خط میرعماد در آستانه جهش قیمت باورنکردنی

به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایران آرت، اقتصاد هنر پسا کرونا نیز مانند دیگر بازارهای مالی متفاوت خواهد بود؛ در نخستین قدم بازار هنر پسا کرونا نیازمند مولفه های نوظهور است تا موتور محرک سرمایه گذاران هنری شود. حالا نخبگان فکری و حتی کارشناسان پیشرو دنیای تجارت می گویند تلنگر کرونا به جامعه انسانی این خواهد بود که عمر و زندگی بشری شکننده تر از شیشه است و با این پیش فرض علاقمندی به آثار کهن که بازنمایی قدمت،اصالت و هویت دارد دو چندان خواهد شد و این سر آغازی ست بر بازگشت مارکت هنر به هنرهایی مانند خط ،خوشنویسی و صنایع دستی.

بدیهی ست در این میان ستاره های بازار هنر ، بزرگان و مسترهایی مانند میرعماد الحسنی خواهند بود که در سال های اخیر نیز با اقبال روزافزون خریداران هنر روبرو بوده است.

مریم درویش در این باره نوشته است: میرعماد حسنی قزوینی، میرعماد الحسنی یا عمادالملک حسنی از درخشان‌ترین ستاره‌های آسمان هنر خوشنویسی است. او از مشهورترین خوشنویسان تاریخ هنر ایران است که بیشترین تأثیر را در عرصه خط نستعلیق گذاشت و چنان پایه‌های این خط را استحکام بخشید که با گذشت چند قرن همچنان خط نستعلیق به عنوان “عروس خطوط” نامیده می‌شود.

میرعماد سال ۹۶۱ قمری در قزوین و در خانواده‌ای از کاتبان و کتابداران دوره صفوی به دنیا آمد. او در کودکی، در قزوین اصول خوشنویسی را آموخت و در جوانی برای آموختن بیشتر به تبریز رفت. او آنقدر از روی آثار استادان مختلف مشق کرد تا اینکه سرآمد خوشنویسان زمان و شش قرن قبل از خود شد

خوشنویسی در آن روزگار هنری کاربردی بود، پس میرعماد نیز مدتی در خراسان و هرات به عنوان کاتب کتابخانه فرهاد خان قرامانلو، از امرای لشکریان شاه عباس، مشغول به کار بود. پس از آن به اصفهان و دربار شاه‌عباس صفوی رفت و در طول شانزده سال زندگی در اصفهان شاگردان فراوانی تربیت کرد و آثار هنری بسیاری خلق کرد. اما او سرانجام خوشی در این شهر نداشت و بدگویی حاسدان نزد شاه‌عباس باعث برافروختن خشم شاه و قتل میرعماد در سن شصت‌وسه‌سالگی به سال ۱۰۲۴ شد.

شهرت خط میرعماد در زمان حیات او مرزهای ایران را درنوردید و در دربار گورکانیان هند و پادشاهان عثمانی هم قدر و منزلت ویژه‌ای داشت. همین مسئله باعث شده بود نه تنها او از متمول‌ترین مردان ایران باشد، که در همان زمان عده‌ای از خوشنویسان آثار او را جعل کرده و به فروش می‌رساندند و به همین دلیل آثار مجعول فراوانی به نام میرعماد وجود دارد.از این روست که این روزها مشتاقان خرید خط میرعماد ترجیح می دهند آثار او را از حراج ها و گالری های معتبری خریداری کنند که قدرت کارشناسی اصالت آثار او را دارند.

از میرعماد آثار خطی فراوانی به جای مانده است که در موزه‌های معتبر ایران و جهان و مجموعه‌های شخصی نگهداری می‌شوند. رساله باباشاه اصفهانی، گلستان و بوستان سعدی، مناجات‌نامه خواجه عبدالله انصاری از جمله آثار به‌جامانده از اوست.

خط میرعماد دارای چنان زیربنای محکمی است که نه تنها در زمان حیات او تأثیر فراوانی بر معاصران خود داشت که تا قرن‌های بعد نیز خوشنویسان از روی قطعات او مشق کردند. هرچند خط نستعلیق توسط میرعلی تبریزی قانون‌مند شد، اما کمال و اوج این خط در آثار میرعماد رخ داد و او توانست بسیاری از نواقص حروف و کلمات و اصول این خط  را از میان بردارد.

میرعماد با اصلاح خطوط گذشتگان و زدودن پیرایه‌ها و ناخالصی‌ها از خط نستعلیق توانست نسبت‌های اجزای حروف و کلمات را به بالاترین درجه زیبایی‌شناسی نزدیک کند. کارشناسان خوشنویسی با بررسی اکثریت قاطع حروف و کلمات میرعماد به این نتیجه رسیده‌اند که میرعماد به نسبت طلایی دست‌یافته و این نسبت به‌عنوان یک الگو در همه حروف و واژه‌های او وجود داشته و باعث اعتلای خط نستعلیق شده است.

بیشتر قطعات میرعماد در قالب چلیپا است و نحوه ترکیب‌بندی خطوط  او سرمشق تمام چلیپانویسان بعدی شد. او این فرم نوشتاری را به اوج رساند و شیوه سیاه‌مشق‌های او بعدها الگویی برای استادان قرون بعدی بود.

گفته می‌شود میرعماد در ابتدا به شیوه میرعلی هروی مشق می‌کرد و بعد از ورود به اصفهان به پیروی از سبک باباشاه اصفهانی پرداخت، اما در ۱۰ سال آخر عمر مکتب خوشنویسی میرعماد را ابداع کرد. او با استعداد ژرف خود در ترکیب‌بندی، فضاسازی و صحنه‌پردازی خط نستعلیق تصرف و ایجاز کرد. مکتب نستعلیق‌نویسی میرعماد خصوصیاتی وجود دارد که به طبع ایرانی بسیار نزدیک است.

جایگاه والای میرعماد در هنر ایرانی به حدی است که موزه‌ای به نام او در تهران وجود دارد. موزه خط و کتابت میرعماد، سال ۷۶ در یکی از بناهای قدیمی مجموعه فرهنگی و تاریخی سعدآباد افتتاح شد. در این موزه یک سالن به آثار میرعماد اختصاص یافته و در بخش‌های دیگر آن آثاری از هنرمندانی همچون فتحعلی حجاب شیرازی، فتح‌الله میرزا شعاع‌السلطنه، درویش عبدالمجید طالقانی، سیدعلی نیاز، عبدالجواد عنقا، میرزا غلامرضا اصفهانی، میرزا رضا کلهر، میرعلی تبریزی و… از دوره‌های صفوی، تیموری، زندیه و… به نمایش درآمده است.

بازار خط میرعماد در ایران و جهان

اما جدا از جایگاه معنوی خط میرعماد، ارزش مادی آثار او نیز در طی چند قرن حفظ شده است. خط او که گفته می‌شود در زمان حیاتش با طلا معاوضه می‌شد، در این روزگار به حراج‌های هنری داخل و خارج از کشور راه پیدا می‌کند و بسیاری از علاقه‌مندان حاضر هستند مبالغ بالایی برای آن پرداخت کنند.

از بهترین نمونه‌های این جایگاه والا، عرضه اثری از میرعماد در حراج باران در مهرماه ۹۵  بود که برای اولین بار در ایران رخ داد و پس از استقبال فراوان حاضران در حراج، این اثر به رقم ۶۰۰ میلیون تومان دست یافت.

بااین‌حال بازارهای جهانی خیلی زودتر به آثار میرعماد توجه داشتند. از سال ۲۰۰۵ آثاری از او در حراج‌هایی مانند کریستیز و ساتبیز حضور داشت و حدود ۳۰ بار این حضور تکرار شد. قیمت آثار میرعماد در دوره‌های مختلف رشد بسیار قابل‌توجهی داشت و در سال ۲۰۱۲ اثری از او در حراج کریستیز به مبلغ ۳۹۶۵۰ پوند چکش خورد. فروش موفقیت‌آمیز آثار میرعماد در این سال‌ها بار دیگر تاکیدی بر جایگاه او در دنیای هنر و بازارهای جهانی است.

البته به حتم بازار جهانی هنر به قیمت آثار میرعماد در تهران و ایران به عنوان موطن هنرمند توجه دارد و خوشبختانه بار دیگر سوم اسفند ۱۳۹۷ یک کار بسیار چشمگیر از این استاد بی بدیل در سومین حراج باران به مزایده گذاشته شد که با ارتقای رکورد قیمت میرعماد الحسنی، چهره خاص خوشنویسی ایران همراه بود، تابلوی شش قطعه ای مرقع از این استاد بی بدیل که ۶۰۰ تا ۶۵۰ میلیون تومان برآورد ‌شده بود با قیمت ۷۰۰ میلیون تومان فروخته شد.

این اعداد در حالی برای آثار میرعماد پرداخت می شود که کارشناسان و آگاهان به بازار خط و خوشنویسی معتقدند ارزش این خطوط امروزه دهها برابر قیمت طلا و در زمره میراث معنوی بشری است و به زودی شاهد جهش قیمت های آن در داخل و خارج کشور خواهیم بود.