کشمکش بر سر ترخیص کالا

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، همچنین جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور نیز اظهار داشت که عدم ترخیص کالاهای اساسی از گمرکات به هیچ عنوان قابل قبول نیست که شاهد هستیم میلیون ها تن از کالاها در گمرک خاک می خورد که هیچ مسئول ونهادی برای ترخیص و توزیع آنها در بازارهای مختلف ورود نمی کند. نمونه این کالاها ۲۰۰ هزار تن برنج وارداتی است که در گمرکات کشور خاک می خورد و رسوب این کالا موجب شده تا نرخ برنج وارداتی در بازار افزایش و در برخی موارد نایاب شود. کالاهای موسوم به رسوب کرده در گمرکات با ترکیب ۸۰ درصد مواد اولیه و کالاهای واسطه ای؛ که بانک مرکزی؛ صدور مجوز ورود آنها را باعث ایجاد افزایش قیمت در نرخ ارز می داند، نیازی به تخصیص ارز ندارند و واردکننده ها ارز آنها را از مدتها قبل پرداخت کرده اند.

حال خبر می رسد که بانک مرکزی برای تسریع در فرآیند ترخیص کالاها که میلیون ها تن آن مربوط به کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم است طرحی جدید ارایه کرده و قرار است با اجرای این طرح ارز مورد نیاز ترخیص این کالاها آماده شود. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در رابطه با نحوه ترخیص کالاهای مانده در گمرک می گوید: با تدوین دستورالعمل‌ جدید برای رفع تعهد ارزی مشکلات دپو شدن کالا‌ها در گمرکات حل خواهد شد. در مورد کالا‌های دپو شده در گمرک دو مورد وجود دارد. یک سری اقلام کالا‌های ضروری و اساسی کشور است که توافق صورت گرفته از گمرکات تخلیه شوند و ما نیز در حال صدور گواهی تخصیص ارز هستیم. به گفته همتی، در بحث ارز اشخاص بر اساس اینکه گردش ریالی آن مشخص شود، معتقدیم می‌شود این تخصیص هم انجام شود. هدف اصلی جلوگیری از خروج بی رویه ارز از کشور هست. منشا ارز باید مشخص شود و در توافق جدید این موضوعات دیده شده است.

این در حالی است که برای چندمین بار پیاپی در هفته های اخیر، معاون فنی گمرک در این رابطه گفت: حدود ۳ و نیم میلیون تن کالای اساسی در گمرکات و بنادر کشور به صورت دپو شده داریم و حدود یک میلیون تن کالای اساسی روی حامل ها و کشتی ها قرار دارد.همچنین حدودا ۴ میلیون تن کالای غیراساسی غیر کانتینری داریم که ۸۰ درصد این اقلام مربوط به نهادهای تولیدی و پروژه های راهبردی است. مهرداد جمال ارونقی افزود: ۳۰ هزار باکس کانتینر وارداتی شامل کالاهای اساسی و غیر اساسی در گمرکات و بنادر وجود دارد و یکی از این کالاها برنج است که مقدار آن به ۲۰۰ هزارتن می رسد. از سال گذشته این حجم از برنج در گمرک قرار گرفته که البته وارد کنندگان آن از طریق مجرای قانونی اقدام کردند. گمرک یک سازمان مجری است و براساس قانون باید کالا بعد از ثبت سفارش در وزارت صمت، باید کد منشا ارز دریافت کرده و به گمرک ارائه شود. به دلیل آنکه فرآیند، زمان بر شده است، گمرک نمی تواند به سرعت مجوز ترخیص کالا را صادر کند و کالاها در گمرک دپو شده اند و برخی از این کالاها در حالت رسوب شدن قرار گرفتند.

دپوی مواد اولیه تولید در گمرکات

مسعود دانشمند، اقتصاددان

اینکه گمرک مدام تاکید می کند که در این رابطه مسئولیتی ندارد و تصمیم ترخیص کالا برعهده آن نیست درست است چراکه گمرک اصولا محل عبور کالاست و دستورالعمل های دیگر نهادها را اجرا و رعایت می کند. همچنین باید مجوزهای ترخیص کالا به آنها ارایه شود تا بتواند دستور ترخیص را صادر کند و هیچ مسئولیتی در رابطه با این موضوع که ماه هاست بحث بر سر آن وجود دارد، ندارد.

متاسفانه بانک مرکزی در مورد ترخیص کالاهای مانده در گمرک عملکرد خوبی نداشته و موفق نبوده است چراکه راهکارهای بسیاری در این رابطه قابلیت اجرایی شدن داشته و این نهاد به آنها توجهی نداشته است. به عنوان مثال هزاران تن برنج که یکی از اجزای اصلی سفره ایرانی‌ها را تشکیل می‌دهد، به خاطر عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی در گمرک رسوب کرده‌اند و در آستانه نابود شدن هستند که طبق گفته مسئولان گمرک، در فاسد شدن این حجم از برنج نیز ردپای بانک مرکزی و بانک‌ها دیده می‌شود زیرا از آنجا که احراز و اعلام ثبت سفارش‌هایی که در انتظار تخصیص ارز هستند برعهده بانک‌ها است. اما بخشنامه این بانک مانع از صدور گواهی قرارگیری کالا در صف تامین ارز شده و امکان ترخیص درصدی از محموله‌های کالا‌های وارداتی فراهم نشده است.

یک سری کالاهایی وارد کشور شده است که تخصیص ارز نشده است و باید وزارت صنعت به بانک مرکزی اسامی آنها ارایه داده و ارز مورد نیاز را تامین کند. وزیر صنعت باید در جلسه‌ای با رئیس بانک مرکزی این موضوع را تعیین تکلیف کند. در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان، مواد اولیه مورد نیاز خود را با دردسرهای زیاد از کشورهای دیگر تأمین کرده‌اند اما این مواد اولیه در گمرک دپو شده و ترخیص نمی‌شوند. بخشی از این کالاها توسط وزارت صمت، بهداشت و درمان و کشاورزی ثبت سفارش شده که ارز لازم را به آن اختصاص ندارده اند و حال که کالاها وارد شده اند هم نمی توانند ارز مورد نیاز را تامین کنند. بخشی دیگر از این کالاها را نیز وارد کرده اند و دولت ارزی برای ترخیص آنها ندارد. در حال حاضر بین وزارتخانه های صادرکننده مجوز و بانک مرکزی این مشکلات وجود دارد. بانک مرکزی در این رابطه باید اجازه دهد ارز این کالاها به ریال تبدیل شود و به ریال تسویه شود. یعنی ارز به روز را محاسبه کنند و معادل آن را به ریال پرداخت کنند. آن دسته از کالاهایی هم که با ارز ۴۲۰۰ وارد شده اند وزارتخانه مربوطه باید مابه التفاوت آن را بپردازد.