اقتصاد ایران به علاوه کرونا

یادداشت-

ابتدا نگاهی به بهره وری در ایران داشته باشیم. عبارت معروف در مورد اقتصاد ایران وجود دارد که بارها شنیدیم و آن اینست که ساعت مفید کاری در کشور کمتر یک ساعت است. این در حالی است که در ژاپن ساعت کاری با ساعت مفید کاری برابری می کند. ژاپنی ها ۵ برابر ایرانی ها ساعت مفید کاری دارند. خبرگزاری تسنیم در گزارشی در مورخ ۲۵ بهمن سال ۹۵ در گزارشی اشاره می کند که ایرانی ها در هر هفته ۱۱ ساعت مفید کاری دارند این در حالی که ژاپنی ها تقریبا ۶۰ ساعت کار مفید دارند یعنی بیش از ۵ برابر ایرانی ها ساعت مفید کاری دارند و با این شرایط، رسیدن رشد اقتصادی ایران( با این بهره وری پایین) به ژاپن، منطقی نبوده و دور از ذهن است. گزارش مذکور دلایل پایین بودن بهره وری در ایران را در فناوری منسوخ، آموزش ناکارآمد می داند. شرایط کرونای قطعا روی تنزل بیشتر بهره وری موثر خواهد بود و احتمال افت رشد اقتصادی بسیار بالاست. به نظر می رسد آموزش موثر نیروی کارگری و کارمندی برای فعالیت در فضای کرونایی می تواند برای ترمیم و بهبود بهره وری مفید باشد.
یکی دیگر از مشکلات نام آشنایی اقتصاد ایران تورم است. از زمانی که تا حدودی با مفاهیم اقتصادی در مدرسه آشنا شدم به یاد دارم همیشه گفته می شد اقتصاد ایران تورم دارد. وقتی در رشته اقتصاد در دانشگاه قبول شدم و با مفاهیم اقتصاد عمیقتر و علمی تر آشنا شدم باز می شنیدم که اقتصاد ایران تورم دارد، اما اینبار از زبان اساتید اقتصاد. اکنون است که حدود دو دهه است در کسوت استادی در رشته اقتصاد به دانشجو درس می دهم تقریبا هر جلسه می گویم که اقتصاد ایران متورم است. تقریبا نیم قرن است ایران از اقتصاد متورم رنج می برد. آنقدر این تورم در اقتصاد ایران عجین شده که اگر روزی اقتصاد ایران تورم نداشته باشد جزء عجایب خواهد بود. مثل اینکه اقتصاد ایران نسبت به تورم سر شده و درد را به معنی واقعی حس نمی کند. راستی تورم با اقتصاد ایران چرا اینقدر رفیق شفیق شده است!!؟ در این شرایط، کرونا تورم مضاعفی را بر اقتصاد متورم ایران تحمیل کرده است. در اقلام بهداشتی که ناگفته پیداست. در این میان، افزایش قیمت کالاهای اساسی بویژه سبد غذایی نیز مشهود ملموس است. این امر باعث شده که جمعیت کثیری از مردم ایران در مرز بحران کالری قرار بگیرند. مهمترین و بهترین اقدام برای دولت اینست که از تجربیات اقتصادی دوران دفاع مقدس بهره گرفته و با تامین و توزیع کالاهای اساسی بصورت کوپنی و غیر کوپنی از ورود بخش زیادی از مردم به بحران و فلاکت اقتصادی جلوگیری نماید.
تحریم های اقتصادی نیز چند دهه هست که اقتصاد ایران را آزار می دهد و این اقدامات ظالمانه بخش های زیادی از اقتصاد ایران را مستقیم و غیر مستفیم متاثر کرده است. اما از سویی دیگر، تحریم ها سبب شده که ایرانیان ها آمادگی ناخواسته قبلی در مقابل کرونا را پیدا کنند. در برخی مواقع آثار اقتصادی کرونا در میان تورم شدید و بیکاری ناشی از تحریم های اقتصادی دیده نمی شود. اما درآن سوی مرزهای ایران در اروپا و آمریکا کرونا مشکلاتی را برای آنها به وجود آورده است. امید است کرونا عاملی باشد تا مردم کشورهای متخاصم با گوشه ای از درد و رنج مردم ایران آشنا شده و دولت های خودشان را تحت فشار قرار دهند تا دست از دشمنی های اقتصادی خود در قالب تحریم با ایران بردارند. در این میان، دستگاه دیپلماسی ایران می تواند از این فرصت استفاده کرده و تحریم ها را کاهش یا رفع نماید.
اما اثر کرونا بر اشتغال و کسب و کار های کوچک شدیدتر بوده است. در این چند ماه گذشته شاهد بیکاری و تعطیلی این بخش های اقتصادی بودیم. نزدیک ۴۰ درصد از اقتصاد ایران در حوزه خدمات و کسب کار های خرد است. اکثر فعالین این حوزه به لحاظ پشتوانه اقتصادی وضعیت مناسبی ندارند و پس انداز آنها برای دوران سخت اندک و محدود است. دولت با پرداخت کمک ها نقدی و توزیع کالا های اساسی می تواند نگاه امیدوارانه در این بخش را زنده نگه دارد. در این میان افراد و اشخاص توانمند کشور نباید قشر ضعیف را تنها بگذارند. سرمایه اجتماعی و معنوی در میان ایرانیان می تواند رمز عبور موفقیت آمیز کشور از دوران سخت کرونا باشد.

والسلام