جدیدترین آمار مهاجرت نخبگان/ وضعیت خروج و ماندگاری المپیادی ها

بر اساس آخرین آمار موجود قابل استناد، جمعیت مهاجران ایرانی در دنیا در سال ۲۰۲۰ میلادی، ۱.۸ میلیون نفر است که ۲.۳ درصد از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهد. در واقع جمعیت مهاجران ایرانی در مقایسه با ۳۰ سال گذشته، ۲.۲ برابر شده و از ۸۲۰ هزار نفر به ۱.۸ میلیون نفر رسیده است.

آماری که رصدخانه مهاجرت ایران در اختیار خبرنگار مهر قرار داده نشان می‌دهد، سهم ایران از جمعیت جهان چیزی در حدود ۱.۰۷ درصد است.

همچنین این آمار گویای این است که سهم ایران از جمعیت مهاجران جهان از رقم ۵ صدم درصد در سال ۱۹۹۰ میلادی به رقم ۷ صدم درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است اما همچنان پایین‌تر از سهم ایران از جمعیت جهان است.

سهم ایران از جمعیت مهاجران دنیا

لذا با در نظر گرفتن شاخص «سهم ایران از جمعیت جهان»، سهم ایران از جمعیت مهاجران جهان در طول ۳۰ سال گذشته همواره زیر یک درصد بوده است و هیچ گاه به ۱ درصد نیز نرسیده است.

برخلاف ادعاهای مطرح شده در رسانه‌ها که همواره ایران را در صدر کشورهای مهاجر فرست قرار می‌دهند، اما واقعیت‌های آماری خلاف این ادعاها را ثابت می‌کنند. با توجه به آخرین آمار موجود در سال ۲۰۲۰ رتبه مهاجر فرستی ایران از میان ۲۳۲ کشور جهان ۵۴ بوده است.

کشورهای امارات متحده عربی با ۵۴ هزار نفر، ایالات متحده آمریکا با ۳۸۷ هزار نفر، آلمان با ۱۵۲ هزار نفر، ترکیه با ۸۴ هزار نفر، انگلستان با ۸۳ هزار نفر پنج مقصد اول مهاجران ایرانی در جهان هستند.

جمعیت دانشجویان ایرانی در جهان و برترین کشورهای مقصد

جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ با افزایشی ۳.۴ برابری همراه بوده و از ۱۷.۴۴۷ نفر در سال ۲۰۰۰ به ۵۹.۵۸۵ نفر در سال ۲۰۱۹ رسیده است.

همچنین در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور در تراز ۵۰ هزار دانشجو ثابت مانده است.

جمعیت دانشجویان ایرانی در خارج از کشور در سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹

رصدخانه مهاجرت ایران همچنین اعلام کرد به طور کلی سه دلیل عمده برای ثابت ماندن روند تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور وجود دارد؛ افزایش نرخ دلار و به تبع آن افزایش هزینه‌های مهاجرت تحصیلی مخصوصاً برای دانشجویانی که با هزینه‌های شخصی مهاجرت می‌کنند اولین دلیل ثابت ماندن مهاجرت است. همچنین محدودیت‌های ویزایی اعمال شده از سوی دولت آمریکا برای دانشجویان ایرانی و در نهایت ویروس کرونا از علل ثابت ماندن مهاجرت دانشجویان ایرانی به شمار می‌رود.

کشورهای مقصد دانشجویان ایرانی

سهم دانشجو فرستی ایران از کل بازار دانشجویان بین‌المللی جهان از سال ۲۰۱۲ روندی کاهشی به خود گرفته و از حدود ۱.۳ درصد به حدود یک درصد در سال ۲۰۱۸ رسیده است. همچنین سهم دانشجویان ایرانی خارج از کشور به نسبت کل جمعیت دانشجویان مشغول به تحصیل در داخل طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ با تغییر چندانی همراه نبوده (علی رغم افزایش قابل توجه جمعیت کل دانشجویان کشور) و از حدود یک درصد در سال ۲۰۰۰ به حدود ۱.۵ درصد در سال ۲۰۱۸ رسیده است.

بر اساس آخرین آمار یونسکو رتبه دانشجو فرستی ایران از میان ۲۴۱ کشور جهان، ۱۹ بوده است. آمریکا، ترکیه، آلمان، ایتالیا و کانادا به ترتیب ۵ مقصد اصلی دانشجویان ایرانی در دنیا هستند.

طی سال‌های اخیر به همان دلایلی که ذکر شد جمعیت دانشجویان ایرانی در آمریکا کاهش یافته و دانشجویان کشورهایی همچون کانادا، ایتالیا و ترکیه را به عنوان مقصد تحصیلی خود انتخاب کرده‌اند.

به عنوان مثال بر اساس آخرین گزارش Open Doors تعداد دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های آمریکا با کاهشی ۱۶ درصدی همراه بوده و از ۱۱ هزار و ۴۵۱ دانشجو در سال تحصیلی ۲۰۲۰-۲۰۱۹ به ۹ هزار و ۶۱۴ دانشجو در سال تحصیلی ۲۰۲۱-۲۰۲۰ رسیده است.

وضعیت کلی ماندگاری، خروج و بازگشت المپیادی‌ها و رتبه‌های برتر کنکور در ایران

تحلیل آمار دریافتی از اداره گذرنامه در بازه زمانی سال ۱۳۸۰ تا مرداد ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که ۵۶.۶ درصد از دارندگان مدال در المپیادهای دانش‌آموزی، ۶۹.۱ درصد از مشمولین بنیاد و ۷۸.۳ درصد از افراد حائز رتبه‌های یک تا هزار آزمون سراسری در داخل کشور هستند.

در میان گروه‌های مورد بررسی به ترتیب المپیادی‌ها با ۳۷.۲ درصد، مشمولین بنیاد با ۲۵.۵ درصد و رتبه‌های یک تا هزار آزمون سراسری با ۱۵.۴ درصد بیشترین درصد افراد مقیم خارج را به خود اختصاص داده‌اند.

در این میان، ۴.۴ درصد از المپیادی‌ها، ۳.۷ درصد از مشمولین تحت پوشش بنیاد و ۲.۶ درصد از رتبه‌های برتر کنکور که پیشتر از کشور خارج شده بودند، به ایران بازگشته‌اند.

بازگشت کارآفرینان ایرانی خارج از کشور به ایران در قالب برنامه معاونت علمی

در این میان تعدادی از کارآفرینان و متخصصان نیز با برنامه‌ای تحت عنوان «همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور» معاونت علمی که از سال ۱۳۹۳ اجرا شده به کشور بازگشتند. از طریق این برنامه تا به امروز بیش از ۸۵۰۰ نفر از متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور ثبت نام کردند و همچنین بیش از ۲۴۰۰ ایرانی نیز با مراکز علمی و صنعتی داخل کشور همکاری می‌کنند.

تا کنون بیش از ۲۰۰ استارت‌آپ از طریق کارآفرینان ایرانی خارج از کشور در ایران راه‌اندازی شده که زمینه ایجاد اشتغال برای ۲۴۰۰ نفر از دانش آموختگان داخلی را فراهم کرده است.