رقم نجومی معافیت‌های مالیاتی غیرقانونی

 با توجه به تغییراتی که در فضای جامعه اتفاق می افتد، سبک زندگی، دسته بندی کالاها و خدمات، نوع درآمدهایی که ممکن است یک جامعه داشته باشد و.. منابعی که مالیات از آنها دریافت می شود، می تواند متنوع باشد. در ایران تنها کالاهای لوکس، ساختمان و خانه و ماشین نیست که می توان از آنها مالیات اخذ کرد.
چند نکته را در اخذ مالیات نباید فراموش کرد. نکته نخست آنکه یک خودرو خوب یا یک ساختمان گران قیمت نمی تواند منبعی برای اخذ مالیات باشد زیرا فردی ممکن است خودرویی را با ۱۰۰ میلیون تومان در سه، چهار سال قبل خریده باشد و در حال حاضر به دلیل تورم، قیمت آن خودرو خارجی یک میلیارد شده باشد. آن فرد در حال حاضر حتی از پسِ هزینه های تعویض روغن یا مواد مصرفی آن ماشین برنمی آید. لذا آن را در خانه گذاشته است و بیرون نمی آورد. مشاهده بازار خودرو هم نشان می دهد که ماشین خارجی در بازار کم می چرخد و علت آن، هزینه های بسیار بالای این ماشین هاست. آیا این ماشین منبع خوبی است که از آن مالیات اخذ شود؟ واقعیت این است که خیر، منبع خوبی نیست. چون منبع خوب، منبعی است که شما براساس آن شما بتوانید درآمد داشته باشید. مثلا زمانی که مالیات بر درآمد را به عنوان منبعی برای اخذ مالیات معرفی می کنند، قاعدتا هر سال افراد درآمدی دارند که سهمی از آن درآمد را مالیات می پردازند؛ ولی خودرو علاوه بر آنکه خود یک هزینه است، از طرفی صاحبان آن مالیات بر ارزش افزوده آن را می پردازند. اگر این خودرو وارداتی بوده، صاحب آن هزینه واردات و مالیات بر واردات و عوارض گمرکی و دروازه ای آن را پرداخت کرده است. هزینه های متعدد دولتی که بر آن مترتب بوده، پرداخت شده؛ به گونه ای که خودرویی که بهای آن ۲۸ هزار دلار بوده صاحب آن در ایران ۹۰ هزار دلار بابت آن پرداخت کرده است. لذا با این دید اصلا موافق نیستم که اتومبیل ماخذی برای دریافت مالیات محسوب شود و عملا این کار معنی و هویتی ندارد.
با اخذ این مالیات تنها صاحبان این خودروها را وادار می کنند که آن را بفروشند چون این افراد قبل از آنکه آن را خریداری کنند مالیات آن را پرداخته اند؛ اما با توجه به اینکه شما با هدف تامین منابع مالی و مالیاتی برای دولت وارد این حوزه می شوید باید به سراغ منابع دائمی بروید که برای مالیات هست. چقدر ظرفیت های بالای مالیاتی در ایران وجود دارد که اصلا آشکار نشده است. چقدر ظرفیت های بالای مالیاتی هست که آنها را از مالیات معاف کرده اند؛ معافیت هایی که از روش های قانونی و غیرقانونی استفاده شده است. چقدر آستانه ها هستند که دارای درآمد مستقیم خود آستان هستند. چقدر آستان ها هستند که دارای درآمد اموال ناشی از شرکت های وابسته به آن آستان ها هستند. چقدر آستان ها هستند که درآمدهای موقوفات وابسته به آنها را دارند. چقدر موقوفات هستند که درآمدهای خاص دارند و ما اصلا آنها را در نظر نگرفته ایم. منابع بسیار زیاد درآمدی مربوط به شرکت های دولتی داریم که به دلایل بسیار متعدد مالیاتی نمی پردازند. شرکت های بسیار زیادی وابسته به وزارت دفاع و پیمانکاری های فراوانی داریم که وابسته به نهادهای نظامی و امنیتی هستند که باید منبع اصلی درآمد مالیاتی باشند و دولت بتواند از این منابع که دائمی است و همواره هم درآمد ایجاد می کنند، درآمد ایجاد کند نه اینکه از فردی مالیات بگیریم که خانه ای به او ارث رسیده و همان فرد بیکار است، او از کجا بیاورد و مالیات آن خانه به ارث رسیده را بدهد؟
بنابراین شرایط استفاده از امکانات را باید دید و آیا آن منبع از خود زایشی دارد یا نه. قاعدتا باید مالیات مبتنی بر حوزه زایشی باشد و حوزه های غیرزایشی فقط محدود کردن و هدایت مصرف مطرح است یعنی اگر ما بر مباحث غیرزایشی مثل مصرف مالیات بستیم هدفمان هدایت و هدایت گری نوع مصرف است در حالی که در حوزه های زایشی هدفمان تامین منابع مالی است زیرا مالیات تنها عنصری برای تامین مالی دولت نیست؛ مالیات یکی از وسایل اساسی هدایت گری و حرکت به سمت بهینگی هم محسوب می شود.