زنگ خطر تورم های شدید

سرمقاله-

تورم ترکیبی از سبد کالاهای مصرفی مردم است و گاه در این سبد بعضی کالاها افزایش چند صد درصدی دارند. در مقابل کالاهایی افزایش کمتری دارند و میانگین آن باعث می شود که ما به یک عددی برسیم به عنوان تورم. البته تورم قشر متوسط که نیازهای مشخصی دارند طبیعی است که شاید بالاتر باشد چون در این سبد ممکن است کالاهایی باشد که مورد درخواست مردم عادی نباشد. بنابراین این کالاها افزایش قیمت خاصی را نداشته باشند و میانگین تورم را کاهش دهند. بنابراین اگر قرار است در مورد افزایش تورم و تاثیر آن بر زندگی و معیشت حقوق بگیران صحبت کنیم بایستی سبد کالاهای عمده مصرفی آنها را لحاظ کنیم. آن وقت تورم ممکن است از عدد اعلامی بانک مرکزی بالاتر برود. به جز آن با توجه به وضعیت اقتصادی که داریم به هر حال تولید نقدینگی اتفاق می افتد. تولید نقدینگی در گذشته طبق آمار سال ۹۸، ۲۸ درصد بوده و در مقابل تولید ۲۸ درصدی نقدینگی، ما بایستی تولید واقعی نیز داشته باشیم یعنی به ازای ۲۸ درصد افزایش نقدینگی اگر بیش از ۲۵ درصد افزایش تولید داشته باشیم و مطابق آن رشد داشته باشیم، تولید ناخالص داخلی مان بالا رود تورم چندانی نخواهیم داشت اما مشکل اینجاست که به ازای نقدینگی ایجادشده کالا تولید نمی شود. بنابراین طبیعی است که شاهد تورم باشم. این نقدینگی از کجا ایجاد می شود؟ بخش اعظمی از این نقدینگی ناشی از هزینه های دولت است. دولت به دلیل کمبود بودجه با کسری مواجه می شود. بنابراین استقراض از بانک مرکزی و گاهی انتشار اوراق قرضه صورت می گیرد و اینها به عنوان چاپ پول است. گاه اینها آنقدر قدرتمند هستند که می توانند تورم های شدید ایجاد کنند. بخشی از تورم هم ناشی از افزایش نرخ ارز است. البته این دو با هم همبستگی دارند و خود افزایش قیمت ارز ناشی از افزایش درآمدها و کسری بودجه است. ما هرچند سال دچار تورمی می شویم و نیرو محرکه این تورم تحریم بوده است در سال ۹۰،۹۱ و ۹۷٫ منشا این شوک ها تحریم بوده و تحریم هم یعنی کاهش درآمدهای دولت و به همین دلیل کسری بودجه و بحث استقراض و اوراق قرضه پیش می آید. به نظر می رسد برای جلوگیری از تورم توجه به تولید باید بیش از پیش باشد و از ظرفیت های کشور باید استفاده کرد تا به ازای نقدینگی تولیدشده ما تولید و کالا داشته باشیم و مساله دیگر هدایت نقدینگی است. اگر نقدینگی به سمت سرمایه گذاری مولد هدایت شود در این حالت چرخه چنین شکل می گیرد که به ازای هر نقدینگی ایجادشده از آن سو کالا تولید می شود که این کالا یا در داخل مصرف می شود و یا اینکه صادر شده و درآمد ارزی ایجاد کرده و ما را از صادرات نفتی یا تحریم ها مصون می کند.