تهران، باران؛ دو حراج بر سر چند راهی پیچیده

به گزارش کسب و کار نیوز، حسین هاشم پور، روزنامه نگار و سردبیر ایران آرت گفت: به تازگی اعلام شد حراج خاورمیانه ساتبیز مانند حراج خاورمیانه کریستیز، آنلاین بر پا می شود، ساتبیز همین روزها و کریستیز ۲۱ آبان تا چهارم آذر بازار هنر منطقه را داغ خواهند کرد، این در حالی ست که دو حراجی ایرانی یعنی باران و تهران که در سال های اخیر به صورت مستمر و بدون وقفه برگزار شده اند هنوز به صورت رسمی اعلام نکرده اند چه تمهیدی برای این روزگار بحرانی در نظر دارند.

هاشم پور با تشریح یکی از گمانه ها گفت: شاید تعطیلی یک ساله نخستین راهکاری باشد که به ذهن خطور می کند اما با توجه به نامعلوم بودن زمان پایان این همه گیری ویروسی و نیز هزینه های ثابتی که حراج ها یدک می کشند اعم از حقوق کارکنان ، اجاره دفتر و … سبب می شود تا چنین گمانه ای به آخرین راه موکول شود.
غیر از این، هدفی استراتژیک نیز در میان است: عدم برپایی حراج تهران که به هنر معاصر و مدرن تمرکز دارد و نیز حراج باران که به خط، خوشنویسی و هنرهای ایرانی اسلامی اختصاص دارد، خریداران معدود این عرصه (نسبت به جمعیت ۸۰ و چند میلیونی) را پراکنده تر از همیشه می کند؛
مشتریانی که خانواده تجسمی با هزاران خون دل خوردن آنان را گرد هم آورده و در ۹ ماه گذشته در سایه فروپاشی اقتصاد کرونا زده ،اولویتی برای بازار هنر قائل نبود، در صورت عدم برپایی حراج ها می تواند از این حوزه دورتر هم شود و رخوت بازار هنر را دامنه دارتر کند و به طبع بازگشت شان به این وادی را سخت تر.

او تاکید کرد: از طرف دیگر، گفتگوهای میدانی می گوید جامعه تجسمی خواهان برپایی این حراج هاست، و تعویق در حراجی ها را تداوم رکود بازار هنر و صد البته کار گالری ها قلمداد می کند؛
اهالی تجسمی با اینکه به سبب بالا رفتن قیمت آثار تجسمی گلایه هایی از حراجی ها دارند اما در عین حال اذعان دارند که این حراج ها توانسته اند یک انرژی بزرگ به بازار هنر و ارزش افزوده ای ملموس به آثار هنری تزریق کنند، بسیاری از خریداران چند صد میلیونی جوان و نیز مجموعه داران نوظهور ،خرید آثار هنری را به شوق رقابت در این حراج ها آغاز کرده اند و پیش از آن هرگز از هیچ گالریی خرید نکرده بودند!

هاشم پور خاطر نشان کرد: برخی نیز تعلل حراجی ها در اعلام برگزاری یا عدم برگزاری را به انتخابات آمریکا ربط می دهند؛ همان سان که همه چیز در مملکت در حالت تعلیق است که ترامپ می شود یا بایدن، بازار هنر نیز چشمی به این معادله سرنوشت ساز سیاسی دارد؛ چه کسی ست که نداند تلاطم در قیمت ارزهای خارجی فراتر از زلزله هفت ریشتری بنیان اقتصاد ایران را به لرزه درمی آورد؛ البته دلار ۳۰ و چند هزار تومانی برای خرید و فروش آثار هنری در عین تهدید، فرصت هایی نیز برای مارکت هنر به همراه می آورد که فرصت شرح آن در این مجال نیست؛ اما بی ثباتی در ارزهای خارجی یک سم مهلک برای هر پدیده اقتصادی از جمله اقتصاد هنر است.

این روزنامه نگار تصریح کرد: در چنین وضعیت بغرنجی، به نظر می رسد حراج آنلاین در دسترس ترین گزینه برای ادامه فعالیت در این سال سخت است، کما اینکه حراج خانه های بین المللی و معتبر نیز چنین کرده اند، اما شاید چنین راهکاری منطق لازم در ایران را به همراه نداشته باشد؛
مهم ترین دلیل آن این است که پدیده حراجی در کشورمان نوظهور است و عمرش به زور به یک دهه اخیر می رسد، از این رو خریداران و مشتریان آثار هنری در ایران همچنان عادت دارند حتمن آثار را از نزدیک ببینند و در خصوص آثار با قیمت های بالا چه بسا لمسش کنند(!) و حتی چند کارشناس معتمدشان هم آنها را ارزیابی کنند… خلاصه اینکه هنوز فرهنگ خرید آنلاین آثار هنری دستکم آثار گران قیمت شکل نگرفته است و احتمالا حالا حالاها با آن فاصله داریم.

این روزنامه نگار برای اثبات فرضیه خود به دیدگاههای مدیران حراجی های تهران و باران اشاره کرد:

قرار بود سیزدهمین حراج تهران ۲۷ تیرماه برگزار شود اما به دلیل اوج گیری شیوع بیماری کرونا با دو ماه تاخیر به ۲۸ شهریور ماه موکول شد؛ لیکن تداوم وضعیت نامساعد برگزاری آن در شهریورماه را کنسل کرد و اکنون شنیده می شود آبان ماه موعد برپایی آن خواهد بود.

این در حالی ست که حراج تهران به کل به برپایی حراج آنلاین، بی اعتماد و بی اعتقاد است؛ چندی پیش، علیرضا سمیع آذر در گفت و گویی به یک رسانه گفته بود که قصد ندارد حراج تهران را به صورت آنلاین برگزار کند. او حتی برگزاری حراج آنلاین کریستیز را هم حراج مهمی ندانسته بود.
او معتقد است:” هیچ وقت حراج آنلاین به اندازه حضوری نمی تواند موفق باشد و بعضی مؤسسات هم که گهگاه حراج‌هایی برگزار کردند خیلی در سطح پایین با فروش ‌هایی غیرقابل مقایسه با حراج‌های حضوری بود. در مجموع از نظر اقتصادی فقط در حدی بوده است که بگویند روند ادامه دارد نه به صورت جدی تر. هیچکس به طور جدی دنبال حراج آنلاین نیست.”

محبوبه کاظمی دولابی، مدیر حراج باران هر چند ارزیابی بد بینانه ای از حراج آنلاین ارائه نمی دهد اما تردید برای برپایی آن را پنهان نمی کند: ” برای پنجمین حراج باران برنامه هایی داریم، طبیعی ست که نمی خواهیم مقهور این ویروس منحوس شویم و نباید کارها را تعطیل کرد اما در عین حال باید مسیری را برگزید که سلامت آحاد جامعه تضمین شود و گزندی به کسی نرسد، از این رو هنوز در خصوص چگونگی برگزاری حراج تصمیم نگرفته ایم و منتظر شرایط خاص آن روزها هستیم که متاسفانه مقام های بهداشتی درباره پاییز پیش بینی های خوبی ندارند؛ صحبت‌هایی درباره برگزاری حراج پنجم باران به صورت مجازی داشته ایم، اما آثار خطی متفاوت هستند و اغلب باید توسط خریدار و کارشناسان آنها از نزدیک دیده و بررسی شوند. ضمن اینکه تجربه جهانی می گوید حراج‌های مجازی چندان موفق نیستند. امیدواریم با اتخاذ یک راهکار درست و تحقق یک حراج موفق بتوانیم انرژی مثبت به جامعه انتقال دهیم.”

هاشم پور تاکید کرد: وضعیت نامشخص حراج های ایرانی در حالی ست که اکثریت گالری های تهران و به طبع سراسر ایران سال ۹۹ را بسیار کم رونق پشت سر گذاشته اند و بسیاری از آنها به جهت ممنوعیت های متعدد پیش روی رویدادهای هنری یا تعطیل بوده اند و یا کم ترین فعالیت را دارند؛ به طبع همین نا به سامانی تاریخی از وضع اسفبار هنرمندان تجسمی می گوید که نه می توانند نمایشگاه برگزار کنند و نه کلاس های آموزشی دارند.در کنار همین ها این واقعیت تلخ بیرونی نیز به وفور دیده می شود که با افزایش دیوانه وار قیمت رنگ، بوم و قرار گرفتن واردات متریال های خلق آثار هنری در فهرست لوازم لوکس(!) طیفی وسیع و گسترده ای از نقاشان جوان دیگر حتی توان خلق یک نقاشی را هم ندارند و در بن بست فروش آثار جوانانه به شغل شریف تاکسی های اینترنتی مشغول اند. به طبع مجسمه سازان و دیگر هنرمندان جوان نیز به همین درد دچارند.

هاشم پور در عین حال گفت: اما خبری کاملا متضاد که حتمن شما را شوکه می کند این است که بر خلاف وضع عمومی هنر که ۹۰ درصد جامعه هنری مان را زمین گیر کرده است، در دو ماه اخیر، بازار ثانویه داغ و پر رونقی برای آثار اساتید تثبیت شده (مستر پیس ها) وجود دارد که سرمایه گذاران را متوجه خود کرده است، در این بازار که محدود به چند نام تثبیت شده بازار هنر است، پول نقد و تسویه حساب فوری حرف اول را می زند از این رو این معاملات چندان علاقه ای به ورود به حراجی ها ندارند؛ آگاهان به این بازار می دانند آثاری از سهراب،محصص، اوس منیر، یکتایی… خط هایی از میرعماد، میرزا غلامرضا اصفهانی، کلهر، درویش، زرین قلم و… ارزش افزوده ای مانند سکه، دلار و خانه دارد.

هاشم پور در پایان یادآور شد: با توصیف این شرایط ، آبان ماه سرنوشت سازی برای بازار هنر پیش رو داریم باید دید حراجی ها چه تصمیمی خواهند گرفت؛ به هر حال آنها بنگاه های اقتصادی خصوصی هستند و بر اساس منافع خویش تصمیم می گیرند.