بازار خودرو در رکود

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز ، چرا یک بار برای همیشه قیمت ها در بازار خودرو آزاد نمی شود. چه کسانی از بازار انحصاری خودرو در کشور سود می برند. چرا با واردات خودرو مخالفت می کنند. چرا شرکت های خودروساز داخلی از ابتدا تا به امروز همیشه با حمایت دولت ها مواجه بوده اند. چه عواملی پشت پرده وجود دارد که اجازه اصلاحات و خصوصی سازی شرکت های خودروساز داخلی را نمی دهند.

رضا فاطمی امین از اولین روزهای مطرح شدن نامش به عنوان وزیر پیشنهادی صمت صحبت‌های مختلفی در خصوص بازار خودرو عنوان کرده است. او ابتدا صحبت از تولید سه میلیون خودرو تا سال ۱۴۰۴ به میان آورد و اعلام کرد که از این سه میلیون، یک میلیون دستگاه آن برای صادرات خواهد بود. بعد از کسب رای اعتماد مجلس هم اعلام کرد چند برنامه کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای ساماندهی بازار خودرو در نظر دارد.

یکی از مهم‌ترین وعده‌های وزیر صمت دولت سیزدهم هم در اوایل آبان ماه داده شد. او ابتدا در توییتی نوشت سال آینده به قدری تولید خودرو زیاد خواهد شد که نیازی به قرعه کشی برای خرید خودرو وجود نخواهد داشت. چند روز بعد هم در کمیسیون صنایع مجلس حاضر شد و بعد از پایان جلسه با نمایندگان مردم در مقابل دوربین‌های تلویزیونی وعده داد تا از دو هفته آینده موج جدید افزایش تولید خودرو شروع خواهد شد و مردم تاثیر آن را خواهند دید.

امروز با گذشت بیش از سه ماه از سخنان وزیر صمت نه تنها روند تولید خودرو افزایشی نشده یا حداقل بنا به وعده وزیر صمت تاثیرات افزایش تولید خودرو برای مردم محسوس نشده که خبرها حاکی از کاهش تولید خودرو در برخی شرکت‌های خودروسازی به خصوص در شرکت سایپا حکایت دارد. البته در این مدت مدیران عامل این دو شرکت بزرگ خودروسازی هم تغییر کردند. فرشاد مقیمی جای خود را به مهدی خطیبی، مدیرعامل سابق ریگان‌خودرو داده و محمد علی تیموری هم جای جواد سلیمانی را در شرکت سایپا گرفته است.

به نظر می‌رسد این تغییرات بی ارتباط با عدم تحقق وعده‌های فاطمی امین در خصوص افزایش تولید خودرو نباشد. از طرف دیگر در مدتی که از وعده فاطمی امین برای افزایش تولید خودرو گذشته، علی رغم کاهش قیمت ارز روند قیمت‌ها در بازار آزاد خودرو تقریبا افزایشی بوده و نشانه‌ای از تغییر در ریل صنعت خودرو نسبت به دولت دوازدهم دیده نمی‌شود.

همچنین وزارت صمت هم با تغییر ساختار هم رو به رو شده تا فعلا بیشتر انرژی این وزارتخانه مهم و راهبردی در اقتصاد کشور صرف مشکلات درونی خودش شده باشد. باید دید در نهایت سرنوشت وعده‌های فاطمی امین در حوزه خودروسازی چه خواهد شد و او چه پاسخی برای عدم وعده‌های خودرویی‌‎اش خواهد داشت؟

چرایی ضعف صنعت خودرو

مرتضی مصطفوی، کارشناس خودرو

کنترل قیمت خودرو در بازار بر عهده وزارت صمت نیست. وزارت اقتصاد به عنوان متولی اصلی باید تمام توجه خود را به این موضوع معطوف کند که جریان نقدینگی به سمت بازارهای غیرمولد نرود. نباید دلالی و سوداگری در بازارهای غیر مولد ایجاد شود تا مصرف کننده واقعی در بازارها وجود داشته باشد. مالیات ستانی، شفاف سازی، محدودیت ها و ممنوعیت ها می تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.

وزیر صمت اگر تصور می کند کنترل قیمت خودرو باید در دست این وزارتخانه باشد آگاهی از این بازار ندارد. اقتصاد کاملا دلاریزه شده است. بازارهای غیر مولد بر بازارهای مولد اشراف کامل دارند. وزارت اقتصاد باید پای کار بیاید. ساماندهی بازار خودرو بر عهده وزارت صمت نیست و این یک اشتباه راهبردی است که گمان می کنند این وزارت صمت باید در این موضوع ورود کند. متولی بازار خودرو وزارت اقتصاد است اما این بازار را رها کرده است. نظارت هوشمند و درستی در بازار خودرو وجود ندارد و دلال در آن جولان می دهد. همین موضوع موجب شده تا کسی علاقه ای برای فروش خودرو به قیمت واقعی و پایین نداشته باشد.

از طرفی دیگر تولید خودرو مقوله ای نیست که با  فشار دادن یک دکمه اجرایی شود. با دستور تولید افزایش پیدا نمی کند. تولید خودرو یک فرآیند فنی است که به هزار مورد وابسته است. ما همه شرایط را نداریم. مشکل نقدینگی داریم. مشکل واردات قطعات داریم. از سوی دیگر اعلام می شود خودروسازان زیان ده هستند و باید خودرو کمتر تولید شود و از طرف دیگر می گوییم تولید خودرو باید افزایش پیدا کند. در شرایط فعلی باید اول ساختار صنعت خودرو تغییر پیدا کند. سیاست های کلان اصلاح شود.

متأسفانه طی چند دهه گذشته در صنعت خودرو ما با پدیده‌ای به نام پوپولیسم مواجهه شده ایم. در واقع به‌دلیل اینکه بخش قابل توجهی از صنایع مادر ما شبه دولتی هستند دولت حضور پر رنگی در قالب سهامدار در آنها دارد و رفتارهای مسئولان و سیاست‌گذارهای ما نه برای صنعت خودروسازی بلکه بیشتر برای مدیریت افکار عمومی است که این نوع رفتارها را پوپولیسمی می‌گویند.

یکی از مشکلات صنعت خودرو در ایران، فسادی است که بین خودروساز و قطعه ساز، شبکه‌های فروش، شرکت‌های درون سازمانی، شرکت‌های تامین کننده و… وجود دارد. با این وجود دستگاه‌های سیاست‌گذار و تصمیم‌گیر شاید به مقوله فساد در صنعت خودرو اشاره‌ای کنند ولی تمام تمرکزشان بر روی این است که تولید داشته باشند و به مردم اعلام کنند که تولید را افزایش داده‌اند در حالیکه ما کمبود خودرو نداریم بلکه مشکل مردم، بی‌کیفیتی خودرو و بالا بودن هزینه تمام شده آن است که به دلیل همین جریان‌های فساد ایجاد شده است.