قاچاق معکوس و کمبود دارو

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز ، هرچند تخصیص ارز ترجیحی به دارو نه تنها موجب مدیریت بازار دارو نشد بلکه با دامن زدن به قاچاق معکوس و تضعیف تولیدکننده داخلی منجر به کمبود دارویی در کشور شد. به نظر می رسد در این شرایط حذف ارز ترجیحی و پرداخت یارانه از مسیر بیمه‌ها می‌تواند مشکلات به وجود آمده را حل کند.

قاچاق معکوس دارو از ایران به دیگر کشور‌ها، موضوع جدیدی نیست. در حالیکه برخی از دست‌اندرکاران صنعت دارو، می‌گویند که عدد قاچاق دارو از ایران، آن قدر‌ها نیست که بتواند بحران زا باشد، برخی‌ دیگر سهم قاچاق معکوس دارو را در بروز بحران کمبود دارویی در کشور بالا می‌دانند.

سجاد اسماعیلی، کارشناس اقتصاد دارو درباره ریشه مشکل کمبود دارو می گوید: یکی از دلایل آشفته بازار نظام دارویی کشور اختصاص ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی است. به گونه‌ای که امروزه شرکت‌‌هایی که درخواست ارز ترجیحی برای تامین مواد اولیه دارند؛ با مشکل و کندی روند تخصیص ارز مواجه شوند.

وی ادامه داد: براساس برآوردهایی که از قاچاق معکوس صورت گرفته است و طبق کشفیات پلیس امنیت در سال گذشته ۵ هزار میلیارد تومان قاچاق دارو در کشور داشتیم.سهم دهک‌‌های بالا از دارو ۷ برابر دهک‌‌های پایین جامعه است بدین معنا که افراد برخوردار بیشتر از ارز دارویی استفاده می‌کنند.

قاچاق معکوس که ریشه آن در اختلاف قیمت بین محصول در داخل و خارج از کشور است به دلیل سیاست تخصیص ارز ترجیحی به دارو و مواد موثره دارویی به وجود آمد اما تنها نتیجه اجرای این سیاست نیستو ارز ترجیحی دارو آثار دیگری هم بر جا گذاشته که البته نتیجه همه آن‌ها تشدید کمبود دارو در کشور بوده است.

به هر حال در شرایطی که درد زخم کمبود و قاچاق دارو را بسیاری از شهروندان ایرانی با گوشت و پوست و استخوانشان لمس می‌کنند، تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات مواد اولیه دارویی و دارو‌های تولید شده از علت‌های قاچاق معکوس است. ارزی که نه به مردم؛ بلکه به وارد کننده تخصیص داده می‌شود و انگیزه خروج دارو از زنجیره را به علت “تفاوت چشمگیر در قیمت” ایجاد می‌کند.

همچنین از صرفه افتادن تولید در داخل کشور از مشکلات دیگری است که در پی تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات ایجاد می‌شود. در چنین شرایطی که تولید کننده عمده هزینه‌های تولیدش را با دلار آزاد تامین می‌کند، مجبور است قیمت تمام شده خود را متناسب با ارز ترجیحی تنظیم کند. ارزی که به وارد کننده دارو اختصاص داده می‌شود، اما تولید کننده باید قیمت خود را بر اساس آن تنظیم کند. به نظر می‌رسد دولت باید برای ساماندهی و پیشگیری از قاچاق معکوس که یکی از علل مهم کمبود دارو است چاره عاجلی بیندیشد.

یک فعال بازار دارو در تشریح وضعیت این روزهای بازار دارو در گفت و گو با “کسب و کار” می گوید: با تخصیص ارز دولتی به دارو بازار برای فعالیت دلالان مناسب و به صرفه شد. قرار بر این شد تا ارز دولتی از مشکلات بازار دارو، بحران کمبود و قاچاق آن بکاهد اما این هدف محقق نشد.

محمد عبده زاده اضافه کرد: در این شرایط دلالان و سوداگران برای پر کردن جیب های خود وارد بازار دارو شدند. فشار بر مصرف کنندگان و بیماران وارد شد. نبود برخی اقلام دارویی منجر به تشکیل بازار سیاه آن شد و پول های هنگفتی به جیب دلالان سرازیر شد.

عضو هیئت مدیره سندیکای صاحبان صنایع دارویی در ادامه اظهار داشت: به نظر می رسد خروج صنعت دارو از ارز حمایتی موجب جلوگیری از قاچاق معکوس دارو می‌شود. به عبارت بهتر خروج باقی مانده صنعت دارو از ارز حمایتی موجب واقعی شدن قیمت، جلوگیری از قاچاق معکوس و نیز تسهیل نقل و انتقالات ارزی خواهد شد.