بلوغ دانش بنیان ها زیر چتر اعتبارهای مالیاتی

قانونی به نام «قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان و تجاری سازی ایده ها و فناوری ها» وجود دارد که مربوط به ۱۰ سال است. هرچند این قانون، قانون بسیار پیشرویی است؛ ولی بعد از ۱۰ سال نیاز به بازنگری در برخی از حوزه ها داشته است. طرح «جهش تولید دانش بنیان» در همین راستا تنظیم شده است. البته یکی از ضعف های این طرح نگاه و رویکرد آن است. در این طرح نگاه، نگاه خودکفایی است و بعد هم بیشتر شرکت های زایشی و دانشگاهی و برگرفته از دانشگاه دیده می شوند. در حالی که خلأیی که امروز داریم، لکوموتیوهای اقتصادی است که به عنوان پیشروهای اقتصاد در داخل خود فناوری و نوآوری را استفاده کنند و همراه با خود استارتاپ ها و شرکت های کوچک را بکشند. توجه به شرکت های بزرگ و پیش قراولان اقتصاد در این طرح بسیار کم رنگ است. بحث دیگر هم این است که اولویت هایی که برای حمایت و کمک دیده شده اند بیشتر بحث خودکفایی بوده تا شکوفایی یک سری نوآوری ها و فناوری های جدید در کشور.
گرچه این طرح محاسنی هم دارد که امیدوارم در رفت و برگشت های مجلس حذف نشود. یکی از این محاسن این بوده که یک سری اعتبار مالیاتی برای شرکت هایی که روی فناوری سرمایه گذاری می کنند، دیده شده است. البته قسمت های مختلف مجلس روی این بند نظر متفاوتی دارند؛ ولی ما به عنوان مثال در کمیسیون اقتصاد دانش بنیان اتاق ایران با نظر مثبت از این بند یاد کردیم و اگر همین گونه به صحن بیاید، مطلوب ماست زیرا اعتبارهای مالیاتی یکی از مهم ترین مشوق هایی است که اولا کارکردهای فسادزای آنها نسبت به سایر مشوق ها کمتر است و نکته دوم اینکه تشویق کننده است به دلیل اینکه باعث می شود افرادی که در بنگاه های اقتصادی تصمیم می گیرند، با دید مثبت تری نسبت به هزینه کردهای مالی و مالیاتی خود نگاه کنند. ضعف دیگری که در این گونه طرح ها دیده می شود، این است که معمولا صندوق ها و نهادهای جدید اضافه می کنند که ما توصیه کردیم که هر کارکردی که در کشور قرار است اتفاق بیفتد از طریق صندوق های موجود یا نهادهای توسعه ای و حمایتی موجود اتفاق بیفتد. اتفاق بدی که تعدد صندوق و نهادهای حمایتی و توسعه ای می تواند رقم بزند سردرگمی و بروکراسی اضافه است و همچنین ممکن است فسادزا باشد. حسن دیگری که در طرح وجود دارد، این است که برای اینکه اطلاعات آماری مربوط به فضای دانش بنیان در کشور منظم تر و منسجم تر در اختیار علاقه مندان و سرمایه گذاران قرار بگیرد نهادهایی را در معاونت علمی، گمرک و سایر ارگان ها موظف کرده اند که گزارش های آماری منظم بدهند. به طور مثال از واردات محصولات دانش بنیان به کشور یا از صادرات شرکت های دانش بنیان به خارج از کشور و تعرفه های خاصی که داده شود یا تنظیم سالنامه آماری و گزارش آماری سالیانه مربوط به عملکرد حوزه دانش بنیان کشور توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تنظیم شود. مورد اخیر جزو نکات بسیار خوبی است که در این طرح با توجه به خلأیی که در کشور داریم و اطلاعات و آمار در این حوزه کم است می تواند کمک کند که از هدررفت منابع جلوگیری شود.
اعتبار مالیاتی که در این طرح مقرر شده، به عنوان یک مشوق کمک می کند که اگر بنگاه های اقتصادی در فناوری های نوین پولی را هزینه می کنند و آن هزینه کرد را حسابرس معتمدشان تایید کند آن را به عنوان یک اعتبار پرداخت مالیات بتوانند محسوب کنند. مشابه آن هزینه را اگر بنگاه های اقتصادی به مجموعه های خیریه اختصاص می دادند، در قانون برای آنها یک سری معافیت ها و مشوق هایی دیده شده بود. در این پیش نویس نیز گفته شده که اگر بنگاه ها هزینه ای در این حوزه انجام بدهند و به تصویب و تایید حسابرس آنها برسد با معیارها و آیین نامه ای که قرار است منتشر شود، به عنوان یک اعتبار مالیاتی دیده خواهد شد. برخی نگران هستند که اگر اعتبار مالیاتی دیده شود، معافیت مالیاتی حذف می شود. بنگاه های دانش بنیان نباید نگران حذف معافیت مالیاتی باشند. وقتی بنگاه سود می کند و عملکرد مثبتی دارد باید مالیات آن را هم پرداخت کنیم. اینکه بخواهیم تا ابد با معافیت رشد کنیم که نشان می دهد ما خیلی هم رقابت پذیر نیستیم. معافیت های مالیاتی هرچند در سال های ابتدایی فعالیت خوب است؛ ولی از جایی به بعد یک بنگاه باید به میزانی ارزش افزوده ایجاد کند و ثروت بیافریند و برای خودش و سهامدارانش سود ایجاد کند که نگران پرداخت مالیات نباشد.