خزان پیام رسان های داخلی

به گزارش کسب و کار نیوز، پیام رسان بومی «بیسفون» و به بیانی «بیسفون پلاس» در حالی رو به افول می رود که نه تنها این پیام رسان، که تمام پیام رسان های بومی ازجمله «سروش»، «بله»، «ایتا»، «گپ»، «آیگپ» و… زندگی نباتی را تجربه می کنند.

پایان تلخ در انتظار نخستین پیام‌رسان بومی

قصه از این قرار است که «بیسفون» بعد از ۸ سال فعالیت به کاربران خود اعلام کرد که فعالیتش را در ۱۵ اسفند ماه به‌صورت کامل متوقف خواهد کرد و از کاربران خواست که فایل‌ها و اطلاعات خود را قبل از این تاریخ جمع‌آوری کنند.
«بیسفون» توسط شرکت تراشه سبز ساخته شد و از سال ۹۱ تا سال ۹۳ کارهای توسعه نرم‌افزار را انجام می‌داد و برای نخستین بار در سال ۹۳ و در نمایشگاه تلکام از این محصول رونمایی کرد؛ در الکامپ ۹۳ این نرم‌افزار به صورت رسمی در بستر اندروید و iOS ارائه شد و به تدریج قابلیت چت و گروه نیز به آن اضافه شد.

«بیسفون» در پیام خود به کاربران نوشته است: «کاربران عزیز و فهیم بیسفون پس از ۸ سال فعالیت در بیسفون به دلایل متعدد تصمیم به توقف فعالیت بیسفون گرفته‌ایم؛ از شما که همواره همراه و پشتیبان ما در توسعه و گسترش بیسفون بوده‌اید بی‌نهایت سپاسگزاریم و امیدواریم بتوانیم پس از رفع مشکلات، مجدداً با قدرت به عرصه این خدمات بازگردیم. از شما خواهشمندیم اطلاعات و فایل‌های مورد نیاز خود را تا پیش از ۱۵ اسفند ۱۳۹۹ از بیسفون بردارید چون پس از این تاریخ دسترسی به بیسفون مقدور نخواهد بود. از همکاری شما سپاسگزاریم.»

چرا هیچ صدایی از پیام رسان های بومی درنمی آید؟

چندی پیش مشاور رئیس مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه مردم پیام‌رسان باکیفیت می‌خواهند، مدعی شد که مردم به دلیل نبود کیفیت، سراغ پیام‌رسان‌های بومی نمی‌روند و ما هم اگر خدمات و اختیاراتی که به شبکه‌هایی مانند واتس‌اپ و اینستاگرام می‌دهیم را به پیام‌رسان‌های بومی بدهیم، آنها پیشرفت کرده و خدمات خوبی ارائه خواهند کرد.
در این میان مورد مغفول، دلیل پانگرفتن این پیام رسان ها و سرنوشت نامعلوم حمایت هایی است که دولت از این پیام رسان ها به عمل آورده است. «کسب و کار» در گفتگو با یک کارشناس، سرنوشت این حمایت ها را بررسی می کند.

شکست پروژه پیام رسان بومی در ایران

عادل طالبی، دبیر انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی
هرچند در مقطعی صحبت از ارائه وام ۵ میلیارد تومانی به برخی از پیام رسان های بومی مطرح بود؛ اما این ۵ میلیارد در حوزه پیام رسان عددی نیست. در این حوزه اگر دولت درصدد بود حمایتی کند نه ۵ میلیارد، که باید ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری می کرد. ارائه وام ۵ میلیاردی به یک پیام رسان به شوخی می ماند. از طرفی نمی دانم چرا این پیام رسان ها این وام اندک را قبول کردند؟
دولت باید به جای اینکه این حمایت های حداقلی را داشته باشد که اصلا کفاف این کسب و کارها را نمی دهد، بهتر است سیاست تعامل با دنیا را برگزیند تا بستر جذب سرمایه گذاری خارجی فراهم شود و اجازه دهد سرمایه گذاری به شکل طبیعی و درست انجام شود.
سوال اصلی این است که «چرا ما باید انتخابی کنیم که تبعات آن این گونه باشد که نتوانیم از بخش خصوصی و سرمایه های جهانی استفاده کنیم؟» نکته دوم اینکه در حال حاضر که وضعیت این گونه است، اگر می خواهیم حمایت کنیم و در جاهایی مرهمی بگذاریم، ۴ تا ۵ میلیارد چه حمایتی است آن هم در حوزه ای مثل پیام رسان که بسیار پیچیدگی دارد و زیرساخت بسیار قوی می خواهد و تکنولوژی بالایی دارد؟ اگر دولت می خواهد حمایت کند درست حمایت کند و تمام قد به صحنه بیاید.
نکته بعدی اینکه بر سر این ۵ میلیارد چه آمده است؟ این مبلغ اندک به حقوق های تیم فنی یک پیام رسان هم نمی رسد زیرا راه اندازی یک پیام رسان کوچک حداقل نیاز به یک تیم فنی ۱۰ تا ۳۰ نفره دارد که ۵ میلیارد تومان حقوق یک سال این افراد هم نمی شود. این پیام رسان ها در چند سال اخیر با بودجه بخش خصوصی سر پا ایستادند.
نکته بعدی اینکه آیا باید پیام رسان راه بیندازیم یا خیر. کسب و کارها در هر کشوری بازار را رصد و رقابت را آنالیز و مزیت های رقابتی را بررسی می کنند و بعد تصمیم می گیرند که دست به راه اندازی یک پلتفرم بزنند یا خیر.
به نظر می رسد راه اندازی یک پیام رسان در کشوری که هر قاضی، در هر شهری می تواند به هر دلیلی و به هر بهانه ای دستور فیلترینگ را صادر کند اشتباه است. در کشور با قوانین موجود و با سیستم قضایی موجود راه اندازی پیام رسان یا شبکه اجتماعی یا حتی فکر کردن به آن اشتباه است.
هرچند در این سال ها پیام رسان هایی همچون «سروش»، «بله»، «گپ»، «آی گپ» و «بیسفون» شروع به کار کردند ولی در این میان هیچ کدام به جز یک مورد مزیت رقابتی ندارد. آن یک مورد استثنا «بله» است که آن هم نه به عنوان یک پیام رسان، بلکه به دلیل مزیت رقابتی دیگر می تواند کاربران زیادی را به خود جذب کند اما تاکنون روی این مزیت رقابتی کار نکرده است و ضعیف عمل می کنند. این پیام رسان مزیت رقابتی دارد، به بانک ملی وصل است، زیرساخت و منابع مالی دارد. در کنار آن قابلیت پرداخت قبض و واریز وجه را دارد و شبیه «ویچت» چینی هاست و ظرفیت اینکه ویچت ایران شود را دارد اما روی بازاریابی کار نمی کنند و چون عمومی نشده کاربرد ندارد. پیام رسان وقتی کاربرد دارد که همه به طرف آن بیایند.
در این میان پیام رسان های «سروش» و «گپ» و «آی گپ» چیزی برای گفتن ندارند.
«روبیکا»، «گپ»، «آی گپ»، «سروش» و… زنده اند ولی زندگی نمی کنند. مردگانی حساب می شوند که فقط نفس می کشند. البته در کسب و کارهای آنلاین این چیز عجیبی نیست. در تمام دنیا ده ها و شاید صدها پیام رسان در طول یک سال راه می افتد؛ اما یک، دو و نهایتا سه پیام رسان شانس ادامه دادن پیدا می کنند و ۹۰ درصد آنها کنار می روند. در اکوسیستم استارتاپی۹۰ درصد احتمال باخت وجود دارد و آن ۱۰ درصد اگر بگیرد به یک باره تمام ۹۰ درصد بازنده را جبران می کند.
شاهد بودیم که در آغاز فیلترینگ تلگرام در طول دوره کوتاهی کاربران فعال پیام رسان «سروش» به ۶ میلیون رسید؛ ولی دوباره افراد به سمت پیام رسان های خارجی رفتند. اعتماد مردم ۴۳ سال به تدریج از بین رفته است و به این راحتی اعتماد برنخواهد گشت.
بحث تیک سوم در پیام رسان های داخلی ضربه جبران ناپذیری به این پلتفرم ها وارد کرد زیرا برخاسته از یک دغدغه مخاطب بود. نمونه های عینی از کنکاش در فضای خصوصی و نقض حریم خصوصی مردم کشورمان را داریم. پس این دغدغه جدی است و یکی از دلایل پا نگرفتن این پیام رسان ها همین موضوع بوده است.