تداوم نابسامانی در بازار روغن

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز ، البته هرچند که طبق اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت وضعیت بازار روغن عادی است، اما در میانه صحبت‌های مسئولان این بخش به افزایش قیمت جهانی روغن، احتکار خانگی و برخی مشکلات مربوط به واردات، به عنوان دلایل نابسامانی در بازار این محصول اشاره شده است.

به هر ترتیب نوسان و نابسامانی بازار روغن در حالی از ماه های اخیر ادامه دار شده که گزارش های رسمی بیانگر افزایش ۶۸ تا ۱۳۹ درصدی قیمت این کالا است. از اوایل نیمه دوم امسال بازار روغن مایع و جامد با مشکلاتی مواجه شد و گزارش هایی در رابطه با کیماب شدن این کالا در فروشگاه ها و یا حتی تشکیل صف برای خرید آن وجود داشت. مسئولان گاها اظهارات متفاوتی داشته و  کاهش مواد اولیه  وارداتی و یا در برخی موارد تامین ارز را در این باره مطرح و به دادن وعده برای تنظیم بازار اکتفا کرده اند ولی در هر صورت هنوز این بازار به حالت طبیعی برنگشته است.

این در حالی است که بررسی تازه ترین گزارش مرکز آمار از جریان قیمت کالاهای خوارکی نشان می دهد که هر روغن ۹۰۰ گرمی مایع از متوسط  ۸۶۰۰ تومان در بهمن پارسال به متوسط ۱۴ هزار و ۴۰۰ تومان در بهمن سال جاری رسیده و حتی تا بیش از ۲۳ هزار و ۵۰۰ تومان نیز فروش رفته است. براین اساس قیمت روغن مایع نسبت به دی ماه امسال ۶.۶ درصد و بهمن  پارسال ۶۸.۱ درصد گران شده است.در رابطه با روغن جامد نیز هر کیلو از  ۹۰۰۰ تومان در بهمن سال گذشته به متوسط ۲۱ هزار و ۷۰۰ تومان در بهمن امسال افزایش قیمت دارد. این کالا حتی تا مرز ۳۴ هزار تومان برای هر کیلو در ماه گذشته فروش رفته است. هر کیلو روغن جامد نسبت به دی ماه ۱۲.۴ درصد و در مقایسه با بهمن سال گذشته ۱۳۹.۳ درصد گران شده است.

چقدر مواد اولیه روغن وارد و دپو شده است؟

این افزایش قیمت در حالی رخ می دهد که بررسی وضعیت واردات مواد اولیه این کالا نشان می دهد تا پایان بهمن ماه بیش از دو میلیون تن دانه های روغنی به ارزش یک میلیارد دلار، یک میلیون تن روغن خوارکی نیمه جامد، مایع و خام به ارزش ۸۹۵ میلیون دلار و همچنین ۳۶۲ هزار تن روغن پالم به ارزش بیش از ۲۷۷ میلیون دلار واردات انجام شده است. از سویی تا تاریخ ۱۷ بهمن ماه امسال موجودی کالاهای دپو شده در گمرک از این حکایت دارد در حال حاضر بیش از ۳۶۵ هزار تن روغن خام و حدود ۲۹۰.۷ هزار تن دانه های روغنی در گمرک و بنادر قرار دارد.

رانت بالای واردات دانه های روغنی

جعفر حسینی، مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی

درحال ‌حاضر ۱۶ درصد روغن مورد نیاز در داخل و ۸۴ درصد از طریق واردات تامین می‌شود که واردکنندگان روغن به سبب رانت حاصل از واردات مانع جلوگیری از توسعه کشت دانه روغنی در کشور شدند. با وجود تاکید بر توسعه کشت دانه‌های روغنی در داخل، اما متاسفانه برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی و شورای اقتصاد برای کشت این‌محصول بسیار حیاتی ضعیف است.

صنعت روغن نباتی بر پایه تولید دانه‌های روغنی استوار است اما در بحث خرید دانه‌های روغنی حمایت کافی از تولیدکننده نمی‌شود. تخصیص ارز دولتی به واردات موجب شده واردات نسبت به تولید داخل صرفه بیشتری داشته باشد، به همین خاطر ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات روغن باید حذف شود. واردات ارزان قیمت روغن و کنجاله مانعی در راه خوداتکایی تولید در داخل است و  حذف ارز ترجیحی این کالاها به سبب رغبت کشاورزان به کشت، منجر به افزایش ضریب خوداتکایی می شود. همچنین با حذف ارز ترجیحی از واردات کالای نهایی، دیگر واردات مقرون به صرفه نیست که با این وجود  بخش خصوصی به سمت تولید داخل رغبت بیشتری دارند.

همچنین قیمت گذاری محصولات کشاورزی مهم ترین رکن تولید است. با اصلاح قیمت خرید تضمینی و اعلام نرخ منطقی متناسب با هزینه‌های تولید، کشاورزان به افزایش راندمان، سطح زیرکشت و تولید بیشتر ترغیب و تشویق می‌شوند، در حالی که در محصولات خرید تضمینی نگاه دولت بیشتر مصلحت بودجه و مصرف کنندگان است. با افزایش تولید در داخل وابستگی به واردات کم می‌شود که این امر علاوه بر ایجاد اشتغال، افزایش ارزش افزوده در شرایط فعلی تحریم در تامین امنیت غذایی کشور و جلوگیری از خروج ارز تاثیر بسزایی دارد.