری در معافیت‌ها انجام شود مسئله کسری بودجه نیز حل خواهد شد در غیر این صورت نمی‌توان صحبتی از حل اساسی مشکل کسری بودجه کرد.
مشکل نظام مالیاتی هم از معافیت‌های مالیاتی غیر ضروری ناشی می‌شود و هم از فرار مالیاتی. تمرکز باید بر جلوگیری از فرار مالیاتی و حذف معافیت‌های مالیاتی غیر ضروری باشد. دولت می‌تواند بدون ایجاد فشار بر مالیات دهندگان و بدون فشار بر تولیدکنندگان، درآمدهای مالیاتی خود را به طرز قابل توجهی افزایش دهد. باید فشار اصلی بر آنهایی وارد شود که از دادن مالیات فرار می‌کنند. تجمیع درآمدهای افراد راهی مناسب برای تحقق اهداف مالیاتی دولت است. این موضوع چیز جدیدی نیست و همیشه مورد تأکید بوده است. اینکه چرا اجرایی نمی شود جای سوال دارد.