راهکار توقف روند افزایشی تورم

سرمقاله

نقدینگی متهم ردیف اول رشد تورم در ایران است. رشد نقدینگی در سالهای اخیر به بالاترین مقدار خود رسیده است. استقراض دولت از بانک مرکزی موجب چاپ پول می شود که پایه پولی را افزایش می دهد. تورم در سالهای اخیر بسیار ملموس شده و برای تمام اقشار در کشور وجود دارد. بزرگترین مشکل در رشد نقدینگی، مسئله کسری بودجه دولت و به روز نشدن آمار رشد پایه پولی است. عمده دلیل افزایش پایه پولی طی سال های ۹۸ و ۹۹، افزایش خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی است و این خالص دارایی های خارجی چیزی جز منابع صندوق های توسعه ملی نبوده که البته خیلی قابل استفاده نیست. اقتصاد کشور درگیر یک بیماری مزمن است. نرخ بالای نقدینگی و پایین بودن نرخ بهره بانکی دلایل اصلی تورم مزمن و مستمر دراقتصاد ایران به شمار می روند. وقتی مسائل هیجانی و روانی تحریمی یا عدم بازگشت ارز و ضعف بانک مرکزی به دلیل بازنگشتن ارز حاصل از صادرات غیرنفتی در سمت عرضه ارز اتفاق می افتد هیچ راه فراری از تورم نیست هر چند که برای هر مشکلی می توان راه حلی پیدا کرد اما به شرط اینکه به موقع و درست از آن استفاده کنیم.
رشد نقدینگی در کشور ما به طور میانگین سالانه ۲۵ درصد است که در یک سال گذشته به ۳۶ درصد رسیده است. در سال های قبل با استفاده از درآمدهای ارزی می توانستیم آثار رشد نقدینگی را کاهش دهیم، اما اکنون درآمد ارزی محدود شده است. در گذشته بانک مرکزی می توانست ارز را در بازار بفروشد و خنثی سازی کند، اما اکنون این امکان وجود ندارد.
در شرایط فعلی، دولت دچار کسری بودجه شده است و از طریق منابع صندوق توسعه ملی این کسری بودجه را جبران می‌کند. همچنین خلق پول بیشتری صورت می گیرد و این عوامل منجر به رشد تورم می شود. یکی از دلایلی که دولت پول بیشتری خلق می‌کند این است که بانک مرکزی نسبت ذخیره قانونی برای بانک‌ها را پایین آورد و در ابتدای سال در بازار بین بانکی، نرخ بهره کاهش پیدا کرد که این امکان را به بانک‌ها می‌دهد تا خلق پول بیشتری داشته باشند.
دو عامل افزایش شدید پایه پولی و افزایش ذخایر یانک‌ها باعث شد تا بانک‌ها خلق پول بیشتری کنند. اینکه همه مشکلات را با چاپ پول حل کنیم تبعاتی دارد که مهمترین آن رشد نقدینگی و ایجاد تورم است. افزایش نرخ بهره بانکی در شرایط فعلی۳ تاثیر مثبت بر کنترل تورم دارد. جلوگیری از رشد نقدینگی، افزایش بازدهی نگه داشتن پول به ریال و امکان فروش اوراق دولتی در بازار از تاثیرات مثبت افزایش نرخ سود بانکی است. البته مالیات بر سوداگری هم تاثیر مثبتی در کنترل تورم دارد به شرط اینکه نظام مالیاتی کشور بتواند این مالیات را وصول کند.